Tunggal Alam Bagagar | |||||
---|---|---|---|---|---|
Regent Tanah Datar | |||||
Berkas:Cap bagagarsyah repro.jpg Cap Mohor Sultan Tunggal Alam Bagagar | |||||
Bakuaso | 1821 – 1833 | ||||
|
Sultan Tunggal Alam Bagagar atau Sultan Alam Bagagar Syah (lahia di Pagaruyung, Luhak Tanah Datar pado tahun 1789;[1] maningga di Batavia 12 Pebruari 1849)[2] adolah kamanakan dari rajo Pagaruyuang tarakia Sultan Arifin Muningsyah,[3] versi lain mangatokan bahsonyo Sultan Tunggal Alam Bagagar Syah adolah cucu patrilineal dari Sultan Arifin Muningsyah.[4][5]
Pado tahun 1815, kaum Paderi dibawah pimpinan Tuanku Pasaman manyarang karajaan Pagaruyuang, manyababkan Sultan Arifin Muningsyah tapaso manyingkia jo malarikan diri dari ibu kota karajaan ka Lubukjambi.[6] Sultan Tunggal Alam Bagagar, wakatu itu alah baumua 26 tahun jo barado di Padang.[2]
Pado tanggal 10 Februari 1821 basamo jo 19 urang pamako adaik lainnyo ikuik manandatangani pajanjian jo Balando untuak bakarajo samo dalam malawan kaum Paderi.[7] Babarapo sijarawan manganggap bahsonyo Sultan Tunggal Alam Bagagar sabatuanyo indak berhak malakukan pajanjian nan mangatehnamokan karajaan Pagaruyuang,[8] nan kamudian akibaik dari pajanjian iko, dijadikan dek Balando sabagai tando panyarahan kadaulatan Pagaruyuang.[9] Kamudian sasudah Balando bahasia marabuik Pagaruyuang dari kaum Paderi, Sultan Tunggal Alam Bagagar diangkek dek pamarintah Hindia Balando hanyo sabagai Regent Tanah Datar, walaupun pado sisi lain inyo manganggap dirinyo sabagai Rajo Alam, namun pamarintah Hindia Balando dari awal alah mambatasi kawenangannya ateh wilayah karajaan Pagaruyuang itu surang.[3]
Pado tanggal 2 Mei 1833, Sultan Tunggal Alam Bagagar ditangkok dek pasukan Kolonel Elout di Batusangka dek tuduahan pangkhianatan. Salanjuiknyo dibuang ka Batavia (Jakarta kini) sampai akia hayatnyo.[8] Inyo dimakamkan di pakuburan Mangga Duo, kamudian pado tahun 1975 dek izin pamarintah Indonesia kuburannyo dipindahkan ka Taman Makam Pahlawan.[2]
"Sultan Tunggal Alam Bagagar ibnu Sultan Khalīfatullāh nan mampunyoi tahta karajaan dalam nagari Pagaruyuang Dārul Qarār Johan Berdaulat Zillullāh fīl 'Ālam".
— Alih bahaso cap mohor Sultan Tunggal Alam Bagagar.
Cap mohor Sultan Tunggal Alam Bagagar dibahas dalam disertasi Annabel Teh Gallop,[10] sabagai ciek dari ratusan cap mohor nan alah ditelitinyo. Babarapo ahli babeda bapandapek tantang legitimasi cap mohor tu, apokah sabagai bukti pangukuahan atau bukan marupokan bukti dari legitimasi kakuasaan atau hanyo marupokan "barang pahiasan" sajo,[11] sarato cap mohor tu pado hakikaiknyo hanyo marupokan representasi dari diri nan basangkutan.[12] Kroeskamp dalam De Westkust en Minangkabau (1931) manyabuikkan bahwa laporan sumber Hindia Balando hanyo mancantumkan Sultan Tunggal Alam Bagagar sabagai Regent Tanah Datar.[13][14][15] Walau sabalumnyo dalam laporan de Stuers[Note 1][16][17] alah manyabuikkan bahsonyo inyo mancaliak Sultan Tunggal Alam Bagagar indak layak manjadi panguaso[Note 2] Minangkabau sarato mangusuakan ciek dari banyak karabaik rajo lainnyo nan bagala Tuan Gadang.[13]