ХӀалтӀизаби

Хъвавул система Латин хъвай-хъвагӀи

Тайпа Алипба/Логографика

ЛӀугьараб мацӀ Латин мацӀ

Фонетикияб хӀалтӀизаби [m]
[ɱ]
[n]
[n̼]
/ɛm/

Юникод U+004D, U+006D

Алфабетияб позиция 13
Нумерияб кӀвар: 1000

История

ЦебетӀей

- - - - Μ μ
        𐌌
        M

Период ~-700 соналдаса нахъе жакъа къоялъги

Хадусел • ₥
• ™
• ℠
• ᴟ
• ꬺ
• ꟽ ɯ ɰ
• ꟿ
• ᛗ

Бацал М
Ӎ
מ
ם
م
ܡ
מּ
ﬦ

Ⰿ
ࠌ
𐌼

Вариацияби (Ралагье гъоркьегӀан)

Цогидаб

Цадахъ хӀалтӀизарулел m(x)

Хурхараб рикӀкӀен 1000

Хъвалеб куц КвегӀидаса квараниде

Гьаб макъалаялда руго Интернационалаб фонетикияб алфабеталъул (ИФА) ругел фонетикиял транскрипцияби. ИФАлъул гӀужразул байбихьул нухмалъал рихьизе ралагье Квеки:ИФА. [ ], / / яги ⟨ ⟩ малъазда гьоркьоб батІалъи лъазе, ралагье ИФА § Малъал ва транскрипциялъул рикьел.

M, m — аслияб латин алипбаялъул анцӀила лъабабилеб хӀарп, гӀемерисел мацӀазда абула "эм".

Релълъараб буго кириллияб хъвай-хъвагӀиялъул М хӀарпалда.

ЛӀугьараб буго грек "мю" (Μ) хӀарпалдаса.

Тарих

Египтян гьиероглиф "n"

Финикияб
Мем

Этруск M

Грек
Мю

Латин
M

M хӀарп лӀугьун буго финикияб мем ва бачӀун буго грек Мю (Μ, μ) хӀарпалдасан. Самияб мем лӀугьун батизе буго египтияб хъвай-хъвагӀиялда букӀараб "лъим" идеограммаялъул "Прото-Сайнаъаб" адоптациялдаса (Мазгарул гӀасру). Египтияб ишараялъул акрофонияб магӀна букӀана /n/, египтияб"лъим", nt абураб рагӀудаса; самияб хӀарп хӀисабалда адаптация буго /m/ хӀарпалъе; букӀун батизе бегьула акрофонияб магӀнаги, самияь "лъим", *mā(y)- абураб рагӀудаса бачӀараб..^[1]

Хъвай-хъвагӀиялъул системаялда хӀалтӀизаби

Латиналъул орфографиялдаги, гӀемерисел гьанжесел мацӀаздаги, гьединго халкъаздагьоркьосеб фонетикияб алипбаялдаги ⟨m⟩ хӀарпалъ бихьизабула билабиалияб назалияб рагьукъаб гьаракь [m]. Оксфордалъул ингилис къамусалъ (тӀоцебесеб басма) абула ⟨m⟩ цо-цо рагьараблъунги бугилан, spasm ‘спазм’гӀадал рагӀабазулӀ -ism ‘-изм’ суффиксалъулӀ. Гьанжесеб терминологиялда, гьелъие сипат-сурат гьабун буго гьижадул рагьукъаб гӀадин (ХФА [m̩]).

ХӀалтӀизабиялъул цогидал къагӀидаби

Румал цифрабазул системаялда — M хӀарпалъ бихьизабула 1000.
ЦобутӀабазул префиксазда — M (мега), жиндир магӀнаги "миллион нухалъ" бугеб, ва m (милли), жибги азарил цо бутӀа.^[2]^[3]
Халкъаздагьоркосеб цобутӀабазул системаялда (СИ) m буго метр бихьизабулеб ишара.^[2] Амма гьединго m буго миль бихьизабулеб аббревиацияги.^[3]
Химиялда — M хӀалтӀизабула молярияб масса бихьизабулеб ишаралъун.^[2]
Физикаялда — M буго масса; M-теория; ва гьединго трансформаторалъул M-цоцазесеб индуктивлъи.
Экономикаялда — бащадаб багьа бихьизабизе.
ГӀарцул суммаялда цадахъ m-алъул магӀна ккола цо миллион: мисалалъе, $5m буго 5 миллион доллар.^[2]^[3]
M гӀемер хӀалтӀизабула бихьинчилъи, бихбинчилъияб байбихьи бихьизабизе, хасго руччабазул байбихьи бихьизабулеб F хӀарпгун.^[2]^[3]
Типографиялда — em dash ккола жиндир гӀеблъи бетӀераб M хӀарпалда бащадаб пунктуационияб ишара.

