Evenementer

Europa

01. Januar: D'Slowakei trëtt der Eurozon bei a féiert den Euro als Wärung an.
27. Januar: An Island trëtt déi konservativ-sozialdemokratesch Regierung ënner dem Geir Haarde no deeglaange Protester géint hir Aart a Weis, mat der Finanzkris ëmgaangen ze sinn, zeréck. D'Jóhanna Sigurðardóttir gëtt den 1. Februar nei Premierministesch.
08. Februar: Bei de Wale fir de Liechtensteinesche Landtag (Parlament) gewënnt d'Vaterländische Union (VU); de Klaus Tschütscher gëtt de 25. Mäerz Ministerpresident.
12. Mäerz: De Valdis Dombrovskis gëtt neie Premierminister a Lettland.
24. Mäerz: Déi tschechesch Regierung ënner dem Mirek Topolánek, déi d'EU-Presidence huet, trëtt no engem Mësstrauensvott am tschechesche Parlament zeréck. Den 8. Mee iwwerhëlt d'Regierung vum Jan Fischer iwwerganksméisseg d'Amtsgeschäfter.
29. Mäerz: D'Awunner vu Mayotte stëmmen dofir, datt d'Insel 2011 e franséischt Departement soll ginn.
01. Abrëll: Albanien a Kroatie gi Member vun der NATO.
05. Abrëll: De Gjorge Ivanov gewënnt am zweeten Tour d'Presidentschaftswalen a Mazedonien.
05. Abrëll: Den Ivan Gašparovič gëtt am zweeten Tour bei de Presidentschaftswalen an der Slowakei erëmgewielt.
05. Abrëll: Bei de Parlamentswalen a Moldawien gewënnt d'Kommunistesch Partei (Partidul Comuniştilor din Republica Moldova) ënner dem Vladimir Voronin mat ronn 60 % vun de Sëtz. Well keng grouss genuch Majoritéit do ass, fir en neie President ze wielen, gëtt d'Parlament nees opgeléist.
05. Abrëll: An Dänemark gëtt de Lars Løkke Rasmussen Premierminister, nodeem den Anders Fogh Rasmussen Generalsekretär vun der NATO gouf.
06. Abrëll: Bei engem Äerdbiewen an Abruzzen (Italien), ronderëm d'Stad L'Aquila, stierwe bal 300 Mënschen, ronn 40.000 verléieren hiert Doheem.
14. Abrëll: De Gordon Bajnai gëtt nom Récktrëtt vum Ferenc Gyurcsány zum ongresche Premierminister ernannt.
17. Mee: D'Dalia Grybauskaitė gëtt mat 69 % vun de Stëmmen zur Presidentin a Litauen gewielt.
23. Mee: Den Horst Köhler gëtt a sengem Amt vum Däitsche Bundespresident confirméiert.
4. – 7. Juni: Wale fir d'Europäescht Parlament 2009 a 27 EU-Memberstaaten.
05. Juni: De Jaume Bartumeu gëtt zum Premierminister vun Andorra ernannt.
28. Juni: Parlamentswalen an Albanien.
05. Juli: Bei de Parlamentswalen a Bulgarien gewënnt déi oppositionell GERB-Partei vum Bojko Borissow at knapps 40 % vun de Stëmmen.
06. Juli: D'Jadranka Kosor gëtt, nom Récktrëtt vum Ivo Sanader, Regierungscheffin a Kroatien.
13./14. September: Bei de Parlamentswalen an Norwegen behält d'rout-rout-gréng Koalitioun ënner dem Jens Stoltenberg d'Majoritéit, si kritt 86 Sëtz.
25. September: Moldawien: Déi aus den Neiwalen am August ervirgaange Regierung ënner dem Premierminister Vlad Filat gëtt vereedegt.
27. September: Bei de Parlamentswalen an Däitschland gëtt d'CDU-CSU déi stäerkst Partei, d'SPD verléiert staark an d'FDP an Die Linke gewanne Stëmme bäi.
27. September: Bei de Parlamentswalen a Portugal bleift dem Premier José Sócrates seng Partido Socialista 96 vun 226 Sëtz stäerkst Partei, verléiert awer hir absolut Majoritéit.
01. Oktober: Grënnung vun der Europapartei Allianz vun den Europäesche Konservativen a Reformisten
02. Oktober: Beim 2. Referendum an Irland iwwer den Traité vu Lissabon stëmmen 67,1 % vun de Wieler fir den Traité.
04. Oktober: D'Parlamentswalen a Griicheland gi vun der sozialistescher PASOK gewonnen, de 6. Oktober gëtt déi nei Regierung ënner dem Giorgos Andrea Papandreou vereedegt.
28. Oktober: Déi nei däitsch CDU-CSU-FDP-Koalitiounsregierung ënner der Angela Merkel als Kanzlerin gëtt vereedegt.
01. Dezember: Den Traité vu Lissabon trëtt a Kraaft, nodeem en den 3. November mat Tschechie vun alle 27 Memberstaate ratifizéiert gi war.
06. Dezember: Bei de Presidentschaftswalen a Rumänien gëtt den Traian Băsescu knapps erëmgewielt.

