Klassischi Personifikazioon vo dr Rhetorik as regina artis, d. h. Köönigin vo de freie Künst (Daarstellig us de Mantegna Tarocchi, Norditalie um 1470)

D Rhetorik (altgriechisch ῥητορική (τέχνη) rhētorikḗ (téchnē) „d Kunst vom Reede“) isch d Kunst vom Reede. Si isch scho in dr griechische Antike as Disziplin bekannt gsi und het bsundrigs in de mäinigsbildende Brozäss z Athen, wo dr bedütendst griechisch Redner Demosthenes gwirkt het, und in andere Poleis e wichdigi Rolle gspiilt.

Allgemäins

Mit Hilf vo dr Reed het mä dr Zuehöörer von ere Ussaag welle überzüüge oder iin überreede, öbbis bestimmts z mache. D Rhetorik het as Kunst vo dr Reed d Middel für das gliifertet und as Theorii vo dr Überzüügig analüsiert si die. D Rhetorik het also immer e dobbleti Ufgoob und sott Kunst und Wüsseschaft si.

Scho bevor dr Aristoteles die ersti usdrückligi Theorii vo dr Überzüügig usgarbäitet het, het s d Braxis vo de Rhetorikleerer gee und entsprächendi Handbüecher. D Rhetoriker häi zum Däil zur Beweegig vo de Sofiste ghöört und häi s Überreede mit dr Aasicht grächtfertigt, ass äi Woorhet nit wurd existiere oder wenn doch, ass mä das nid chönn wüsse. Im Middelalter het d Rhetorik zämme mit dr Logik und dr Grammatik s Trivium usgmacht und het zum Kanon vo de Siibe freie Künst ghöört, wo in dr Antike entstande isch.

In dr Ufkläärig isch d Rhetorik mee und mee us em Alldaag, us de Wüsseschafte und us em Dänke verdrängt worde, wil män ere vorgworfe het, ass si vo dr razionale Erkenntnis wurd ablänke. Sithär verstoot mä under Rhetorik mäistens nume no d Technik vo dr Reed und vo dr Teggstanalüüse bzw. d Theorii und d Braxis vom Reede und vom Gsprööch. E groossi politischi Bedütig het si wider im sogenannte Realsozialismus as sozialistischi Rhetorik mit ere spezielle gsellschaftspolitische Wortwaal bechoo. Si het die politische Verheltniss im Sinn vo dr Staatsideologii dütet und het d Argumentazioon vo sine Verdräter und deeren iiri Überzüügigschraft gsterkt.

Wüsseschaftligi Aarbäite zur Rhetorik beschäftige sich – vor allem sit dr Middi vom 20. Joorhundert – vor Allem mit em Gsprööch und mit Frooge vo dr Reed- und Gsprööchspedagogik; iiri Forschige chömme under anderen us dr Sprächwüsseschaft, dr Sproochwüsseschaft (vor allem em Sproochgebruuch in dr Sprooch vo dr Wärbig), dr Psüchologii, dr Pedagogik und dr Soziologii.

Klassischi Teggst

Litratuur

D Gschicht vo dr Rhetorik

D Theorii vo dr Rhetorik

Weblingg

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Rhetorik“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.