918–1392 | |||
| |||
Język urzędowy | |||
---|---|---|---|
Stolica | |||
Ustrój polityczny | |||
Typ państwa | |||
Pierwszy władca | |||
Ostatni władca |
Gongyang | ||
Liczba ludności • całkowita |
| ||
Data powstania |
25 lipca 918 | ||
Data likwidacji |
12 lipca 1392 | ||
Religia dominująca | |||
Goryeo lub Koryŏ (kor. 고려, chiń. trad. 高麗; dosł. „Wysoce Jaśniejąca[2]”) – średniowieczne królestwo koreańskie w latach 918–1392. Od jego nazwy pochodzi słowo „Korea” w językach indoeuropejskich[3].
Założycielem Koryŏ był król T’aejo (pan. 918–943)[4], który po okresie wewnętrznych konfliktów trwających od 901 roku proklamował w 918 roku królestwo Koryŏ ze stolicą w Kaesŏngu[5] . Ponadto w 922 na drugą (dodatkową) stolicę został wyznaczony Pjongjang[6]. Nazwa królestwa była skróconą formą nazwy Koguryŏ[3], największego z Trzech Królestw Korei.
W 926 pod naporem Kitanów upadło koreańsko-mandżurskie królestwo Balhae. Wówczas następca tronu Balhae wraz ze znaczną częścią ludności uciekł na terytorium Koryŏ[7]. Koryŏ stało się wówczas jedynym państwem koreańskim[8], obejmującym prawie cały Półwysep Koreański (z wyjątkiem północno-wschodnich obrzeży). W 938 Korea zhołdowała kraj Tamna, czyli wyspę Czedżu[6].
Królestwo składało się z pięciu prowincji i dwóch rejonów granicznych[9]. W 983 zreformowano podział administracyjny, wyznaczając dwanaście mok[6], do których rozesłano rządców[9]. W XII wieku nastąpiło osłabienie władzy królewskiej z racji rosnących posiadłości klasy szlacheckiej[5] . Wobec słabości monarchów faktyczną władzę w latach 1170–1270 sprawowali wojskowi generałowie w oparciu o elitarne oddziały Sambyeolcho.
Głównym zagrożeniem zewnętrznym dla Koryŏ były najazdy Kitanów, mające miejsce w latach 993, 1010 i 1018–1019. Ostatecznie najeźdźcy zostali rozgromieni przez Koreańczyków w bitwie pod Kuju[6]. W XIII wieku Korea borykała się natomiast z najazdami imperium mongolskiego[10], a jej nadmorskie miasta były wielokrotnie atakowane przez japońskich piratów. W XIV wieku królestwo pozostawało w częściowej zależności od dynastii Yuan, którą zrzuciło za rządów króla Kongmina[11].
Pomimo upadku imperium mongolskiego Korea popadła w kryzys, charakteryzujący się rosnącą wewnętrzną rywalizacją polityczną[5] . W 1388 roku jeden z dowódców wojskowych, generał Ri Sŏng Gye, został faktycznym władcą kraju. W 1392 roku został on założycielem nowej dynastii, zmieniając nazwę kraju na Joseon (Chosŏn, Dzoson[12]) i przenosząc stolicę do Seulu[13].
Epoka Koryŏ była czasem rozkwitu koreańskiej kultury i techniki. W tym czasie spisane zostały klasyczne dzieła koreańskiej historiografii – Samguk sagi (Kronika Trzech Królestw) i Samguk Yusa, a także obszerny zbiór pism buddyjskich, Tripitaka koreana[1]. W 1234 w Korei powstała pierwsza na świecie czcionka drukarska; kraj był też znany z wyrobu porcelany[5] .