Lëtzebuerg

01. Januar: D'Chéques-services ginn agefouert, fir Kannerbetreiung baussent de Schoulstonnen.
12. Mäerz: Verfassungsännerung (Art. 34): De Groussherzog promulgéiert just nach Gesetzer, a brauch se net méi ze sanktionéieren.
07. Juni: Wale fir d'Chamber a fir d'Europäescht Parlament. Bei de Chamberwale kritt d'CSV 26 Sëtz (+2), d'LSAP der 13 (-1), d'DP 9 (-1), déi Gréng 7 (+/-0), d'ADR 4 (-1), déi Lénk 1 (+1) an d'KPL (0) an d'Biergerlëscht (/) kee Sëtz. Bei den Europawale ginn 3 Sëtz un d'CSV; d'LSAP, d'DP an déi Gréng hu jee 1.
23. Juli: D'Regierung Juncker-Asselborn II, wéi déi virdrun eng Koalitioun aus CSV an LSAP, gëtt vereedegt.

Zesummesetzung vun der neier Chamber

Afrika

11. Februar: De Morgan Tsvangirai gëtt neie Premierminister an Simbabwe.
02. Mäerz: De President vu Guinea-Bissau, João Bernardo Vieira, gëtt bei engem Militärputsch erschoss.
18. Mäerz: den Andry Rajoelina autoproklaméiert sech President vu Madagaskar, nodeem de Marc Ravalomanana den Dag virdrun zeréckgetruede war an d'Muecht engem "militäreschem Directoire" iwwerdroen hat.
09. Mee: De Jacob Zuma gëtt zum neie President vu Südafrika vereedegt, nodeem en de 6. Mee vum Parlament an dës Funktioun gewielt gouf.
03. September: Den Ali Bongo gewënnt d'Presidentschaftswalen am Gabun.
08. September: De Malam Bacai Sanhá gëtt neie President vu Guinea-Bissau.
29. November: Den Obiang Nguema gëtt zum President vun Equatorialguinea erëmgewielt.

Arabesch Staaten an Afrika

11. Abrëll: Den Abdelaziz Bouteflika gëtt als President vun Algerien erëmgewielt.
25. Oktober: Presidentschafts- a Legislativwalen a Marokko, de Zine el-Abidine Ben Ali gëtt erëmgewielt.

Amerika

USA

20. Januar: De Barack Obama gëtt zum 44. President vun den USA vereedegt.
31. Januar: D'USS Kitty Hawk (CV-63) de leschten net-atomare Fligerdréier vun der US-Navy gëtt no 48 Joer ausser Déngscht gestallt.
01. Juni: Den amerikaneschen Autosconstructeur General Motors deklaréiert sech a Faillite.

Mëttel- a Südamerika

15. Mäerz: De Mauricio Funes gëtt zum neie Staatspresident vun El Salvador gewielt. Hien trëtt den 1. Juni säin Amt un.
01. Juni: Den Air France Fluch 447 mat 228 Leit u Bord fält tëscht Rio a Paräis an den Atlanteschen Ozean erof.
28. Juni: Militärputsch an Honduras géint de Staatspresident Manuel Zelaya.
05. Juli: A Mexiko gewënnt déi oppositionell Partei vun der institutionaliséierter Revolutioun (PRI) d'Parlamentswalen.
06. Dezember: Den Evo Morales gëtt zum President vu Bolivien erëmgewielt.

