x86 (англ.: Intel 80x86) — архітэктура працэсара c аднайменным наборам каманд, упершыню рэалізаваная ў працэсарах кампаніі Intel.
Назва ўтворана ад дзвюх лічбаў, якімі сканчаліся назвы працэсараў Intel ранніх мадэляў — 8086, 80186, 80286 (i286), 80386 (i386), 80486 (i486). У сувязі з канфліктам, каб мець магчымасць зарэгістраваць іх як гандлёвую марку, пазнейшыя мадэлі атрымалі ўласныя імёны (напрыклад, Pentium, Xeon, Core, Itanium). За час свайго існавання набор каманд увесь час пашыраўся, захоўваючы сумяшчальнасць з папярэднімі пакаленнямі.
Апроч Intel, архітэктура таксама была рэалізавана ў працэсарах іншых вытворцаў: AMD, VIA, Transmeta, IDT і інш. У наш час для гэтай архітэктуры існуе яшчэ адна назва — IA-32 (Intel Architecture — 32).
Працэсары архітэктуры x86 выпускаліся і выпускаюцца некалькімі кампаніямі, у тым ліку:
Тэхналогіі лічбавых працэсараў | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Архітэктура | CISC · EDGE · EPIC · MISC · URISC · RISC · VLIW · ZISC · Фон Нэймана · Гарвардская 8 біт · 16 біт · 32 біт · 64 біт · 128 біт | ||||||||
Паралелізм |
| ||||||||
Рэалізацыі | |||||||||
Кампаненты | Barrel shifter · FPU · BSB · MMU · TLB · Рэгістравы файл · control unit · АЛП · Дэмультыплексар · Мультыплексар · Мікракод · Тактавая частата · Корпус · Регістры · Кэш (Кэш працэсара) | ||||||||
Кіраванне сілкаваннем | APM · ACPI · Clock gating · Дынамічнае змяненне частаты · Дынамічнае змяненне напружання |