Maddalen Iriarte | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
(2023) | |||||||
2023ko ekainaren 28a -
2020ko abuztuaren 3a - 2023ko ekainaren 28a - Roke Akizu Aizpiri → Barrutia: Gipuzkoa Hautetsia: Eusko Legebiltzarreko XII. legealdia
2016ko urriaren 21a - 2020ko otsailaren 11 Barrutia: Gipuzkoa Hautetsia: Eusko Legebiltzarreko XI. legealdia | |||||||
Bizitza | |||||||
Jaiotzako izen-deiturak | Maddalen Iriarte Okiñena | ||||||
Jaiotza | Donostia, 1963ko urtarrilaren 23a (61 urte) | ||||||
Herrialdea | Gipuzkoa, Euskal Herria | ||||||
Bizilekua | Durango | ||||||
Familia | |||||||
Ezkontidea(k) | Joseba Balerdi | ||||||
Anai-arrebak | ikusi
| ||||||
Hezkuntza | |||||||
Heziketa | Santo Tomas Lizeoa Euskal Herriko Unibertsitatea lizentzia : zuzenbide | ||||||
Hizkuntzak | euskara gaztelania | ||||||
Jarduerak | |||||||
Jarduerak | kazetaria eta politikaria | ||||||
Lan nabarmenak | |||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||
Alderdi politikoa | Euskal Herria Bildu | ||||||
Maddalen Iriarte Okiñena (Donostia, Gipuzkoa, 1963ko urtarrilaren 23a) euskal herritar kazetaria, telebista aurkezlea eta politikaria da. 1981ean Herri Irratian hasi zen lanean, 18 urte zituela, eta 1986an Euskal Telebistako albiste-zerbitzuetan sartu. 30 urteko ibilbidea egin zuen etxe horretan, aktualitateari lotutako hainbat saio gidatuz 2016ra arte. Haren lan nabarienak Gaur egun albistegia (Argia Saria 1990), Ados? (Emakunde Saria 1993) eta Azpimarra (Argia Saria 2013) izan ziren. 2016an politikan hasi zen, EH Bilduren hautagai gisa 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan. Ordutik, koalizioaren bozeramailea izan zen Legebiltzarrean eta 2020ko hauteskundeetan EH Bilduren lehendakarigaia izan zen. 2023ko foru hauteskundeetan, Gipuzkoako ahaldun nagusi izateko hautagaia izan zen, eta gaur egun EH Bilduren bozeramailea da Gipuzkoako Batzar Nagusietan.
Familia abertzale batean jaio zen. Ama gipuzkoarra eta aita nafarra ditu. Ama, Mari Kruz Okiñena andoaindarra, eskolako maistra zen.[1][2] Aita, Ildefonso "Pontxo" Iriarte Otermin arribetarra, Ikastoletako presidentea izan zen diktadura garaian.[3] Aitak ETAren hastapenetan jardun zuen 1950eko hamarkadaren amaieran eta 1960ko hamarkadaren hasieran.[4][5] Diktadura frankistaren errepresioa bizi izan zuen etxean, haren bizitzako lehen urteetan aita (Melitón Manzanasen torturak jasandakoa) kartzelan preso egon baitzen, polizia frankistak ETAren aurka egindako lehen sarekadan atxilotua izan ondoren.[6][7][8] Donostiako Arrasate kalean eta Bergara kalean igaro zuen haurtzaroa.[9]
Gaztetan atletismoan aritu zen. Haur mailan lortu zuen lehen aldiz Gipuzkoako errekorra haustea.[10] Gerora 100 eta 200 metroko Gipuzkoako marka ere hautsi zuen, eta Euskadi zein Espainia mailako lasterketetan aritu zen, Club Atlético San Sebastián taldearekin.[11][12]
Santo Tomas Lizeoan Haur hezkuntzatik UBIra arteko ikasketa guztiak egin zituen.[11] Hamazazpi urterekin, UBI amaitzen ari zela, gerora Euskal Telebista izan zenerako eskolak jasotzeko azterketara aurkeztu zen, kasualitatez. Izan ere, Santo Tomas Lizeoan antolatu zen proba hori bertako ikaslea zela, eta probaren egunean ikasleak klasetik kanpora bidali zituztenean, bertan geratzea erabaki zuen.[13]
Azterketa gainditu zuen, eta 1980an, telebistarako eskolak jasotzen hasi, Eusko Jaurlaritzak Donostian ezarritako Irrati eta Telebista Eskolan. Hurrengo urtean, UBI amaitu eta Zuzenbide ikasketak hasi zituen Euskal Herriko Unibertsitatean.
