Palma de las Palmas Festenal de Canas pel cinquantenari del Festival 1997 (e un santfum d'autres prèmis o nominacions... )
Ingmar Bergman (Ernst Ingmar Berman per l'estat civil suedés, nascut a Uppsala lo 14 de julhet de 1918 e defuntat dins l'illa de Fårö, Gotland lo 30 de julhet de 2007) foguèt un cineasta, teleasta, escrivan [1] e meteire en scèna de teatre suèc.
L'òbra siá, d'una excelléncia remirabla, durant mai de 50 ans d'activitat entremièg platèls e emponts, ne fa d'el de segur un dels autors mai importants, exigents e egrègis de la cinematografia amai la scenografia occidentalas de la segonda mitat del sègle XX.
La Vida
... n' Erik Bergman en cadièra...
Enfantesa...
Nascut en 1918 , filh de n' Erik, pastor rigorista luterian, e na Karin Akerblom, eissida d'una familha aisada d'Estocòlme [2]
Se va passar las primièras annadas en seguir los divèrses mudadisses pairals, de parçans en ostals parroquials.
Aguèt un fraire en Dag,lo siu ainat de dos ans e una sorreta de 4 ans pus jove, na Margareta se disiá.
entremièg repression...
Ne va èsser "educat" amb los concèptes religioses mai rigids e fondamentalistas de pecat, confession, castigar, perdon e gràcia, que quitament los sevicis corporals fasián partida d'aqueles ensenhaments integristas que non sai.
e evasion
... La Maquina de far los sòmis... ...Lanterna magica...
Non pas tot èra tan negre pr'aquò... que lo band femenin de la siá familha d'un cèrt biais s'ateunhèt per l'Ingmaronel l'estultícia machista del siu genitor.
Demercé la siá granda d'Uppsala, descubriguèt cinèma e teatre.
Quitament lo sieu paire lo se daissèt visitar e descubrir los estudios cinematografics suedeses de Råsunda ran Estocòlme... que ne foguèt per el s'adintrar lo paradís.
Una siá parenta fortunada li oferiguèt per Nadal (als dotze ans...) una lanterna magica que li n'ajudèt fòrça per poder resistir a aquel ambient familial tan rigorós, frustradís e menet... e se n'escapar alavetz en d'unes viatges miraudioses de personala creacion.
Ne serà estat tant important per el aquel present per sa vida tota que se ne titolara lo quite el lo sieu libre de memòria autobiografica Laterna magica en 1987.
Autras experiéncias
Descubriguèt la barbariá nazi tre 1934 durant una viatjada en Alemanha, en Turíngia.Lo traumatisme que foguèt puèi la descubèrta de l'olocaust e dels chaples inumans e desparaulables dels camps, lo se faguèt aluenhar d'a la politica (quitament se dins L'Uòu de la sèrp lo sicut n'es lo nazisme coma sorga de tot çò aule, lo grand malastre universal.)
Adolescéncia entre teatre e universitat...
... Lo jove Ingmar Bergman...
En 1936, muda lo jove Ingmar a Estocòlme ont s'inscriu a l'Universitat, en istòria e literatura... d'unes estudis fòrça d'aviada interromputs per s'entrevar de teatre (d'òbras d'Ibsen e Shakespeare entre autres autors...) dins l'obrador teatral d'un ostal de joves , lo Mâster Olofsgården, quitament coma actor d'a vegadas, contacte primièr que lo se faguèt endralhar mai tard cap a mesa en scèna amai director d'actors.
Una relacion amorosa amb una jove actritz mai un desir descabestrat de libertat lo se farà definitivament daissar la lar familiala per la vida dins la capitala mas sens acabar sos estudis que los clavarà pas jamai.
los debuts professionals
En 1939, va començar de trabalhar a l'Opèra Real d'Estocòlme coma soflaire per l' Orfèu als Infèrns d'Offenbach.La relativa seguretat financièra (amb un salari de 13 coronas per cada serada...) li va permetre d'escriure, en dos ans, dotze dramas e un opèra.
Lo sieu primièr mentor va èsser en Ragnar Hyltén-Cavallius, cineasta e scenograf pro conegut en aquela epòca.
Esclata la Segonda Guèrra Mondiala (que Suècia demorarà neutra...) e deu far lo sieu servici militar mas ne serà pro aviat desmobilizat per encausa d'una ulcèra.
En 1942, met en scèna la siá òbra pròpia La Mòrt de Pulcinello, molt inspirada per l'òbra de n'August Strindberg.
a la Svensk Filmindustri...
Va conéisser alara en Carl Anders Dymling, director de la Svensk Filmindustri e na Stina Bergman, directritz del servici dels scenaris, que li prepausan un trabalh regular per n'escriure o corregir los scenaris produsits per la societat, per un contracte de cinc cents coronas al mes.
Lai va rescontrar en Gustav Molander que li va prepausar de mostrar lo siu scenari de Hets a n'Alf Sjöberg.
