Jailbreak, Apple'ın mobil cihazlarındaki iOS, iPadOS ve TvOS işletim sisteminde bulunan kısıtlamaların kaldırılması amacıyla yapılan erişim işlemidir. İsmi İngilizce kökenli olup, "hapisten kaçış, zincirleri kırma" anlamlarına gelmektedir. Apple cihaz kullanıcılarına normal şartlarda izin verilmeyen eylemleri gerçekleştirme olanağı sunar. Android işletim sistemli cihazlara yapılan kök erişim izni (root) ile karşılaştırılabilir.
Jailbreak gayriresmî bir işlemdir ve yöntemleri topluluk tarafından geliştirilmektedir. Jailbreak işlemi Amerika Birleşik Devletleri'nde yasal olmakla beraber, Apple bu işlemin bir "garanti ihlali" sebebi olduğunu duyurmuştur.[1]
iOS işletim sistemi, Android'e kıyasla kişiselleştirme ve yönetim bakımından daha kısıtlıdır. Android işletim sisteminde arayüz modifikasyonları için (duruma göre) kök erişimi dahi gerekmezken, iOS'ta arayüzün kişiselleştirilmesi kısıtlandırılmıştır. Jailbreak işlemi ile kullanıcı Apple cihazının arayüzünde modifikasyonlar yapabilir, cihazı daha kapsamlı bir şekilde kontrol edebilir ve cihaza yazılımsal olarak normalde sağlanmayan özellikler ekleyebilir.
Jailbreak aracılığıyla kullanıcılar cihazlarına normalde iOS resmi uygulama mağazası Apple App Store'da bulunmayan ve/veya kısıtlamalar dolayısıyla bulunamayan uygulamaları, eklentileri ve temaları yükleyebilir. Bu uygulamalar dünya çapında herkes tarafından geliştirilebilmekte olup, kullanım sonucu olabilecek sorunlardan Apple sorumlu değildir.
Jailbreak işlemi yapılmış cihazlar yapılan eklemeler haricinde de iCloud, App Store, Apple Music gibi Apple servislerini kullanabilmekte ve telefon görüşmelerini yapmak gibi diğer normal faaliyetlerine devam edebilmektedir.
Jailbreak yöntemlerinin bazıları, üçüncü parti yazılımları, temaları ve eklentileri aramaya ve yüklemeye yarayan bir APT istemcisini de (genellikle Cydia) otomatik olarak yükler.[2] Cydia'da mevcut olan yazılımlar Apple uygulama standartlarına uymak zorunda değildir, dolayısıyla çoğu indirilebilir içerik arayüzde, uygulamalarda hatta işletim sisteminin kendisinde değişiklikler yapmayı sağlayan eklenti ve özelleştirmelerdir.[3] Kullanıcılar bu programları cihaz arayüzünü kişiselleştirmek,[3] cihaza istediği özellikleri eklemek ve sıkıntıları gidermek,[4] dosya sistemi erişimi ve komut satırı araçları sayesinde yazılım geliştirme işlerini kolaylaştırmak için yükleyebilmektedir.[5][6]
Jailbreak işlemi için üçüncü partiler tarafından geliştirilen araçlar vardır. Aracına göre yöntem değişebilse de çoğu Jailbreak aracı bir bilgisayarın desteğine ihtiyaç duyar. Jailbreak araçlarına günümüzden örnekler unc0ver,[8] checkra1n[9] ve Chimera[10]'dır.
Jailbreak yöntemleri, yaptığı işlemin etkilerine göre dört farklı tipte sınıflandırılabilir. Dört işlem de temelinde aynı işi (cihaz modifikasyonlarına erişim sağlama ve kısıtlamaları kaldırmayı) yapsa da olası etkilerinden ötürü ayrılır.
Bağımlı Jailbreak yöntemi ve araçları, cihazın kısıtlamalarını sadece bir başlatımlık (boot) kaldırır. Cihazın kapatılması, çökmesi veya şarjının bitmesi durumunda cihazı başlatabilmek ve kısıtlamaları kaldırabilmek için yöntem yeniden uygulanmalıdır. Cihazın açılması için bile bilgisayara bağımlı olması bu yöntemi kimisi için sıkıntılı kılmaktadır.
Yarı bağımlı Jailbreak yöntemi ve araçları da bağımlı Jailbreak yöntemi gibi cihaz kısıtlamalarını sadece bir başlatımlık kaldırır. Bağımlı Jailbreak yönteminden farkı ise yeniden başlatılması durumunda sadece cihazın yeniden kısıtlanmasıdır. Cihaz bir bilgisayara ihtiyaç duymadan açılabilir, fakat kısıtlamaların yeniden kaldırılması için bilgisayar ile yeniden Jailbreak yapılması gerekmektedir. "checkra1n[9]" aracı bu Jailbreak yöntemini uygulayan araçlara örnektir.