1981ean Donostia eta Loiolako Herri Irratian hasi zen lanean. Hasieran kazetaritza lana eta Zuzenbide ikaskteak uztartu zituen, baina laugarren mailara iritsi zenean, ikasketak alde batera utzi eta kazetaritzan zentratzea erabaki zuen. Bost urtean, era guztietako saioak aurkeztu zituen irratian, besteak beste albistegiak, haurrentzako saioak, eta musika eta kirolari buruzkoak.[14]
1986an, Euskal Telebistan lanean hasi zen, albistegietan aritzeko oposaketak igaro ondoren. 1986ko azaroaren 1ean agertu zen lehen aldiz telebistan Gaur egun albistegirako zuzeneko konexio bat egiten.[15] Haren lehen lana 1986ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen harira elkarrizketak gauzatzea izan zen, eta horren ondoren Gaur egun aurkezten hasi zen.[16]
Hogei urtean albistegietako gidaria izan zen, baina tarte horretan zehar beste hainbat saio ere gidatu zituen EITBren albiste-zerbitzuetan, hala nola Ados? eztabaida saioa (1993an Emakunde Saria irabazitakoa), Euskadi zuzenean, Harira elkarrizketa saioa eta GauːON iluntzeko saioa.[17] Era berean, albistegi bereziak, erreportajeak, eztabaida saioak, dokumentalak eta hauteskunde saioak ere aurkeztu zituen.[18] 2009an utzi zion Gaur egun aurkezteari, 2009ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen ondoren eratutako EITBren zuzendaritza berriaren erabakiz.[19][20]
2009an Azpimarra saioa aurkezten hasi zen.[21] Hasieran hogei minutuko albistegi saioa zen, baina denboraldiz denboraldi haziz joan zen eta azkenerako bi ordutik gorako magazin saioa bilakatu zen.[22] 2012tik aurrera Azpimarra + gehiago elkarrizketa tartea ere aurkeztu zuen. Iriartek saioko zuzendari lanak ere egin zituen, eta 2013an Telebistako Argia Saria irabazi zuen.[23]
Telebistan egindako lanaz gain, prentsa idatzian ere hainbat komunikabidetan zutabeak idazten kolaboratu izan du: Garan (Zazpika igandeko kolaboratzailea izan zen), Euskaldunon Egunkarian, Berrian, Deian eta Noticias de Gipuzkoan.[24]
30 urteko ibilbideak EITBren aurpegi ezagunenetako bat bilakatu zuen. 2016an, ibilbideari amaiera eman zion eta politikara igaro, EH Bilduren hautagai gisa. Ordutik, ETBko erredaktore lanpostutik eszedentzian dago.[25]
Kazetaritzan lanean aritu zen urteetan, hainbat ekimen politiko zein sozialen alde agertu zen. Euskaldunon Egunkariaren proiektuaren alde egin zuen hasieratik, eta haren itxieraren aurka agertu zen.[26] 2006an Ahotsak taldearekin —ildo politiko ugaritako emakumeek bakearen alde martxan jarritako ekimena— kolaboratu zuen. 2013an herriko tabernen auziaren epaiketaren aurka azaldu zen.[27]
2014an, Gure Esku Dago erabakitzeko eskubidearen aldeko plataformari eta horrek antolatutako giza kateari babesa eman zion lehen pertsonaia publikoetakoa izan zen.[28] 2015ean, Lokarri gizarte mugimenduaren agur ekitaldia aurkezteaz arduratu zen. ETAko presoen eskubideen aldeko Sare mugimenduarekin ere kolaboratu izan du. Gainera, bere ibilbide osoan zehar, sexu berdintasunaren alde egin du, eta arlo horretan egindako lanagatik Emakunde Saria irabazi zuen.[24]
2012ko hauteskundeentarako, EH Bilduren hautagaia izango ote zen zalantzan ibili ziren zenbait komunikabide baina, azkenean, hautagaia Laura Mintegi izan zen.[29][30] 2016ko hauteskunde kanpainan iraganean Juan Jose Ibarretxeren hautagaitzaren (EAJ edota EAJ-EA) alde bozkatu zuela adierazi zuen Iriartek.[31]
2016ko abuztuaren 13an, EH Bildu koalizioaren hautagaitzat aurkeztu zen hedabideetan, Gipuzkoako zerrendako bigarrena.[32] Auzitegiek Arnaldo Otegiren hautagaitza ezeztatu ostean, zerrendaburua izan zen eta, de facto, EH Bilduren lehendakarigaia izan zen 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan. Bere burua independente gisa aurkeztu zuen, ez baita koalizioa osatzen duten alderdi bateko edota ezker abertzaleko kidea. Era horretan, paper garrantzitsua izan zuen 2017an egin zen EH Bilduren birsorreran, horrek koalizioan independenteei leku handiagoa eman baitzien.[33]
Bere lehen legealdian, EH Bilduren bozeramailea izan zen legebiltzarrean, baita Erregelamendu eta Gobernu Batzordeko zein Kultura, Euskara eta Kirol Batzordeko kidea ere. Lehendakaria hautatzeko saioan, EH Bilduren hautagaia izan zen eta, harez geroztik, koalizioaren buruzagietako bat da.