Asien

03. Abrëll: De Najib Tun Razak gëtt President vu Malaysia.
09. Abrëll: Parlamentswalen an Indonesien.
16., 22., 23. an 30. Abrëll; 7. an 13. Mee: Parlamentswalen an Indien, déi vun der UPA, enger Koalitioun ënner der Féierung vun der Kongresspartei gewonne gëtt.
13. Juni: De Mahmoud Ahmadinejad gëtt zum Gewënner vun de Presidentschaftswalen am Iran deklaréiert; den ënnerleeënen Oppositiounsleader Mir-Hossein Mussawi kontestéiert déi Victoire; et kënnt an den Deeg duerno zu Masseprotester zu Teheran an an anere Stied, déi bluddeg ënnerdréckt ginn.
30. August: D'Demokratesch Partei vu Japan mam Yukio Hatoyama gewënnt d'Parlamentswalen a Japan a léist domat d'Liberal-Demokratesch Partei of, déi zanter dem Enn vum 2. Weltkrich un der Regierung war.
30. September: Bei engem Äerdbiewen op der indoneesescher Insel Sumatra an engem Nobiewen, deen Dag drop, kommen iwwer 1100 Leit ëm d'Liewen.

Ozeanien & Pazifik

02. September: De Iolu Abil gëtt zum President a Vanuatu ernannt.

Noen Osten

10. Februar: Parlamentswalen an Israel.
01. Abrëll: De Benjamin Netanjahu gëtt neie Regierungschef an Israel.

Antarktis

25. Februar: Eng international Ekipp vu Wëssenschaftler gëtt bekannt, datt se fäerdeg si mat dem Opmoosse vun de Gamburtsev-Bierger déi komplett ënner dem Äis verstoppt sinn.

Konscht a Kultur

Linz a Vilnius sinn Europäesch Kulturhaaptstied.

Molerei

Literatur

Servais-Präis fir dem Pol Sax säin U5.
Concours littéraire national 2009 fir der Ela Baumann hire Libretto Riesenangst und Mäuseherz.

Musek

12. Mee–16. Mee: Den Alexander Rybak gewënnt fir Norwegen mam Lidd Fairytale de 54. Eurovision Song Contest zu Oslo.

Kino

Slumdog Millionnaire vum Dany Bole gewënnt den Oscar fir de beschte Film.
Séraphine vum Martin Provost gewënnt de César fir de beschte Film.
Das weiße Band vum Michael Haneke gewënnt d'Gëlle Palm bei den 62. Filmfestspiller vu Cannes.

Lëtzebuerg

04. Dezember: De 4. Lëtzebuerger Filmpräis geet un dem Jean-Claude Schlim säin House of Boys (bescht Fictioun) an dem Andy Bausch säin Entrée d'artistes (beschten Documentaire).

Wëssenschaft an Technik

Internationaalt Joer vun der Astronomie

Ekonomie

12. November: Iberia a British Airways kënnegen un, ze fusionéieren.

Sport

Den F91 Diddeleng gewënnt fir d'fënneft Kéier hannereneen d'Foussballchampionnat an och d'Coupe de Luxembourg.
28. Mäerz: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:4 géint Lettland.^[1]
01. Abrëll: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Riga, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:2 géint Lettland.^[2]
Den Andy Schleck gëtt Sportler, d'Liz May Sportlerin vum Joer.
Den Alberto Contador gewënnt den Tour de France 2009; den Andy Schleck gëtt Zweeten.
12. August: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg 0:1 géint Litauen.^[3]
05. September: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt zu Chisinau, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:0 géint Moldawien.^[4]
09. September: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Ramat Gan, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:7 géint Israel.^[5]
10. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 0:3 géint Schwäiz.^[6]
14. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Athen, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 2010, 1:2 géint Griicheland. Och de Gol fir d'Lëtzebuerger gouf vun engem griichesche Spiller geschoss (Selbstgol).^[7]
14. November: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp spillt an der Stad Lëtzebuerg 1:1 géint Island.De Gol fir d'Lëtzebuerger huet de Kim Kintziger geschoss.^[8]

