Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn. |
Prähistorische Stod Calakmul* | |
---|---|
UNESCO Wödeabe![]() | |
![]() | |
Da Haubttempö vo Carakmul | |
Stootsgebiet: | ![]() |
Typ: | Kultur Maya-Klassik |
Kriterien: | I, II, II, IV |
Referenz-Nr.: | 1061 |
Region: ª | Amerika |
Gschicht vo da Eischreiwung | |
Eischreiwung: | 2002 (Sitzung 26) |
* Da Nam is af da Wödeabe-Listn afgefiad. |
Calakmul, aa Kalakmul woa da greßte Schtodschtoot in da Maya-Klassik. Dea Schtodschtoot hod se foßt 200 Joa an Zwoakaumpf, vo umma 546 bis 736, mid da zwoatn Groußmocht, da Stod Tik`al im Mayatiaflaund glifat. Aufengli woa Tik`al zentreumexicanisch ausgricht. Und Calakmul , des nuadliga gleng is, hod se in da Tradizion vo da ödan Miradoa-Kuitua gfüd. Und de Gegnsätz haum se afs gaunze Peten ausgwiakt und olle Schtäd haum drunta glittn. Noch 736 is de Mocht vo Calakmul gschwundn und so noch und noch hom se ned nua de Vabündetn, sondan a de untagemna Schtäd söbstschtendi gmocht. Calakmul is za an Schtodschoot gschrumpft und 899 oda 909 woas a do mid da Schtod vuabei. De Gegand is zwoa nu weida bsiedlt gwest, owa des woan nua mea Weila mid an Bruchteu vo de frian Leid.
De Dynastie da Heascha vo Calakmul is aus da umma 130 km nuadöstli ligandn Stod Dzibanche in da Rio Bec-Region heakema. De woa a nu weid schpoda im Calakmulimperium a wichtis Zentrum. Se haum se de Kaan (Schlaungkopf) Dynastie ghoassn.
De Naumansglyphn vo da Schtod Calakmul, da Schlaungankopf.
Calakmul bedeit, de Schtod mid de zwoa gegniwaligandn Pyramidn. Söwa haums owa eana Zentrum Ox Te `Tuun (Da Oat mid de drei Schtona) gnennd. Und De Stod söwa liegd af oan 35 m hochn Koikschtoaplato und ned weid weg vo an großn Sumpfgbiat. Des woa im Karstgbiat a grossa Vuateu fia de Wossavasuagung. De Stod in ira Bliahzeit hod af eppa 70 km² Ausbroatung, iwa 70.000 Eihwohna? ghobt. Und se wiad mid ire eignan eppa 20 Schtäd (Nachtun, Uxul...), ohn de tributpflichtign oda vabündtn Städt eppa 1.750.000 Eihwohna ghobd hom.
So an großn Schtodschtoot hods vuahea und a nocha nia mea im Mayalaund gem.
Dea is gach gaunga. Vamuatli woa de Metropoi Tik`al scho gschwecht und hod ned vü dagegn mocha kena. Da Haundl mid Zentreumexico hod nohlossn und de Untaschtitzung vo Teotihuacan is ausblim.
Aufengli san Odlige aus Calakmul nua ois Auwesande bei de Intronisazionsfestl in de Nochboaschtäd afgfoin. Se san daun oiweu efta ois Schiedsrichta bei Schtreitareian zwischn de Schtäd aufgruaffa gwest. So hod de Stod Calakmul sei bolidischs Netz fei gschpunna und hod af oamoi befreindte Städt ghobt.
546 woans scho so Machti, das da Kini vo Calacmul Tuun K`ab Hix, den Kini Aj Wosal vo Naranjo eigsezt hod. Des woa a Nochboastod vo Caracol und de is domos nu untam Eifluss vo Tikal gschtaundn.
In Naranjo, im Siidostn is da Kini Aj Wosal vaschtuam. Da neiche Heascha woit se aus da Umoamung vo Calakmul lösn.
Anige Joah wos daun in Naranjo finsta. Owa 680 hod Naranjo se aun Caracol grecht. Se hom eanan Heascha vatriebm. Weu des owa in Calakmul afzoacht woan is, kau des fia de vo Naranjo ned guad ausgaunga sei. Den za söwn Zeit hod de Bauarei in Naranjo gaunz afghead.
Zweng da Eaowarung oda Beschtrofung vo Städt, hod ma scho nu Kriag gfiad. Owa nochn Sieg gegn Tik`al 562 hod fia de Moastn scho des Audrohn vo an Kriagszug gnügd um unta de Owaheaschoft vo Calakmul zschlipfm.
.
Eignoatigaweis hod ma Tikal 662 bsiegt und an vo Calakmul eigseztn Heascha (Viechaschedl?) eigsezt. Owa iagandwie hod se de Stod sei Unobhengigkeit dahoidn kena. De Owaschicht in dera Stod woa gschpoitn. Mera Famülin hom se mid de neichn Herrn ogfundn. De Meran hom owa da oidn Dynastie de Treu ghoidn. 684 hom se de Leid, de fia Calakmul woan, in Dos Pilas nidaglossn. Obs vatriem wuan san und fliehn hom miassn, woas ma heid neamma. De Auswaundara hom de söwe Naumansglyphn vawendt und a mid da Hüf vo Calakmul, Tikal za eaowan vasuacht.
Calakmul woa untam Kini Yuknoom Took K`awill (Da Große) am Gipfö seina Mocht.
Dzibanche: