Titouroù diamzeriet pe ziwir a c'hall bout er pennad-mañ. Un den a-vicher hepken war ar vezegiezh a c'hall reiñ un ali mezegel deoc'h, ha pennadurezhioù yec'hedel ho pro hepken zo anadouek war ar reiñ kemennoù a-fet yec'hed foran.
Virionoù o kuitaat o c'hellig ostiz, kreskaet kant mil gwech. Luc'hskeudenn a vikroskopiezh elektronek treuzkas deuet eus skeudennaoueg ar Yec'hed Foran Center for Disease Control[1].
Ar grip (influenza e latin) a zo ur c'hleñved poreüs degaset gant pevar seurt viruz eus kerentiad an Orthomyxoviridae (Myxovirus influenzaeA, B, C ha D). Tagañ a ra al laboused hag un nebeud bronneged evel ar moc'h, ar reuniged hag an dud. An epidemiezh a c'hoarvez en diskar-amzer hag er goañv dreist-holl. Terzhienn, poan-benn, paz, faringit, mialgiezh, asteniezh ha disnaon eo e sinoù pennañ. Treuskaset e vez ar grip etre an dud dre an analañ dre takennoùigoù puilh ar viruzoù enno o tont eus paz ha streviadur ar sujidi poreet.
Virologiezh
Viruzoù TRN eo viruzoù ar grip. Eus kerentiad an Orthomyxoviridae emaint. Pevar anezho int : viruz ar grip A, viruz ar grip B, viruz ar grip C ha viruz ar grip D, digemmet an eil diouzh ar re all dre antigenusted o nukleoprotein. Viruzoù ar grip A eo ar re a zo kaoz d'ar pandemiezhoù bep bloaz.
Diagnostik
Berr eo ar gorvezh : 1 pe 2 zeiz. Kregiñ a ra ar c'hleñved a-benn-krak gant un derzhienn trec'h da 38,5°C, gant kridienn, klopennadoù (poan-benn), asikted, disnaon, mialgiezh (poan-gigenn), arthralgiezh (poann-genvell). Tizhet e vez ar forzhioù analañ ivez : darwazh fri, berradur ar fri, paz sec'h, poan-gargadenn, raoudur ar vouezh.
→ Evit gouzout hiroc'h sellit ouzh ar bajenn gaozeal ; evit kenderc'hel da dreiñ klikit war kemmañ ha kendalc'hit da lakaat e brezhoneg al lodennoù chomet en ur yezh all.
Kinniget e vez d'an dud gant riskloù bezañ vaksinet bep bloaz er broioù greantelaet. An dud gant riskloù eo :
ar merc'hed dougerez e forzh peseurt stad eus o brazezded,
ar vugale etre 6 miz ha 5 bloaz,
an dud war an oad (≥ 65 bloaz),
an dud gant klañvadurioù henek,
ar wazourien yec'hed.
Evel kalz kleñvedoù poreüs e chom ar yec'hedouriezh an doare kentañ da zizarbenn an tredizh e-pad ur c'hleñved-red :
gwalc'hiñ pizh e zaouarn ha meur a wezh bemdez gant soavon pe un dileizhenn hidroalkoolek dilouezus evit an daouarn, dreist-holl o vezañ stoket ouzh un den poreet erveziat pe oc'h ober war-dro ur c'hlañvour, pe ouzh gorreennoù kontammet erveziat gant ar viruz.
en em wareziñ ha gwareziñ ar re all ouzh strinkadoù ar genoù pe ar fri, gant ur frilien taoladus (da vezañ lakaet en ur boubelenn serr araok gwalc'hiñ pe dilouezañ e zaouarn), pe o streviañ pe pasaat e pleg e vrec'h (kentoc'h eget e zaouarn). Mont e maskl surjianel a c'hall nebeutaat at strinkadoù ivez.
Mezegadur
An den klañv a rank paouezat da labourat ha diskuizhañ er gêr. Parraat a raio ouzh an tredizhañ ha treled an darreuziad ivez.
Epidemiologiezh
Mervel a ra gant ar grip etre 250 000 ha 500 000 den er bed bep bloaz, bugale yaouank ha tud kozh dreist-holl.
