Han Ryner (Han Riner) (naskiĝis kiel Jacques Élie Henri Ambroise Ner la 7-an de decembro 1861 en Nemours, Alĝerio, mortis la 6-an de januaro 1938 en Parizo) estis grava kaj fama franca reprezentanto de la individuisma anarkiismo, filozofo kaj verkisto. Li estis grava pro kunigi la individuisman idearon ene de literatura verko kaj vivi sian vivon prestiĝe pro sia humileco kaj moralo.
La individuisma anarkiismo en Francio
La individuisma anarkiismo en Francio ĝuis favoran grundon pro tio ke jam frue ekzistis tie gravaj figuroj kia Anselme Bellegarrigue, kiu partoprenis en la revolucia epoko de la 1840-aj jaroj, eldonis kelkajn broŝurojn, kontaktis en Usono almenaŭ kun Thoreau kaj klopodis fondi iun asocion de liberecanaj liberpensuloj. Poste je la fino de la 19-a jarcento jam kunverĝis la renoviga kaj kritika intelektularo kun la agada anarkiismo. Kaj en la 1890-aj jaroj okazis preskaŭ spontanea eksplodo de perforta anarkiismo, ĉefe ĉirkaŭ la kazo Ravachol (1891-1894).
Sur tiu grundo kreskiĝis la famo de gravaj teoriuloj de la individuisma anarkiismo, kiel Émile Armand kaj Han Ryner, inter aliaj.
Biografio
Han Ryner estis la pseŭdonimo de Henry Ner. Li naskiĝis en 1861 en Nemours, Alĝerio, filo de poŝtisto. Li estis instruisto pri filozofio en mezlernejoj de Francio ĝis sia emeritiĝo. Dum la 1890-aj jaroj li ekfamiĝis en la anarkiismaj kaj individuismaj medioj pro sia agado en sindikato de instruistoj kaj en la afero Dreyfus. Komence de la 20-a jarcento li ekpublikigis multajn librojn pri filozofio, individuismo, kontraŭmilitismo kaj rektan literaturon.
Idearo
La graveco de Han Ryner baziĝas sur la filozofio, kiu difinas lian verkaron, nome eklektikismo regata de la plej forta subjektivismo. La individuo estas la kerno de lia idearo; ĝi devus serĉi sian propran veron ene de si mem kaj nek la tradicia filozofiaro utilas nek la propraj revoluciaj aŭ eĉ individuismaj idearoj. Antaŭ ĉiu ajn ŝanĝo devas veni la persona ŝanĝo: se tio okazas, la individuo povas vivi sian propran utopion.
En sian verkaron, kaj filozofan kaj literaturan, Han Ryner enmetas sian ampleksan scion pri la klasika kulturo kaj pri ĉio. El la filozofio de la Antikva Grekio li elstarigas tiujn filozofojn, kiujn li konsideras kiel praulojn de la moderna individuismo, nome la stoikismanojn kaj la epikuranojn unuflanke kaj Sokraton aliflanke. La literatureco de lia verkaro helpis la disvastigon de tiu ne nur en la franclingva medio, sed ankaŭ en aliaj latinlingvaj etosoj, kiel en la hispanlingvaj kaj portugallingvaj, pere de sekvantoj kiaj J. Elizalde aŭ Maria Lacerda de Moura.
Kontraŭ la tradicia religia idearo kaj la tradicia moralo, Han Ryner proponas internan religian senton ĉiukaze kaj ĉefe personan moralon, kie gravas la sento de la serĉo de la harmonio kaj la ekvilibro, kaj por tio necesas la helpo al aliulo: la individuisto ne povas resti indiferenta antaŭ la maljusto, ĝi devas agi per praktiko kaj ne nur teorii: tiu ideo alproksimigas lin al la tradicia anarkiismo.
Referencoj
Xavier Diez, El anarquismo individualista en España (1923-1938), Virus, Bilbao, 2007.