Gebuer

Gestuerwen

0Roger Meyrath, lëtzebuergesche Moler.
01. Januar: Johannes Mario Simmel, éisträichesche Schrëftsteller.
01. Januar: Helen Suzman, südafrikanesch Politikerin.
02. Januar: Inger Christensen, dänesch Schrëftstellerin.
09. Januar: Dave Dee, englesche Sänger.
10. Januar: René Herms, däitschen 800-Meter Leefer.
11. Januar: Thierry van Werveke, lëtzebuergesche Schauspiller a Sänger.
12. Januar: Claude Berri, franséische Filmregisseur, -produzent a -schauspiller.
13. Januar: Patrick McGoohan, US-amerikanesche Filmschauspiller.
14. Januar: Ricardo Montalbán, mexikanesche Filmschauspiller.
14. Januar: Édouard-Marie Weber, lëtzebuergesche Moler.
16. Januar: Andrew Wyeth, US-amerikanesche Moler.
17. Januar: Edmund Leopold de Rothschild, englesche Banquier.
21. Januar: Charles W. Juels, US-amerikaneschen Amateurastronom.
25. Januar: Eleanor Helin, US-amerikanesch Astronomin.
27. Januar: John Updike, US-amerikaneschen Auteur.
29. Januar: François Villiers, franséische Filmregisseur an Dréibuchauteur.
30. Januar: Ingemar Johansson, schweedesche Boxer a Weltmeeschter am Schwéiergewiicht.
07. Februar: Marie-Thérèse Kolbach, lëtzebuergesch Molerin.
11. Februar: Yvonne Useldinger, lëtzebuergesch Politikerin, Resistenzlerin a Fraerechtlerin.
13. Februar: Gianna Maria Canale, italieenesch Filmschauspillerin.
18. Februar: Franz Marischka, éisträichesch-brittesche Filmregisseur, Schauspiller an Dréibuchauteur.
22. Februar: Howard Zieff, US-amerikanesche Filmregisseur.
26. Februar: Ben Heyart, lëtzebuergesche Moler.
01. Mäerz: Paolo Maffei, italieeneschen Astronom an Astrophysiker.
02. Mäerz: João Bernardo Vieira, Staatspresident vu Guinea-Bissau.
06. Mäerz: Jeannot Heinen, lëtzebuergesche Komponist.
14. Mäerz: Alain Bashung, franséische Museker.
15. Mäerz: Paul Spang, lëtzebuergeschen Historiker.
15. Mäerz: Max Jacoby, däitsche Fotograf.
29. Mäerz: Maurice Jarre, franséische Filmmusek-Komponist.
31. Mäerz: Raúl Alfonsín, argentinesche Politiker a Staatspresident.
11. Abrëll: Roger Ludwig, lëtzebuergesche Vëlossportler an Olympionik.
14. Abrëll: Maurice Druon, franséischen Auteur a Politiker.
18. Abrëll: Jos Bellion, lëtzebuergesche Kanut an Olympionik.
19. Abrëll: Philippe Nicaud, franséische Schauspiller a Sänger.
22. Abrëll: Ken Annakin, brittesche Filmregisseur.
02. Mee: Léopold Reichling, lëtzebuergesche Biolog.
20. Mee: Pierre Gamarra, franséischen Auteur.
23. Mee: Roh Moo-hyun, südkoreanesche Politiker.
30. Mee: Luís Cabral, éischte President vu Guinea-Bissau.
01. Juni: Ken Clark, US-amerikanesche Schauspiller.
03. Juni: David Carradine, US-amerikanesche Schauspiller.
04. Juni: Henri-Jacques Huet, franséische Filmschauspiller.
08. Juni: Mathias Ries, lëtzebuergesche Vëlossportler.
08. Juni: Omar Bongo, President vum Gabun.
08. Juni: Henri Kaudé, lëtzebuergesche Schwëmmer a Sportler op de paralympesche Spiller 1992.
22. Juni: Karel Van Miert, belsche Politiker.
25. Juni: Farrah Fawcett, US-amerikanesch Schauspillerin.
25. Juni: Michael Jackson, US-amerikanesche Museker.
30. Juni: Pina Bausch, däitsch Dänzerin a Choreographin.
01. Juli: Karl Malden, US-amerikanesche Schauspiller.
03. Juli: Fernand Lorang, lëtzebuergeschen Auteur a Lokalhistoriker.
