Weblink
- heimskringla.no
- Gerhard Köbler: Altnordisches Wörterbuch (Wéérderbiecher Aldnordisch-Daitsch und Daitsch-Aldnordisch; mit Voorsicht z gnieße)
- Northvegr.org – Zoëga’s A Concise Dictionary of Old Icelandic (Wéérderbuech Aldnordisch-Änglisch)
| Altnordisch | ||
|---|---|---|
| Verbreitig: | Skandinawie, Dänemark, Island, Färöer, und däilwiis Britischi Insle, Normandii, Baltikum, Russland, Norddütschland | |
| Sprecher: | (usgstorbe) | |
| Linguistischi Klassifikation: |
| |
| Offizieller Status | ||
| Amtssprooch vo: | (usgstorbe) | |
| Sproochchürzel | ||
| ISO 639-1 |
— | |
| ISO 639-2 |
non | |
| ISO 639-3 |
non | |
Dî aldnordisché Sprôché isch dî Sammälbezaichnung fir d nordgärmanisché Sprôchá, wo zwischá 800 (Afang vun dr Wigingárzoidd) un 1500 in Schgandinaviá gschwätzt worde senn.
Zuärschdd blooß uff Dänämargg, Norrwägá un Schwädá bschrängd, hôdd sîch s Aldnordisché midd d Wikingán áá uff dî Orkney Insln, Schäddlandinsln, Daile vun Schottland, vun Irland und Mittelengland, di Faréérer, Island un kloiné Dailé vun Gréénland ousbreitet und ou uf d Sidweschddkîschdd vun Finnland. Dem sai ûhmiddlbârá Vorlaifá isch des Urnordisché gwä, wo i paar hundert Ruuneinschrifte iberliferet isch. Abb ca. 1500 isch dî Sprôch nua nô in Schgandinaviá (Dänämargg, Norrwägá, Schwädá, Finnland) un uff d nordadlantischá Insln (Orkneys, Shäddland, Faréérer und Island) verbreitet.
S Altnordische isch âhand vun dem Karakdárischdikum vun där „oschdnordisché Monophdongiarung“ in Aldweschdnordisch und Aldoschdnordisch undardailt. S Altoschdnordisché umfascht Alddänisch, Aldschwädisch und Aldgutnisch, das Altwestnordische umfaschd Aldnorwägisch, Aldisländisch und Aldfaréérisch, wo sîch bis ins 13. Jôhrhundärdd nua aweng vunânandá undarschîdá henn.
Dî Aigenbezaichnung vun dr abb em 9. Jôhrhundärdd állmäälî vunanandá diffäränzierändá Sprôchá im Middlalder isch dönsk tunga (wéérdlî: Dänisché Zung) gwä.
Im Frîe- bis Hochmiddlaldá isch a wächslsaidigé Uusduusch vun d aldnordischá Sprôchá midd em Aldnîderdaidschá (Aldsäxisch) un em Aldänglischá gwä, uff des diu aldnordisché Sprôch ârg Aifluss ghett habbd. Des isch áá nô ganz arg im änglischá Dialeggd Scots zu erkänná.
Dî Vokale erscheiná meischdd als a Paar aus kurzá un langá Vokal. Schriftlisch isch dr lângé Vokal durch a Akzent markiart.
| Vodarzungévokaalé | Hendarzungévokaal'e | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ûgrundet | Grundet | |||||
| Gschlossá (Zungélaag hoach) | i | iː | y | yː | u | uː |
| Halbgschlossá | ɛ | eː | œ | øː | o | oː |
| Halboffé | ɔ | ɔː | ||||
| Offá (Zungélaaag diaf) | æ | æː | ɒ | ɒː | ||
S Altnordisché had säx Plosivlauddé. Vun dená drîdd/p/ seldá am Wortâfang uff, währed dî /d/ un /b/ weggá dr frikativé Allophoné vun em Proto-Germanischá net zwischá Vokalá uffdredá (etwa: *b *[ß] > v zwischá Vokalá) känná. S Phonem /g/ isch innerhalb vun em Wordd wie á am Worddendé als a stimmhaftá velará Frikativ [ɣ] ausgsprochá wordá, außer es ischt geminîrdd.
| Labial | Dental | Alveolar | Palatal | Velar | Glottal | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Plosiv | p b | t d | k ɡ | |||
| Nasal | m | n | ||||
| Frikativ | f | θ ð | s | (x) | h | |
| Approximant | w | j | ||||
| Liquid | r l |
D oiheiddlichá alddnordischá Schreibwais haod ma im 19. Jôhrhunderdd erfundá und isch zuam grééschdá Daill phonemisch. D grééschdá Abwaichung isch des, dass dî nett-phonemisché Differenz zwischá stimmhôftá un stimmlosá dentalá Frikativá markiardd isch. Wia obbá gesah worddá, isch dr langé Vokal durch an Akzendd markiardd. Dî meischdá anarschdaré Buachstabá senn midd derselbá Gliaph ausdriaggd wie á im IPA, Ausnahmá sin blooß:
| IPA | Standard | Alternative |
|---|---|---|
| ɔ | ǫ | ö |
| æː | æ | |
| œ | ø | ö |
| øː | œ | ǿ |
| θ | þ | |
| w | v |
Där velare Frikativ [x] isch a Allophon vun dem /h/, wenn är in den Kombinadioná hv [xw], hl [xl], hr [xɾ] und hn [xn] ausgesprochá wirdd, wie in den Wéérdá: hvat was, hlaupa lááfa, saué, hringr Rêng, hnakki Hals, Naggá.