Bağımsız Jailbreak yöntemi cihazın kısıtlamalarının tamamen kaldırılmasını sağlar. Cihaz yeniden başladığında da herhangi bir işlem yapmaya gerek duymadan, kısıtlamalar kaldırılmış bir şekilde kullanılabilir. Yöntemin ilk uygulanması için bir bilgisayar gerekse de cihaz her yeniden başladığında tekrar uygulanması gerekmez. Bazı yöntemler bilgisayara dahi ihtiyaç duymadan, tüm işlemi cihaz üzerinden halledebilir.[kaynak belirtilmeli]
Yarı bağımsız Jailbreak yöntemi ve araçları, cihazın kısıtlamalarını bağımlı ve yarı bağımlı Jailbreak yöntemleri gibi yalnızca bir başlatımlık kaldırır. Bağımlı ve yarı bağımlı yöntemlerden farkı ise cihaza yeniden yetkilerin sağlanması bir bilgisayar olmadan, cihazın üzerinden yapılabilmesidir. Cihaz bir bilgisayara ihtiyaç duymadan açılabilir ve kısıtlamaların yeniden kaldırılması cihaz üzerinden yapılabilir. "unc0ver[8]" ve "Chimera[10]" araçları bu Jailbreak yöntemini uygulayan araçlara örnektir.
Aygıt/İşletim Sistemi | Yayım tarihi | İlk jailbreak | Araç | Geliştirici |
---|---|---|---|---|
iPhone (orijinal)/iOS 1.0 | 29 Haziran 2007 | 10 Temmuz 2007[11] | (isimsiz) | iPhone Dev Team[12] |
iPhone 3G/iOS 2.0 | 11 Temmuz 2008 | 20 Temmuz 2008[13] | PwnageTool | iPhone Dev Team |
iOS 3.0 | 17 Mart 2009 | 19 Temmuz 2009[14] | PwnageTool | iPhone Dev Team |
iPhone 3GS | 19 Haziran 2009 | 3 Temmuz 2009[15] | purplera1n | George Hotz |
iPad | 30 Nisan 2010 | 3 Mayıs 2010[16] | Spirit | comex |
iOS 4.0 | 21 Haziran 2010 | 21-23 Haziran 2010[17][18] | PwnageTool | iPhone Dev Team |
iPhone 4 | 24 Haziran 2010 | 1 Ağustos 2010[19] | JailbreakMe 2.0 | comex |
iPad 2 | 11 Mart 2011 | 5 Temmuz 2011[20] | JailbreakMe 3.0 | comex |
iOS 5.0 | 12 Ekim 2011 | 13 Ekim 2011[21] | redsn0w | iPhone Dev Team |
iPhone 4S | 14 Ekim 2011 | 20 Ocak 2012[22][23] | Absinthe | pod2g, Chronic Dev Team, iPhone Dev Team |
İsim | Yayım Tarihi | Donanım | Yazılım | Untethered? | Geliştirici(ler) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
iPad | iPhone | iPod Touch | |||||
JailbreakMe 3.0[24] | 5, Temmuz 2011[24] | [24] | 1[24] | 4.2.6 – 4.2.8 4.3 – 4.3.3[24][a] |
Evet[24] | comex[24] | |
Seas0npass[25] | 18 Ekim 2011[25] | 2nd generation Apple TV[25] | 4.3 – 5.3 6.1.2 (tethered)[25] |
4.3 – 5.3[25] | |||
redsn0w 0.9.15 beta 3[26][27] | 1 Kasım 2012 | 1[26][28][29] | 1 | 4.1 – 6.1.6 | Şablon:Depends Depends
Untethered:
Tethered:
|
iPhone Dev Team[28] | |
Absinthe 2.0.4 | 30 Mayıs 2012 |
|
1 | 5.1.1 | Evet | pod2g, Chronic Dev Team, iPhone Dev Team | |
evasi0n | 4 Şubat 2013 |
|
|
6.0 – 6.1.2[32] | Evet | pod2g, MuscleNerd, pimskeks, and planetbeing (evad3rs) | |
evasi0n7 | 22 Aralık 2013 | 5 | 7.0 – 7.0.6[32] | Evet | pod2g, MuscleNerd, pimskeks, and planetbeing (evad3rs) | ||
p0sixspwn | 30 Aralık
2014 |
|
|
6.1.3 – 6.1.6 | Evet | winocm, iH8sn0w, and SquiffyPwn | |
Pangu | 23 Haziran 2014 | 5[33] | 7.1 – 7.1.2 | Evet | dm557, windknown, ogc557, and Daniel_K4 (@PanguTeam) | ||
Pangu8 | 22 Ekim 2014 | 5 | 8.0 – 8.1 | Evet | windknown, ogc557, Daniel_K4, zengbanxian, INT80 (@PanguTeam) | ||
TaiG 1 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | 29 Kasım 2014 |
|
8.0 – 8.4 | Evet | TaiG | ||
PPJailbreak | 18 Ocak 2015 |
|
8.0 – 8.4 | Evet | PanguTeam and PPJailbreak | ||
Pangu9 | 14 Ekim 2015 |
|
9.0 – 9.1 | Evet | PanguTeam | ||
Pangu9 | 23 Mart 2016 | 4th generation Apple TV | 9.0 – 9.0.1 | Evet | PanguTeam | ||
PPJailbreak | 24 Temmuz
2016 |
|
9.2 – 9.3.3 | Hayır | PanguTeam and PPJailbreak |