Cat
Felis catus

Taifead

Sonraí
Tréimhse iompair	64 laethanta
Is foinse é an tacsón seo de	cat dander ^(en)
Ionchas saoil	c. 20 bliain
Galar	ailléirge cat

Tacsanomaíocht

For-ríocht	Eukaryota
Ríocht	Animalia
Fíleam	Chordata
Aicme	Mammalia
Ord	Carnivora
Fine	Felidae
Géineas	Felis
Speiceas	Felis catus Linnaeus, 1758


Ainmníocht
Ainm comhchiallach an tacsóin	Felis silvestris catus

Is ainmhí clóis é an cat (Felis catus), nó an cat clóis/tí/baile, mar a thugtar air uaireanta chun idirdhealú a dhéanamh idir é agus féilínigh eile.

Ceiliúrtar Lá Idirnáisiúnta an Chait ar an 8 Lúnasa. Ba é an Ciste Idirnáisiúnta um Leas Ainmhithe (International Fund for Animal Welfare) a chuir tús leis an nós in 2002.^[1]

Stair

cat agus a scrabhdóir

Tá caidreamh fada ag an gcat leis an gcine daonna, ar a laghad 9,500 bliain,^[2] mar pheata agus chun an ruaig a chur ar mhíolra. Téann bunús na gcat ceansaithe baile siar go dtí an Neasoirthear nuair a thosaigh an cat fiáin a dhul a chónaí i measc na mbailte nua a bhí á dtógáil ann ag an am. Síolraíonn gach cat ar domhan ó chúig chat fia baineann a ceansaíodh sa tréimhse sin agus anois tá níos mó ná 70 pór ar fad ann.^[1]

deoch deas

Níorbh fhada gur leathnaigh an cat baile ar fud an domhain. Inniu bíonn an-tóir go deo ar fhíseáin, íomhánna agus méimeanna a bhaineann leis an ainmhí beag. Is amhlaidh go bhfuil an oiread físeán faoi chait ar Youtube – thar 2 mhilliún! – go bhfuil ‘Sonóg Neamhoifigiúil an Idirlín’ baiste ar an chat!.^[1]

Sanasaíocht

Tá gach seans ann go síolraíonn an focal ‘cat’, atá le fáil i dteangacha ar fud na hEorpa, ón mhórcheantar céanna, ó theanga Afra-Áisice nó teanga a bhí á labhairt san Éigipt roimh an Choptais.^[1]

Cur síos

Mamach beag feoiliteach atá i gceist. Deineann na cait fuaim faoi leith; deirtear go mbíonn an cat ag crónán.

Creachadóir tréitheach é, agus meastar go bhfuil thart ar 1,000 speiceas á fhiach aige mar bhia. Tá sé sa dúchas ag an gcat lucha a mharú, go háirithe.

Bíonn an cat an-neamhspleách

cat agus laghairt

ag súgradh

Frásaí agus seanfhocail

"a bheith cosúil le rud a tharraingeodh an cat isteach lá fliuch"
"ag borradh is ag at mar a bheadh cat i mála"
"ar nós cat ar ghrideall"
"Ar fhuadaigh an cat do theanga?"
"Ar mhaithe leis féin a dhéanann an cat crónán"
"Beagán ar bheagán a d'ith an cat an scadán"
"bheith chomh ríméadach le cat a mbeadh bróga air"
"bheith chomh sásta le cat a mbeadh póca air"
"Bíonn gach cat liath san oíche"
"Briseann an dúchais trí shúile an chait"
"Cad a dhéanfadh mac a' chait ach luch a mharú?"
"chomh postúil le cat a mbeadh póca air"
"chomh sásta le cat an dá eireaball"
"Chuirfeadh sé cat ag gáire"
"Dhéanfadh sé cat agus dhá eireaball air"
"Fiosracht a mharaigh an cat"
"Is aoibhinn leis an cat an t-iasc ach ní háil leis a chosa a fhliuchadh"
"Is é gnó an chait luch a mharú"
"Is iomaí bealach le cat a mharú seachas é a thachtadh le him"
"Is mac don chat an piscín"
"Mura bhfuil cat sa teach beidh na lucha gan bac"
"Nuair atá an cat amuigh, bíonn an luch ag rince"
"Níl slí dhá chat chun rince ann"
"Nuair a bhíonn an cat ar shiúl, bíonn cead rince ag na luchóga"
"Ólann an cat ciúin bainne leis"
"Scéal an chait, a piscín"
"Tá cead ag an chat féachaint ar an rí (ach thig leis an rí é a chaitheamh)"^[4]