Awian
Rękopis bajek Awiana z X w. n.e.: „Żaba i lis” (u góry), „Pies, który nie chciał szczekać” (u dołu)
Data urodzenia	V w. n.e.

Avianus (V w. n.e.) – łaciński bajkopisarz^[1], najprawdopodobniej poganin.

Jest autorem 42 bajek pisanych wierszem elegijnym. 42 zachowane bajki poprzedza dedykacja skierowana do niejakiego Teodozjusza. Być może chodzi o Makrobiusza Teodozjusza, autora Saturnaliów; być może zaś o cesarza o tym imieniu. Prawie wszystkie bajki znaleźć można w zbiorze Babriosa, który prawdopodobnie stanowił źródło inspiracji dla Awiana. Ponieważ jednak Babrios pisał po grecku, a Awian przyznaje się do korzystania z łacińskiego najprawdopodobniej prozatorskiego wzoru, wersje obu autorów różnią się od siebie. Język i metrum, jakimi posługuje się Awian, są poprawne z niewielkimi odstępstwami od klasycznych wzorców przy tworzeniu pentametrów. Bajki szybko stały się elementem podręczników, a w średniowieczu stanowiły jedną z głównych pozycji w liber catonianus, zbiorze dzieł do nauki łaciny. W średniowiecznej Francji przekłady utworów Awiana znajdowały się w zbiorach bajek nazywanych isopet^[2].

Utwory Awiana zachowują klasyczną budowę bajki, posiadają morały i motta (promythia i epimythia). Awianus doczekał się wielu naśladowców, jak np. Alexander Neckham i jego Novus Avianus.

Bajki

[edytuj | edytuj kod]

De nutrice et infanti – Niańka i dziecko
De testudine et aquila – Żółw i orzeł
De cancris – Dwa raki
De vento et sole – Wiatr i słońce
De asino pelle leonis induto – Osioł w lwiej skórze
De rana et vulpe – Żaba i lis
De cane qui noluit latrare – Pies, który nie chciał szczekać
De camelo – Wielbłąd
De duobus sociis et ursa – Podróżnicy i Niedźwiedź
De calvo – Łysy jeździec
De ollis – Dwa garnki
De thesauro – Skarbiec
De hirco et tauro – Kozioł i byk
De simia – Małpa
De grue et pavone – Żuraw i paw
De quercu et harundine – Dąb i źdźbło
De venatore et tigride – Myśliwy i tygrys
De quattuor iuvencis et leone – Czterej młodzieńcy i lew
De abiete ac dumis – Jodła i krzaczysko
De piscatore et pisce – Rybak i płotki
De luscinia – Skowronek
De cupido et invido – Pazerny i zawistny
De Baccho – Bakchus
De venatore et leone – Myśliwy i lew
De fure et parvo – Złodziej i skromny
De leone et capella – Lew i koza
De cornice et urna – Wrona i waza
De rustico et iuvenco – Chłop i młodzieniec
De viatore et fauno – Podróżnik i satyr
De apro et coco – Dzik i kucharz
De mure et tauro – Mysz i byk
De pigro Tyrinthium frustra orante – Próżne prośby
De ansere ova aurea pariente – Gęś, która znosi złote jaja
De cicada et formica – Świerszcz i mrówka
De simiae gemellis – Dwie małpy
De vitulo et bove – Cielę i byk
De leone et cane – Lew i pies
De pisce et focis – Ryba i ławica
De milite veterano – Weteran
De pardo et vulpe – Pantera i lis
De olla cruda – Straszny gar
De lupo et haedo – Wilk i koziołek

Wydania

[edytuj | edytuj kod]

Emil Baehrens w zbiorze Poetae Latini Minores (1879–1883)
Robinson Ellis, The Fables of Avianus (1887)
The Fables of Avianus, translated by David R. Slavitt, Johns Hopkins University Press 1993

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Ezop
Fedrus

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

↑ „Avianus” w Chambers's Encyclopædia.
↑ Łukasik 2012 ↓.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Lucian Müller De Phaedri et Aviani fabulis libellis (1875)
Otto Unrein, De Aviani Aetate (1885), Jena dissertation
Leopold Hervieux, Les Fabulistes latins (1894)
The Fables of Avian translated into Englyshe ... by William Caxton at Westmynstre (1483).
Léon Herrmann, Avianus, Œuvres, Bruksela, kol. Latomus XCVI, 1968.
Stanisław Łukasik: Isopet/ysopet. W: Słownik rodzajów i gatunków literackich. Grzegorz Gazda (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 420–422.