Purwakanthi utawa puisi yaiku tembang utawa ukara kang ora nggenah basané utawa kalimaté. Purwakanthi kang runtut basané jenengé purwakanthi basa, déné yèn ing sastra sinebut purwakanthi sastra. Purwakanthi bisa awujud ukara lumrah, bisa uga ngemot paribasan utawa tembang. Tuladhané:

• Aja dumèh ora terus kementhus.
• Wong sabar bakal susah.
• Lumaku pincang kesandung njomplang.
• Tulung nuthok
• Yitna yuwana lena kena.

Purwakanthi miturut wujudé kapérang dadi telu, yaiku:

A.Purwakanthi swara

Purwakanthi swara yaiku unèn-unèn kang runtut iduné

Tuladha:

• Gemi setiti ngati-ati
• Bungah susah iku apesmu
• Désa mawa cara, negara mawa tata
• Aku lara paling para

B.Purwakanthi sastra

Purwakanthi sastra yaiku unèn-unèn kang urut sastrané (konsonané)

Tuladha :

• Cabe cabean terong terongan sekilo 1000
• Kala kula kelas kalih kula kulak kolang kaling kalih kilo

C.Purwakanthi basa/lumaksita

Purwakanthi basa/lumaksita yaiku unèn-unèn kang nggilani saka rong gatra. Pungkasané gatra kapisan, dadi wiwitané gatra kapindho.

Tuladha :

• Jarwa pinter, pinteré satriya ing pringgondani
• Bayem arda, ardané ngrusak busana
• Kolik priya, priyagung anjani putra

Deleng uga

• Paribasan
• Saloka