Bibliografia historii polskiej za rok 2013
Bibliografia historii polskiej za rok 2013, okładka

Bibliografia historii polskiej – wielotomowa publikacja mająca na celu rejestrowanie książek, artykułów z czasopism, polskich i zagranicznych, dotyczących polskiej historii. Kolejne tomy bibliografii ukazują dorobek historiografii w zakresie polskiej historii w danym roku. Jej pomysłodawcą był Jan Baumgart, który opracował wytyczne, dotyczące zakresu, układu, organizacji pracy, opublikowane w 1948 roku w „Kwartalniku Historycznym”[1]. Bibliografia jest jedną z najstarszych narodowych bibliografii historii i wpisuje się w proces utrwalania dziedzictwa narodowego. Jej początki sięgają 1901 roku, a od ponad sześćdziesięciu lat przygotowywana jest w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, w Pracowni Bibliografii Bieżącej w Krakowie[2].

Historia

Bieżąca bibliografia historyczna w Polsce liczy ponad 100 lat. Po raz pierwszy ukazała się w 1902 r. na łamach publikowanego we Lwowie Kwartalnika Historycznego, organu Towarzystwa Historycznego i zarejestrowała piśmiennictwo za rok 1901. Przez cały okres międzywojenny drukowano corocznie spis prac historycznych, najpierw na łamach „Kwartalnika Historycznego”, a później w formie broszurowych dodatków do niego. Na łamach tego pisma ukazywała się przez cały okres międzywojenny. Po drugiej wojnie światowej prace nad bieżącą bibliografią historyczną zostały wznowione przez Polskie Towarzystwo Historyczne. Jako pierwszy ukazał się rocznik za rok 1948 (opublikowany w 1954 r.). Od 1953 r. prace nad przygotowaniem bibliografii przejął utworzony wówczas Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, a dokładniej jego krakowska placówka, która w ciągu swego istnienia kilkakrotnie zmieniała swoją nazwę. Obecnie jest to Pracownia Bibliografii Bieżącej, która patronuje wydaniu do dziś. Zmieniali się jedynie jej redaktorzy i zespół autorski. Redaktorem naukowym tomów za lata 1948–1967 był Jan Baumgart (odpowiedzialny za opracowane całej koncepcji bieżącej bibliografii bieżącej), 1968–1997 – Wiesław Bieńkowski, od tomu za rok 1998 redaktorem naukowym Bibliografii jest Anna Gruca[3].

Kolejne tomy bibliografii opracowali:


Od tomu za rok 2020 zespół autorski stanowią: Stefan Gąsiorowski, Paweł Gołdyn, Anna Gruca, Stanisław Jędryka. Obecnie w opracowaniu Bibliografii uczestniczą także Anna Cholewa-Adamczyk, Paulina Kus oraz Katarzyna Mazur.

Bibliografia historii polskiej ukazywała się w postaci rocznika do 2016 r. (ostatni papierowy tom objął piśmiennictwo za rok 2014). W związku z zaprzestaniem publikowania wersji papierowej, zdecydowano, że bibliografia będzie przygotowywana dodatkowo w formacie pdf. Kolejne tomy są publikowane w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych od tomu za rok 2015. W latach 2012–2016 Bibliografia historii polskiej była opracowywana w ramach grantu NPRH. Obecnie pracownia realizuje kolejny grant NPRH 11H18037386 „Dokumentacja dorobku historiografii w zakresie historii Polski – baza danych” afiliowany przy IH PAN (lata 2019–2023)[2].

W ostatnich latach można zaobserwować duży wzrost publikacji z zakresu polskiej historii. Tom za 2019 r. był najobszerniejszy z dotychczas wydanych - liczył aż 11359 pozycji. Stawia to Bibliografię historii polskiej w rzędzie najobszerniejszych bieżących bibliografii historycznych w Europie.

Tomy bibliografii od 1985 roku

Układ

Układ Bibliografii historii polskiej od wielu już lat pozostawał niezmieniony. Dopiero od tomu za rok 2017 w zasadach jego opracowania zaszły istotne zmiany. Tak samo jak w ubiegłych latach zostały w nim zarejestrowane książki oraz artykuły z czasopism i prac zbiorowych dotyczące historii Polski w jej historycznych granicach, opublikowane w Polsce i poza jej granicami przede wszystkim w 2017 roku oraz takie, które ukazały się wcześniej, lecz z różnych względów nie znalazły się w poprzednich rocznikach Bibliografii. Oprócz prac dotyczących polskiej historii uwzględniono bowiem publikacje polskich historyków dotyczące historii powszechnej. Wpłynęło to na zmianę układu bibliografii. Od tamtej pory tworzą go nie trzy, a cztery zasadnicze części[7].