04. Juli: Jean-Baptiste Tati-Loutard, kongoleesesche Schrëftsteller.
06. Juli: Robert S. McNamara, US-amerikanesche Politiker.
19. Juli: Frank McCourt, US-amerikaneschen Auteur.
20. Juli: Charles-André Schommer, lëtzebuergeschen Zaldot bei der Operatioun Overlord.
25. Juli: Johnny Horne, hollännesch-lëtzebuergesche Museker.
25. Juli: Marcel Welter, lëtzebuergesche Foussballspiller an Olympionik.
30. Juli: Peter Zadek, däitsche Regisseur.
31. Juli: Jean-Paul Roussillon, franséische Schauspiller.
01. August: Corazón Aquino, philippinnesch Politikerin.
13. August: Les Paul, US-amerikanesche Gittarist a Gittare-Constructeur.
18. August: Kim Dae-jung, südkoreanesche Politiker.
20. August: Leo Obstbaum, Designer.
24. August: Toni Sailer, éisträichesche Schifuerer a Schauspiller.
25. August: Edward Kennedy, US-amerikanesche Politiker.
27. August: Sergei Michalkow, russeschen Auteur.
01. September: René Kartheiser, lëtzebuergesche Schrëftsteller.
06. September: Sim, franséische Schauspiller, Komiker a Schrëftsteller.
08. September: Aage Niels Bohr, dänesche Physiker.
12. September: Norman Ernest Borlaug, US-amerikaneschen Agrarwëssenschaftler a Friddensnobelpräisdréier.
13. September: Arnold Laven, US-amerikanesche Filmregisseur a Filmproduzent.
14. September: Patrick Swayze, US-amerikanesche Schauspiller, Sänger an Dänzer.
16. September: Luciano Emmer, italieenesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
19. September: Eduard Zimmermann, däitschen Televisiounsmoderator a Sécherheetsexpert.
03. Oktober: Reinhard Mohn, däitschen Entreprener.
03. Oktober: Jean Pinchon, franséischen Agronom an Administrateur.
04. Oktober: Mercedes Sosa, argentinesch Sängerin.
07. Oktober: Irving Penn, US-amerikanesche Fotograf.
10. Oktober: Raymond Schummer, lëtzebuergesche Ringer an Olympionik.
12. Oktober: Frank Vandenbroucke, belsche Vëlossportler.
19. Oktober: Michel Schmitt, lëtzebuergesche Geeschtlechen a Kierchenhistoriker.
23. Oktober: Guido Zurli, italieenesche Filmregisseur.
26. Oktober: Karl Schaifers, däitschen Astronom.
30. Oktober: Claude Lévi-Strauss, franséischen Anthropolog.
05. November: Christian Barbier, franséisch-belsche Schauspiller.
08. November: Witali Ginsburg, russesche Physiker an Nobelpräisdréier.
15. November: Pierre Harmel, belsche Politiker.
18. November: Jeanne-Claude, franko-amerikanesch Kënschtlerin.
27. November: Jacques Baratier, franséische Filmregisseur.
28. November: Tony Kendall, italieenesche Schauspiller.
03. Dezember: Richard Todd, brittesche Schauspiller.
05. Dezember: Otto Graf Lambsdorff, däitsche Politiker.
13. Dezember: Dominique Zardi, franséische Schauspiller, Journalist an Auteur.
13. Dezember: Paul Anthony Samuelson, US-amerikaneschen Ekonomist an Nobelpräisdréier.
14. Dezember: Nic Klecker, lëtzebuergesche Schrëftsteller a Mënscherechtsaktivist.
17. Dezember: Aloyse Raths, lëtzebuergesche Resistenzler.
20. Dezember: Hossein Ali Montazeri, iranesche Grouss-Ajatollah.
20. Dezember: Brittany Murphy, US-amerikanesch Schauspillerin.
23. Dezember: Adri van Westerop, lëtzebuergesch Ëmweltberoderin a Politikerin.
24. Dezember: Giulio Bosetti, italieenesche Schauspiller an Theaterregisseur.

Um Spaweck

Commons: 2009 – Biller, Videoen oder Audiodateien

Referenzen

Kategorien