Seans spirytystyczny (fr. séance) – spotkanie grupy osób, które za pomocą medium kontaktują się ze światem zmarłych i zjawiskami nadprzyrodzonymi, takimi jak duchy i demony. W kontekście etnologicznym termin ten jest również używany dla określenia podróży duszy w tradycyjnym społeczeństwie szamańskim[1].
Za widoczne znaki kontaktów ze światem zmarłych uznaje się automatyczne pisanie oraz komunikację werbalną medium ze światem równoległym. Inne fizyczne manifestacje kontaktu to materializacja przedmiotów poprzez ektoplazmę (galaretowatą substancję, wypływającą z otworów ciała medium, np. ust, uszu, nosa, oczu), ale również psychokineza, aport i lewitacja, czyli unoszenie przedmiotów, takich jak stół, fortepian czy książki.
Zazwyczaj na spotkaniach spirytystycznych medium pozostaje anonimowe. W chwili skupienia wprowadza się w trans i usiłuje nawiązać łączność ze światem zmarłych. Często uczestnicy seansu są zobowiązani do nieinformowania osób postronnych o tym, co wydarzyło się podczas spotkania.
Pomieszczenie, w którym odbywa się seans może być wyposażone w urządzenia techniczne, służące do włączania i wyłączania oświetlenia lub odtwarzania dźwięków z nagrań, kontrolowane za pomocą ukrytych przełączników. Niekiedy pomocnik medium ukrywa się w sąsiednim pomieszczeniu wydając różne odgłosy w celu wywołania wśród uczestników wrażenia obcowania z osobą z zaświatów. Lewitacja uzyskiwana jest poprzez podwieszanie przedmiotów na cienkich niciach.
Rozkwit popularności seansów spirytystycznych przypadał na lata 1850-1890[potrzebny przypis], jednak w późniejszym czasie również budziły one fascynację. Omawiane zjawiska zostały uwiecznione między innymi w amerykańskim filmie Duch z 1982 roku.
Miejsca seansów budziły zgorszenie opinii publicznej. W wiktoriańskim społeczeństwie były uważane za miejsca rozpusty, niekiedy słusznie, gdyż media były skłonne do przekraczania granic społecznych i konwencji poprzez szczególny charakter ich działalności.