As Inkwisizioon (latiin. inquirere ‚undersueche‘) wärde die spootmiddelalterlige und früenöizitlige Grichtsverfaare bezäichnet, wo katholischi Gäistligi bin ene mitghulfe häi Heretiker z verfolge. Drbii het mä d Prozässform vom Inkwisizioonsverfaare (lat. inquisitio ‚Undersuechig‘) aagwändet. Dr gäistlig Vorsitzend vom ene Inkwisizioonsgricht isch as Inquisitor bezäichnet worde.
D Inkwisizioon isch am Aafang vom 13. Joorhundert entstande as Instrumänt zum s dr römisch-katholische Chille liichter z mache Heretiker ufzspüüre, z bekeere oder z verurdäile, und isch am Ändi vom 18. Joorhundert verschwunde. Im Spootmiddelalter isch für sä e nöiji Form vo Grichtsverfaare entwigglet worde, s Inkwisizioonsverfaare. Näben em doomoolige Verbräche vo dr Heresii het mä mit Hilf vo dr Inkwisizioon au anderi Stroofdaatbeständ chönne verfolge, vor allem wenn si Frooge vom Glaube berüert häi wie zum Bischbil d Blasfemii oder d Magii. Bi de Häxeverfolgige in dr Früeje Nöizit, wo vor allem vo de wältlige Obrigkäite usgange si, het d Inkwisizioon e zwäitrangigi Rolle gspiilt. D Chille het dr Iisatz vo dr Inkwisizioon gege Heretiker as legitiim aagluegt und het sich drbii uf Bibelteggst[1] oder Teggst vo kirchlige Autoridääte gstützt.
Die middelalterligi Inkwisizioon het kä äigeni übergordneti Behörde gha und isch kä Iirichdig gsi, wo die ganz Zit aktiv gsi isch. Si het dört afo schaffe, wo d Chille dänggt het, ass es notwändig sig und wo d Vorussetzige drfür erfüllt gsi si. Si isch dorum zu verschiidene Zite in verschiidene Gebiet vor allem in Süd- und Middelöiropa iigsetzt worde und underschidligi Orgaan vo dr Ständegsellschaft häi sä mit alle mööglige Motiwazioone understützt. D Foltere bi Verhöör isch underschiidlig iigsetzt worde, und au wie mänggisch d Doodesstroof verhängt worde isch. As Inkwisitoore häi vor allem Bischöf oder Ordensgäistligi fungiert. In dr früeje Nöizit het sich d Form vo dr Inkwisizioon veränderet: Z Spanie, Italie und Bortugal isch si instituzionalisiert und in staatligi Struktuure iibettet worde und isch sit denn fast usschliesslig nume no im Machtberiich vo de Herrscher dört aagwändet worde. Vilmol isch si denn iigsetzt worde, zum Protestante z verfolge, wo as heretischi Christe gulte häi. Mit dr Verfolgig vo Juude het si diräkt nüt z due ghaa, het aber de Konwertite noochgschnüfflet und immer wider sonigi überfüert, wo iirem alte Glaube villicht immer no aaghänggt si.
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Inquisition“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |