Söl'ring


Di Fijool es en Strikinstrument, wat fan forskeligi Holtaarten maaket uur. Di fjuur Streengern uur (g – d1 – a1 – e2) stemet en me en Böög streken.
Di fijool uur fuaral bi klasisk Musik iinseet, man jü kum uk bi Folkloori fuar.

Masi Komponisten haa Steken senerlig fuar di Fijool skrewen.

Noom

Dit Uurt Fijool (Dütsk: Violine) meent sa fuul üs litj Brātsji (Viola of Viola da Braccio). Dit italieensk Uurt violino es üs jest 1535 dialskrewen uuren.[1]

Jerer jeet dit dütsk Uurt "Geige" forskeligi Instrumenti, sa üs di Fijool, di Brātsji, di Gambi dit Cello en di Kontrabas. Dat em dit beeter ütenachtler hual ken, skel em üp Dütsk "Violine" en ek Geige sii, üp Söl'ring haa wü des Swaarhair ek.
"Das Wort Geige, begreift in sich Instrumente verschiedener Art und Größe, welche mit Darmseyten bezogen sind. Aus diesem erhelt, daß das Wort Geige ein allgemeines Wort ist, welches alle Arten von Geiginstrumenten in sich einschließet; und daß es folglich nur von einem Mißbrauche herrühret, wenn man die Violin platterdings die Geige nennet."

Āpbechning en Diili

Āpbechning

Fijool twert döörskiart
Fijool fan trii Siren weeget

Di Lüntkast of Korpus seet höm üt Deek, Böört en Wuch töhop.

Di Deek heer tau F-Höölern, es konkāv en uur fuar't Miist fan Fichtenholt maaket. Jü es bal langsen fan tau Diili ön di Meren töhopliimt. Senerlig hol uur Holt nomen, wat üp Bārigen wukset es, hur di Boomer ek sa fuul tö iit haa en diarom lungsom wuksi. Bi des Holt sen di Jaaresringi ek sa tjuk en laap temelk lik aur't Holt, en dit Holt heer fuul Fāsermateriaal.
Des Holt uur ön di jest Hualev fan di Wunter slain, wan di Boomer temelk drüch sen, en da uur dit Holt aur muaren Jaaren drüget. Eeđer hok Jaaren uur dit Holt da törochtskiart en jit jens hok Jaaren drüget.
Des Mait es nöörig, aurdat en gur Deek bluat 2,4 bit 3 mm tjuk uur skel.[2]

Di Böört es fuar't Miist üt Āhorn maaket (ek sa aaft Papel of Weidi), en uk des uur konkāv ütaarbert. Hat es forskelig, mun di Böört fan jen of tau Diili maaket es, dit ken em da leeter ön di Teekning ("spailt" bi tau Diili) keen.

Di Wuchen of Zargen uur fuar't Miist fan dit salev Holt maaket üs di Böört.

Di Kanten fan di Korpus uur normaalerwiis holten Stripen liimt, dat di Fijool ek langsen önsteken giar, wan em hur ön haut.

Di Korpus es ombi 35 bit 36 cm lüng. Hi heer en Gap, hur di Nak iinliimt uur.Des es ombi 13 cm lüng en fo en Fingerbuurt fan ombi 27 cm Leengdi, diar aur di Korpus hengiar. Fuar't Miist es dit Fingerbuurt fan fiinpoorigi Eebenholt maaket, aur dit senerlig hart en robust es. Bi günstigeri Instrumenti uur uk Holt üs fan di Piarenbosk nomen en suurt önmaalet.

"Boowen" ön di Nak es di Sarel, hur di Streengern langs tö di Wirbel laap, hurme di Fijool stemet uur. Des Diil jit da Wirbelkast, en di heer di Forem fan en Snaiel. Ön di forem fan des Haur es aaft tö keen, hoken di Fijool becht heer.

"Önern", ön di Korpus, uur di Streengern ön en "Jeningshaur" fastmaaket. Sa üs uk bi di Gitari laap di Streengern aur en Steeg, diar bi gur Fijoolen üt fiinjaarigi Āhornholt maaket es. Hi uur iinfach fan di Streengern dial ön di Korpus hölen. aaftinoch heer di "önerst" Streengenhualer uk Fiinstemers. Dit es fuaral nöörig, wan di Fijool me iirsern Streengern spölet uur skel.

Fuar di Klang es jit wat iin ön di Korpus: Di "Stemstok" en di "Basbualkem". Di Stemstok uur söner Liim twesken Böört en Deek iinseet, man di Basbualkem uur spant en me Kraft öner di Deek liimt.
Forskeligi üđer Holtsteken maaki di Deek da fuaral stabiil, dit es fan Fijoolenmaaker tö Fijoolenmaaker en bet forskelig.

Bi en gur en jüür Fijool uur me Liim fan Knaakenbiin aarbert. Des Liim es reversibel, dit jit, em fo di me wārem Weeter weđer wuk. Hoken wat diarfan keent, di fair en Fijool ütenachtler, söner das diarön wat önsteken giar.

Masi mes gung ken da me di Lakiaring. Wan dit ek rocht maaket es, da lünt dit jüüri Holt ek muar rocht.

Senerlig bi Instrumenti sa üs di Fijool es di Kinhualer, diar dit wat iinfacher maaket en hual dit bi't Spölin twesken Kin en Skoler. En senerlig Skolerhualer jeft et uk jit. Biiring uur bluat fastklemt, dat di Lünt diarfan ek ringer uur.

Di Streengern

Di fjuur Streengern sen fan Tjerem maaket, hur Sölwer- of Aluminiumwiir trinjom es. Günstiger giar uk jir. Sa jeft et uk Streengern fan Könststof of Iirsenwiir. Di hoogst Streeng (Chanterelle) es di E-Streeng en aaftinoch fan Iirsenwiir.
Di Streengen uur ön Kwintensteming (Kwint of Quint = 5 Tööni ütenachtler) üp di Tööni g – d1 – a1 – e2 gestimmt. Orkester stemi ön Dütsklön fuar't Miist eeđer A= 443 Hz, ön di Swaits uur normaal eeđer 442 Hz stemet (Kaamertoon).

Jit bitö: Gitarenspölsters en Musiker (söner Orkester) stemi fuar't Miist eeđer 440 Hz.

Di Böög

Di Böög uur aaft fan dit "Ruarholt" Pernambuk maaket. Des wukset fuar't Miis rocht lik, en di Fāsern laap parallel, da ken em di Böög rocht fiin ütaarberi, dat di fain lecht ütfalt. Pernambuk jeft et ek olterfuul, en diarom sen des Böögen jüür. Iinfacheri Instrumenti fo aaft Böögen fan Brasiilholt. Uk Fijoolspölsters, dānen diarme aarberi, nem deling uk Böögen fan Kualfāserforstarkti Könststof (Karbonfiber).

Böögen haa en Wecht fan 58 bit 62 g
Hat es ek saacht dit salev, hur di swaarst Diil fan di Böög es.[3]

Fuar en Böög skel en Springhingst hok Hiir fan sin Stört dö. Jen Böög heer 180 bit 250 Hiir, en des uur uk bluat fan senerlig Hingst-Slachern nomen.
Di Hiir uur fuar't Spölin spant en achteön uur ja weđer en bet luasdrait. Diarfuar es üp jen Sir en Haak en üp di üđer Jen fan di Böög en Skrüüf. Di Mechānik ön di Skrüüwensir jit uk "Por (Springpor)".

Aliining en gur Böög kostet fuul Jil tö koopi.

Literatuur

Futnooten

  1. Meyers Kleines Lexikon Musik, BI Mannheim 1986, ISBN 3-411-02651-0.
  2. Barbara Gschaider: Ratgeber Geige. Edition Bochinski, Bergkirchen 2008. ISBN 978-3-937841-68-7. S. 21ff
  3. Barbara Gschaider: Ratgeber Geige. Edition Bochinski, Bergkirchen 2008. ISBN 978-3-937841-68-7. S. 58

Luki uk jir

Commons Wikimedia Commons heer Skelter of Filmi aur: Fijool 

Wikiquote: Fijool (Dütsk)
Wiktionary: Fijool (Dütsk)