O va tot far en Bergman per participar al rodatge, que li trobèron una mena de pòste fintís de script-boy.
N'acabarà per rodar qualques plans de la fin de l'òbra, una satira amagada de l'autoritarisme absolut d'un òme de poder - un professor - envèrs los sieus escolans - lo pòble? - que n'es plan aisit far lo parallèl amb democracia e nazisme, pro d'actualitat en aquela epòca quitament dins un país neutre coma Suècia.Se trachava tanben alavetz del primièr filme de tria amb participacion bergmaniana que ne foguèt seleccionat aquel filme a la Mòstra de Venècia.
Per poder pagar las despensas d'espitalizacion de la siá molhèr n'Else Fisher, malauta ela coma lo siu nenin, nascut a la fin de 1943, de tuberculòsi, ne va encadenar mesas en scèna e scenaris.
Va tanben acceptar l'ofèrta de la comuna d'Helsinborg per venir director del siu teatre municipal que n'es a mand de far quincanèla.
Contunharà de se n'entrevar en tot realizar los sieus primièrs filmes coma cineasta e autor.
vertadièrs debuts coma cineasta
Après lo siu primièr filme en 1946, Kris / Crisi que serà un fracatge comercial malgrat de qualitats ja plan bergmanianas coma l'estudi de la crisi entre las generacions, ne contunharà lo siu trabalh al teatre municipal d'Helsinborg.
Dirigirà los sieus tres filmes seguents fòra la Svensk Filmindustri, amb lo productor independent en Lorens Marmsted.Se tracha de Det regnar på vår kårlek / Plòu sul nòstre amor1946, Skepp till India land / Un batèl per l'Índia1947 e Musik i Morker / Musica dintre la foscor1948...
Ne seràn, maldespièch los lors defauts, coma los borrolhons malbiaissuts e un chic comercials, del sieu aprenentatge de vertadièr cineasta.
Lai podem notar subretot una violenta revòlta contra religion e familha dins un biais de cinematografiar fòrça inflenciat pel cinèma del realisme poetic francés de las annadas 1930 e d'en Marcel Carné bèl primièr.
Ne serà estat molt actiu durant aquel periòde que contunhèt de trabalhar pel teatre o escriure de scenaris per en Gustav Molander Kvitan utan ansikt / La Femna sens cara en 1947.
Aprèp dos filmes ja importants dins la siá cinematografia en formacion, Hamnstadt / Ciutat portuària1948 e Fängelse / La Càrcer1949, poguèt enfins realizar e menar a tèrme un projècte vertadièrament personal Törst / La Set en 1949.
Se ne pòt dire amb certesa qu'es a partir d'aiceste filme que l'òbra del mèstre suèc prenguèt la siá volada definitiva per mai de trenta ans de caps d'òbra o almens òbras de màger importància dins l'istòria dels cinèmas suedés e mondial.
... Catedrala d'Uppsala...... amb en Victor Sjöström en 1957...
Se nais sens tòca, se viu sens comprene e se morís aneientit.
I a pas res mai aisit que s'espantar l'espectator.Lo se pòt de verai far venir baug, que la màger part del mond t'an endacòm dins lo sieu èsser una paur a mand d'espelir.
Ieu ne soi pas cap un cresent.Quina que ne siá forma de salvacion aprèp la mòrt me sembla un blastèmi.
Es quand pregui que me cresi que ne soi cresent.
Avèm la sòrt de viure dins aqueste mond, s'agachar una flor, una nívol a la descisa, de nos escotar un aucèl, lo chibitejar dels espics dins un camp de milh, de nos remirar los trachs d'una persona, las lors tendéncias, lo lor alen mai prigond.
Çò primièr que devon aprene los escolans d'art dramatic es pas cap l'embriaguesa del teatre mas las exigéncias de la profession.
Sola la musica me balhèt l'oportunitat de desvelar mas emocions.
Es l'ombra de la mòrt que li pòrta relèu a la vida.
Se far vièlh es coma pojar una montanha nauta:mentre ne montas se ne demesisson tas fòrças mas l'agachar es mai liure, la vista mai ampla e serena.
La paur nos fa cercar un imatge salvador e aqueste imatge es Dieu.[3]
I a gessa forma d'art coma lo cinèma per se trucar la consciéncia, se segotir las emocions e s'ajónher los estancis mai secretoses de l'arma.
Lo cinèma coma sòmi, lo cinèma coma musica.Cap art se n'atravèrsa coma si-ben lo cinèma e dirèctament que non sai la nòstra consciéncia diürna, per se tocar los nòstres sentiments, al fons de la cambra luscrala de nòstra arma.
Cal rodar cada filme coma se lo darrièr foguèsse.