Хурхарал ишараби

Латин алипбаялда M-алда хурхарал яги гьелъул ирсилал ишараби

M диакритикалгун: Ḿ ḿ Ṁ ṁ Ṃ ṃ M̃ m̃ ᵯ^[4]
ХФА-ялъул хасал ишараби, жал M-алда хурхарал: ɱ ɰ
Ɱ : БетӀераб M кӀичӀгун
Уралалъул фонетикияб алипбаялъул хасал ишараби, жал M-алда хурхарал:^[5]
- U+1D0D ᴍ latin letter small capital m

U+1D0D ᴍ latin letter small capital m

- U+1D1F ᴟ latin small letter sideways turned m

U+1D1F ᴟ latin small letter sideways turned m

- U+1D39 ᴹ modifier letter capital m

U+1D39 ᴹ modifier letter capital m

- U+1D50 ᵐ modifier letter small m

U+1D50 ᵐ modifier letter small m

- U+1D5A ᵚ modifier letter small turned m

U+1D5A ᵚ modifier letter small turned m

M-алда хурхарал цо-цо ишараби хӀалтӀизарулаан уралалъулаб фонетикияб алипбаялда 1902 соналъ гьеб стандартинабизегӀан:^[6]
- U+2098 ₘ latin subscript small letter m

U+2098 ₘ latin subscript small letter m

- U+A7FA ꟺ latin letter small capital turned m

U+A7FA ꟺ latin letter small capital turned m

Teuthonista фонетикияб транскрипциялъул системаялъ хӀалтӀизабула U+AB3A ꬺ latin small letter m with crossed-tail

U+AB3A ꬺ latin small letter m with crossed-tail^[7]

Фонетикияб транскрипциялъе хӀалтӀизарулел цогидал вариантал:^[8] ᶆ ᶬ ᶭ
Ɯ ɯ : Бегараб M
ꟽ : ГӀаксаб M хӀалтӀизабулаан некӀсиял румал текстазда mulier (чӀужугӀадан) рагӀиялъе^[9]
ꟿ : НекӀсияб M хӀалтӀизабулаан некӀсиял румал текстазда 'Manius' хасаб цӀаралъул аббревиациялъе (дагьабги тӀибитӀараб 'Marcus' абураб хасаб цӀаралъе хӀалтӀизабулаан гӀадатаб M )^[9]
ℳ : валютаялъул ишара, Маркаялъе хӀалтӀизабулеб.

Умумул ва цогидал алипбаязда хӀалтӀизарулел баццал

𐤌 : Самия мем хӀарм, жиндаса хадусел ишараби лӀугьараб
- Μ μ : Грек мю хӀарп, жиндаса M лӀугьараб
  - Ⲙ ⲙ : Крпт мe хӀарп, грек мю хӀарпалдаса лӀугьараб
  - М м : Кириллицаялъул эм хӀарп, гьединго мю хӀарпалдаса лӀугьараб
  - 𐌌 : Басрияб итал M, грек мю хӀарпалдаса лӀугьараб, ва латин M хӀарпалъул умумабги кколеб
    - Халип:Script/Runic : Рунаб Маннас хӀарп, басрияб итал M хӀарпалдаса лӀугьараб
  - 𐌼 : Гот манна хӀарп, грек мю хӀарпалдаса лӀугьараб

Лигатураби ва абрревиатураби

₥ : Милль (валюта)
™ : Дармил маркаялъул ишара
℠ : Сервисалъул маркаялъул ишара

Кодал

Character information
Preview	M		m
Юникод цӀар	LATIN CAPITAL LETTER M		LATIN SMALL LETTER M
Кодификати	декимал	гьекс	дек	гьекс
Юникод	77	U+004D	109	U+006D
UTF-8	77	4D	109	6D
Нумериял симболазул референс	M	M	m	m
EBCDIC family	212	D4	148	94
ASCII ¹	77	4D	109	6D

¹ Гьединго ASCII-лъул аслуялда бугеб кодинабиялъе, DOS, Windows, ISO-8859 ва Macintosh кодлъизабиялъул хъизабиги гъорӀе рачун.

Цогидаб къагӀида

Mm Mm Mm Mm

Авар мацӀалъ цӀар: эм.
НАТО-ялъул код: Mike (/mɑik/, [майк]).
Морзел код: −−

●	●
○	○
●	○

Брайлил шрифт

Семафорияб
алипба

Халкъаздагьоркьосел ралъдалал сигналиял байрахъал

Амслен

Баянкьелал

↑ See F. Simons, "Proto-Sinaitic — Progenitor of the Alphabet" Rosetta 9 (2011): Figure Two: "Representative selection of proto-Sinaitic characters with comparison to Egyptian hieroglyphs", (p. 38) Figure Three: "Chart of all early proto-Canaanite letters with comparison to proto-Sinaitic signs" (p. 39), Figure Four: "Representative selection of later proto-Canaanite letters with comparison to early proto-Canaanite and proto-Sinaitic signs" (p. 40). See also: Goldwasser (2010), following Albright (1966), "Schematic Table of Proto-Sinaitic Characters" (fig. 1).
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 "What does M stand for?". The Free Dictionary. Халагьи 9 February 2021. ((cite web)): Check date values in: |access-date= (квеки)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 "M definition and meaning". Collins English Dictionary. Халагьи 9 February 2021. ((cite web)): Check date values in: |access-date= (квеки)
↑ Constable, Peter (2003-09-30). "L2/03-174R2: Proposal to Encode Phonetic Symbols with Middle Tilde in the UCS" (PDF).
↑ Everson, Michael; эд цгл. (2002-03-20). "L2/02-141: Uralic Phonetic Alphabet characters for the UCS" (PDF).
↑ Ruppel, Klaas; Aalto, Tero; Everson, Michael (2009-01-27). "L2/09-028: Proposal to encode additional characters for the Uralic Phonetic Alphabet" (PDF).
↑ Everson, Michael; Dicklberger, Alois; Pentzlin, Karl; Wandl-Vogt, Eveline (2011-06-02). "L2/11-202: Revised proposal to encode "Teuthonista" phonetic characters in the UCS" (PDF).
↑ Constable, Peter (2004-04-19). "L2/04-132 Proposal to add additional phonetic characters to the UCS" (PDF).
↑ ^9,0 ^9,1 Perry, David J. (2006-08-01). "L2/06-269: Proposal to Add Additional Ancient Roman Characters to UCS" (PDF).