2020ko urtarrilaren 27an, EH Bilduko Mahai Politikoak lehendakarigai proposatu zuen.[34] Handik astebetera, beste hautagairik aurkeztu ez zenez gero, koalizioak 2020ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetako lehendakarigai izendatu zuen.[35]
2023ko foru hauteskundeetan, agian EH Bilduren hautagai izanen zela zabaldu zen zenbait komunikabidetan 2022ko irailean.[36] Irailaren 24ean baieztatu zuen EH Bilduren zuzendaritzak Gipuzkoako ahaldun nagusi izateko hautagai proposatuko zuela.[30] Koalizioko militantziaren oniritzia jaso ondoren, urriaren 19an haren izendapena onartu zen.[37]
Durangon bizi da. Joseba Balerdi medikuarekin ezkonduta dago, ETBko kazetari eta euskara zuzentzaile eta Durangoko Kurutziaga ikastolako lehendakari izandakoa.[38][39] Bost semeren ama da (Jon, Peru, Martin, Mikel eta Paul).[33][40] Nerea Iriarte kazetaria ahizpa du.
Urtea | Izenburua | Katea | Oharrak |
---|---|---|---|
1986-2009 | Gaur egun Gaur egun elkarrizketa |
ETB 1 | Erreportari, aurkezle, erredaktore, editore eta zuzendari lanak egindakoa |
1992 | Beti eskamak kentzen | ETB 1 | Gonbidatua (atalaː "Ospeaː famaren lana eta zamak") |
1992-1993 | Ados? | ETB 1 | Aurkezlea eta zuzendaria |
1993 | Txuri Beltz | ETB 1 | Gonbidatua (atalaː "Kirolariak eta sedentarioak") |
1994 | Gezurra nagusi | ETB 1 | Lehiakide gonbidatua (atal 1) |
1994 | 22ra | ETB 1 | Lehiakide gonbidatua (atal 1) |
1994 | Harira | ETB 1 | Aurkezlea / Kolaboratzailea |
1994-1995 | Euskadi zuzenean | ETB 1 | Aurkezlea |
1995 | Arralde | ETB 1 | Gonbidatua |
1997 | Euskadi Literatura Sariak | ETB 1 | Aurkezlea (emanaldi berezia) |
1998-1999 | GauːON | ETB 1 | Aurkezlea |
2002-2003 | ETB 20 urtera doa | ETB 1 | Aurkezlea (6 atal) |
2009-2016 | Azpimarra | ETB 1 | Aurkezlea eta zuzendaria |
2011 | Finlandia | ETB 1 | Gonbidatua (atalaː "Maialen Iriarte") |
2012-2016 | Azpimarra + gehiago | ETB 1 | Aurkezlea eta zuzendaria |
2012 | Euskal Kantuen Gaua | ETB 1 | "Habanera" ETBko lankideekin |
2015 | Soinu ehiztaria | ETB 1 | Gonbidatua (atalaː "Maddalen Iriarte") |
2015 | Catalunya agurǃ | ETB 1 | Erreportajea |
2016 | La otra cara de l@s polític@s | ETB 2 | Gonbidatua (atal 1) |
2018 | Gure kasa | ETB 1 | Gonbidatua (atalaː "Maddalen Iriarte") |
Urtea | Saria | Kategoria | Lana | Emaitza | Err |
---|---|---|---|---|---|
1990 | Argia Saria | Telebista | Gaur egun | Irabazlea | [43] |
1993 | Emakunderen Berdintasunerako Saria | Informazio orokorra - Telebista | Ados? | Irabazlea | [44] |
1999 | Iparragirre Saria | Irabazlea | |||
2013 | Argia Saria | Telebista | Azpimarra | Irabazlea | [45] |