Część A – uwzględnia bibliografie, encyklopedie i słowniki, sprawozdania z konferencji krajowych i międzynarodowych, opracowania dotyczące organizacji nauki, publikacje z zakresu metodologii historii i historii historiografii, opracowania dydaktyczne i podręczniki do historii dla różnych stopni kształcenia oraz prace popularyzujące historię.

Część B - zawiera prace z zakresu nauk pomocniczych historii, publikacje omawiające zbiory archiwów, bibliotek i muzeów, sprawozdania i katalogi wystaw historycznych. Od 2017 dodano również dwa działy: Archeologia oraz Polityka i pamięć historyczna.

Część C - mieści prace polskich historyków dotyczące historii powszechnej, uporządkowane w działach chronologicznych.

Część D - obejmuje obecnie prace z zakresu historii Polski, w układzie chro­nologicznym, według powszechnie obowiązującej periodyzacji, w podziale na źródła i opracowania. Na początku tej części umieszczono działy obejmujące poszczególne zagadnienia. Zostały tu zarejestrowane te pozycje, które dotyczą więcej niż jednego okresu historycznego, wyróżnionego w części chronologicznej. W tej części mieszczą się ponadto działy grupujące ogólne i poszczególne biografie oraz opracowania dotyczące regionów i miejscowości[7].

W większości działów i poddziałów pozycje zostały ułożone alfabetycz­nie, według haseł autorskich lub tytułowych. W niektórych zastosowano układ według innych zasad, bardziej odpowiedni do znajdujących się w nich pozycji: chronologiczny (konferencje krajowe i międzynarodowe), według nazw państw, miejscowości lub regionów (działy obejmujące opracowania dotyczące archiwów, bibliotek, muzeów, katalogi i sprawozdania z wystaw historycznych oraz histo­rię regionów i miejscowości), według nazwisk osób (bibliografie osobowe oraz biografie). W razie potrzeby opisy uzupełniono adnotacjami objaśniającymi tytuł lub odnoszącymi się do treści publikacji. Bardziej rozbudowane są adnotacje przy opisach pamiętników i wspomnień, jeśli tytuł nie wskazywał jednoznacznie na ich zawartość. W ich przypadku podane są informacje dotyczące autora, skrótowe określenie treści oraz zasięg chronologiczny. Z kolei opisy prac zbiorowych zostały uzupełnione wykazem artykułów składających się na ich zawartość. Bibliografię uzupełnia indeks krzyżowy, obejmujący w układzie alfabetycznym nazwiska autorów i współpracowników, nazwiska osób występujących w tytułach bądź adnotacjach, nazwy geograficzne oraz nazwy zgromadzeń zakonnych[9].

Internetowa Bibliografia historii polskiej

Przypisy

  1. Gąsiorowski i inni, Bibliografia historii polskiej za rok 2015, „Bibliografia Historii Polskiej”, 2018, 2018 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  2. a b c d Pracownia Bibliografii Bieżącej [online], Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN - Instytut Historii PAN [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  3. A. Gruca, Bibliografia historii polskiej – problemy warsztatu bieżącej bibliografii specjalnej, w: Bibliografia: Teoria – Praktyka – Dydaktyka, praca zbiorowa pod red. Jadwigi Woźniak-Kasperek i Mikołaja Ochmańskiego, Warszawa 2009, s. 167–173.
  4. a b c d Informacja o zawartości bazy Bibliografii Historii Polskiej [online], Bibliografia Historii Polskiej [dostęp 2023-06-19] (pol.).
  5. Gąsiorowski i inni, Bibliografia historii polskiej za rok 2015, „Bibliografia Historii Polskiej”, 2018, 2018 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  6. Gąsiorowski i inni, Bibliografia historii polskiej za rok 2016, „Bibliografia Historii Polskiej”, 2016, 2019 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  7. a b c Gąsiorowski i inni, Bibliografia historii polskiej za rok 2017, „Bibliografia Historii Polskiej”, 2017, 2020 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  8. Gąsiorowski i inni, Bibliografia historii polskiej za rok 2018, „Bibliografia Historii Polskiej”, 2018, 2021 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  9. a b Gąsiorowski i inni, Bibliografia historii polskiej za rok 2019, „Bibliografia Historii Polskiej”, 2019, 2022 [dostęp 2022-12-12] (pol.).
  10. Sowa Opac : Bibliografia Historii Polskiej [online], ihpan.edu.pl [dostęp 2024-04-22].

Linki zewnętrzne