En realitat ieu vivi de contunh dins la miá enfantesa: ne viri a tengut en pels apartaments solombrats, me passegi en per las carrièras silentosas d'Uppsala e m'aplanti davant la Sommarhuset per escotar l'enòrme beç de dos troncs,me ne movi segonda a segonda, e sempre abiti lo miu sòmi: de temps en temps li ne fau visita a çò real.[4]
... Filmatge en 1952 de "L'Espèra de las femnas" amb na Maj Britt Nilsson - 1952...... amb en Gösta Ekman, en Victor Sjöström e na Bibi Andersson durant lo rodatge de "Las Majofas" - 1957...... amb en Sven Nykvist... "Lo Silenci / Tystnaden" - 1963...... Estudis del Filme Suèc "Filmstaden" a Solna ran Estocòlme......
Victòrias
Oscar
1960: Melhor filme de lenga estrangièra per La Sorga
1961: Melhor filme de lenga estrangièra per En pel miralh
1971: Prèmi commemoratiu Irving G. Thalberg per la carrièra
1983: Melhor filme de lenga estrangièra per Fanny e Alexandre
2005: Melhor filme de l'Union europèa per Sarabanda
Filmografia
... Pendent lo filmatge de "Crisi" - 1946........ Lo cineasta amb lo sieu cap operator en Sven Nykvist sul filmatge de "En pel miralh" - 1961......... amb n' Ingrid Thulin ...Lo Silenci1963... ... Illa de FåröGotland...... idem... Residéncia de l'artista a Hammars, illa de Fårö, Gotland... ...
Òbras teatralas jogadas al Teatre Dramatic Reial d'Estocòlme (Kungliga Dramatiska Teater) (o d'autres teatres del país...) e mesas en scèna per l'autor de Persona... :
1951: Dret lyser i kåken de Björn-Erik Höijer amb Maj-Britt Nilsson
Ingmar Bergman: Oeuvres... primièr volum, revirat e adaptat del suèc per C.G. Bjurström e Maurice Pons (amb una introduccion de n'Ingmar Bergman) editat per Robert Laffont 453 pp 1962 (amb los scenaris de Jòcs d'estiu, La Nuèch dels forencs, Risons d'una nuèch d'estiu, Lo Seten sagèl, Las Majofas e Caratge... )
Ingmar Bergman: Une trilogie... revirada e adaptacion de J.Robnard idem 271 pp 1964 ( amb los scenaris de En pel miralh, Los Comuniants e Lo Silenci...)
Ingmar Bergman: L'Oeuf du serpent... revirat per C.G. Bjurström & Lucie Albertini, Gallimard 1978
Stig Björkman, Torsten Manns & Jonas Sima: Bergman om Bergman: Intervjuer med Ingmar Bergman1970
Maaret Koskinen: I begynnelsen var ordet - Ingmar Bergman och hans tidiga författarskap... 2002
Henrik Sjögren: Lek och raseri - Ingmar Bergman teater 1938-2002... 2002
Mikael Timm: Lusten och dåmonerma: boken om Bergman2008
en anglés
Stig Björgman, Torsten Manns & Jonas Sima: Bergman on Bergman: Interviews with Ingmar Bergman... revirat per Paul Britten Austin, Simon & Schuster Nòva York1973
Filmmakers on filmmaking: the American Film Institute seminars on motion pictures and television (edited by Joseph McBride). Boston, Houghton Mifflin Co., 1983.
Images: my life in film, Ingmar Bergman, Translated by Marianne Ruuth. New York, Arcade Pub., 1994.
The Magic Lantern, Ingmar Bergman, Translated by Joan Tate New York, Viking Press, 1988.
en castelhan
Ramón Company & Juan Miguel: Ingmar Bergman, buscador de perlas Ediciones Cátedra Madrid1990
Pedro Jesús Teruel & Ángel Pablo Cano: Ingmar Bergman, buscador de perlas. Cine y filosofia en la obra de un maestro del siglo XX... Morphos ediciones Murcia2008
en francés
Francis Guyon & Jean Béranger: Ingmar Bergman... revista Premier Plan Lion1964
Olivier Assayas: Conversation avec Bergman... ed. Cahiers du Cinéma París1990
Joseph Marty: Ingmar Bergman, Une poétique du désir... Éditions du Cerf idem 1991
N.T. Binh: Ingmar Bergman, Le Magicien du Nord... Découvertes Gallimard id 1993
Jacques Aumont: Ingmar Bergman: Mes films sont l'explication de mes images Cahiers du Cinéma/Auteurs id 2003
Jean Narboni: En présence d'un clown, de Bergman Edicions Yellow Now Brussèlas2009
en italian
Guido Aristarco: I sussuri e le grida... Sellerio editore 1988
↑ Se consideram la qualitat absoluda dels sius scenaris e dialògs originals coma d'òbras de verai literàrias, equivalentas d'òbras teatralas per exemple o sas quitas peças de teatre... idem son jornal personal e sas reflexions generalas... Çò ne tormarem mencionar.
↑ La siá maire naturala fin finala se ne disiá Hedvig Sjöberg...
↑ Dins Det sjund inseglet / Lo Seten sagèl 1957...
