ZE
Sta pàgina a l'é scrîta in zenéize
Piffero e fisarmònega

L'area de Quattro Provinse a l'è 'na zöna coltûralmenti omogennea c'a comprende e valle montann-e de provinse de:

Stöja

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A l'è stæta storicamenti 'na zona de transcito pe mercanti, ezèrciti, pellegrîn e viâgiatoî, donde ghe passâvan di camîn antighi comme a via Postumia (disegnâ da Aulo Postumio Albin into 148 a.C., c'a colegâva Zena e Aquileia), a via Francigena (c'a portâva inte l'Etæ de Mëzo i pellegrîn da-a Fransa a Roma e a Gerusalemme) e a dïta Via da Sâ (c'a portâva verso a cianûa padann-a a sâ da Liguria).

Geografia

[modìfica | modìfica wikitèsto]

O l'è diffiçile marcâ i confin de 'sta región perchè a l'è 'n àrea coltûrâ tradissionâ, legâ a-a çiviltæ contadinn-a de l'Appennin.

Antigamenti quell'area a l'êa ben ben ciû larga, comprendendo scinn-a a Cianûa padann-a a nòrd e a-o Mâ Ligure a sûd, e arivando a-a provinsa de Parma a est. Però i cangiamenti soçio-econommici g'han totalmenti modificòu o mòddo de vitta tradissionâ e a sêu sûperfiçie a s'è redûta co-e migrassioin verso e çittæ insemme a-o spopolamento de campagne, co-e tecnologîe da modernitæ c'àn fæto scordâse da vitta difiçile e pòvia de 'na vòtta, e co-a dificoltæ de tegní vivi i abitûdine do passòu diverse da quelle da vitta soçiâle d'anchêu.

L'estension attuâle a l'è marcâ da l'àrea da val Borbéia e val Curón (provinsa de Lisciandria), ærta val Trebbia, val d'Aìto, val Fontan-a bon-a (çitæ metropolitann-a de Zêna), valle Staffora (provinsa de Pavia), val Trebbia, val Boreca, val Tidone, val Luretta, e ærta val Nure (E Ferrër, provinsa de Piaçensa).

Son stæti o sciûmme Trebbia e i torrenti Aìto, Besagno, Borbéia, Boreca, Curón, Lavagna, Staffora, Tidone, quelli che g'han scavòu e valli dove a difficoltæ de comûnicassion e e stradde stréite, insemme a-a tenaxitæ di contadin de 'sti monti, han contribûio a preservâ da-o rischio d'estinsion ûn tòcco importante do patrimònnio coltûrâ italian.

Coltûa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Anchêu se conscidera comme teritöjo d'e Quattro Provinse quelle regioin dove l'è diffûzo 'n çerto repertöjo mûxicâle collegòu con l'ûso speçifego de 'n strûmento: o dïto Piffero de Quattro Provinse.

Figeu chi ballan a lisciandrinn-a a Cegni, provinsa de Pavîa

Mûxica

[modìfica | modìfica wikitèsto]

O strûmento prinçipe o l'è o piffero, accompagnòu anchêu da-a fisarmonega ma scin a-i anni 30 da-a müsa appenninica.

A cobbia de mûxicisti che sûnnan piffero e fisarmonega a l'anima tûtte e feste e o no se balla sensa mûxica da-o vivo.

O mòddo de cantâ do coo tippico o l'è inflûensòu da-o Trallallero zeneise, e o repertöjo d'e mûxiche da piffero e e danse popolâri d'e Quattro Provinse son testimonianse de 'n'antiga coltûa sorvevisciûa miacösamenti scin a-i nostri giórni.

Danse tradissionâli

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Tra i balli gh'é i valzer, a mazurca, a polka (co-o tippico passo de Quattro Provinse), a piana, a lisciandrinn-a, a monferrinn-a, a giga a quattro, a bisagna e a pòvia donna. Se son persi çerti âtri comme o perigordin e a sestrinn-a.

Lengoa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

I dialetti che se parlan ancon into teritöio de Quattro Provinse son de varietæ lenguistiche gallo-italiche, e particolarmente dialetti da lengua ligûre e dialetti de tranxición da-o ligûre verso l’emilian, o lombardo e o piemonteise. In linia de mascima ognidûn ch'o parla in dialetto de 'na valadda de Quattro Provinse o riesce a acapî bastante bén quelli che parlan i dialetti de atre valadde confinanti[1].

Feste

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Son tippiche tra e feste e "questue" pe-o Calendimaggio, o Carlevà e i festezamenti di Santi patroin.

Bibliografîa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Publicaçioîn

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Videocascétte

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Discografia

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Colegaménti estèrni

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  1. http://www.appennino4p.it/index.cr.html