Juan Evo Morales Ayma, nado en Orinoca, Oruro, o 26 de outubro de 1959, é un político boliviano, representante durante moitos anos do sector agrario do país, en especial dos cocaleiros, foi electo ao Congreso en 1997, dando inicio a unha meteórica carreira política. En 2002 resultou segundo nas eleccións presidenciais por escasa marxe, e triunfou nas eleccións de 2005 (domingo 18 de decembro). Asume o poder o 22 de xaneiro de 2006 como o primeiro mandatario boliviano en ser electo Presidente da República en primeira volta en máis de 30 anos. Volveu gañar as eleccións en 2009 e 2014.
De orixe amerindia, da etnia aimará, Morales é o representante do sector campesiño da rexión do Chapare boliviano e dirixente do Movemento ao Socialismo (MAIS) - IPSP Instrumento Político pola Soberanía dos Pobos. É xunto a Felipe Quispe, un dos indíxenas máis famosos da historia actual do seu país.
Nado nun poboado mineiro do Departamento de Oruro, Morales fala como lingua materna o aimará e de segundo o castelán, do mesmo xeito que moitos dos habitantes do altiplano occidental boliviano. A principios dos '80, a súa familia emigrou cara ao leste de Bolivia en busca dunha mellor calidade de vida.
Tras establecerse en Chapare, dedicáronse á agricultura, que tamén incluía os cultivos de coca. Morales terminou a súa educación secundaria e atribúe a súa educación posterior ao que chamou a "Universidade da vida", incluíndo o seu servizo militar aos 17 anos de idade. Durante a década de 1990, os cocaleiros enfrontáronse en repetidas ocasións co goberno do presidente Hugo Banzer Suárez, quen prometera aos Estados Unidos a erradicación total dos cultivos de coca do país. Morales forma parte dunha federación de campesiños plantadores de coca, que se resiste aos plans gobernamentais para a erradicación deses cultivos, considerando que son parte da cultura ancestral dos indíxenas.
Como líder dos cocaleiros da rexión, Evo Morales foi electo membro do Congreso en 1997 en representación da provincias de Chapare e de José Carrasco de Cochabamba, co 70% dos votos do distrito, máis que ningún outro dos parlamentarios electos nesa ocasión.
En xaneiro de 2002, Evo Morales foi relevado da súa banca no Congreso debido a unha acusación de terrorismo relacionada cunha alzamento anti-erradicación ocorrido ese mes (no cal morreron catro cocaleiros, tres militares e un policía), aínda que tamén pola presión da embaixada estadounidense.
Malia iso, Morales presentou a súa candidatura para as eleccións presidenciais e lexislativas que se realizarían o 27 de xuño. En marzo, o seu relevo do Congreso foi declarado inconstitucional, aínda que Morales non reclamou a súa banca senón ata despois de que os novos lexisladores asumiron, en agosto de 2002.
Malia que segundo as enquisas o partido rexistraba un 4% de intención de voto, o MAIS utilizou os seus recursos nunha campaña imaxinativa, que incluíu remeiras, gorras, pelotas de béisbol... Un controvertido aviso televisivo do partido mostraba a unha boliviana que exhortaba a "votar segundo a conciencia de cada un, e non segundo o que indique o xefe de cada un", ademais de incluír en varios outros a xenuínos campesiños, mestizos e orixinarios que afirmaban "Imos votar por nós mesmos. Votaremos polo MAIS", capitalizando a condición de ser o primeiro candidato presidencial indíxena a favor de Morales. O slogan oficial da campaña foi "Somos Pobo, Somos MAIS", nun xogo de palabras logrado coas siglas do partido político que acubillaba a Morales; isto, xunto á crítica do embaixador estadounidense nesa ocasión e o chamamento a non votar por Morales, converteuse sen querer nun levantamento, pola hostilidade existente entre as clases populares bolivianas e Estados Unidos.
Nas eleccións presidenciais, o MAIS obtivo un sorprendente segundo lugar, deixando a Morales moi preto de converterse en presidente de Bolivia.
Nas eleccións presidenciais de decembro de 2005 Morales resultou ganador ao obter o 53,74% dos votos, fronte ao 28,59% do seu principal opositor, Jorge Quiroga. Por primeira vez en Bolivia un indíxena accede ao poder mediante o voto popular do pobo por unha marxe considerable sobre o segundo postulante.
Nos seus primeiros discursos declarou a necesidade da nacionalización dos hidrocarburos, cuxas explotacións se atopán en propiedade das petroleiras transnacionais, a través de concesións que catalogou como nulas de pleno dereito.
Aos poucos días logo das eleccións foi vítima dunha broma do Grupo Risa, un de cuxos compoñentes usurpou a identidade do presidente do Goberno español José Luis Rodríguez Zapatero para felicitalo por unirse ao "eixe cos irmáns cubanos e o irmán Chávez". A broma foi retransmitida no espazo A Mañá da emisora de radio católica COPE, dirixido polo xornalista Federico Jiménez Losantos.
Morales declarou o seu apoio ás políticas dos presidentes de esquerda de América Latina: Fidel Castro, Luiz Inácio Lula da Silva, Néstor Kirchner e en especial do presidente venezolano Hugo Chávez.
Durante os seus gobernos, Bolivia promoveu a inversión dos recursos do país en políticas de redistribución e programas sociais, sanitarios e educativos.[1] Nacionalizou numerosos recursos naturais coma o gas e as minas de estaño, enfrontándose en longas batallas legais coas compañías multinacionais.[2] A pobreza reduciuse nun 42% e a pobreza extrema nun 60%.[3] Os seus gobernos introduciron o recoñecemento da plurinacionalidade de Bolivia, así coma o ensino das linguas propias coma o aimará, o quechua ou o guaraní.[4] No 2006 nomeou a Casimira Rodríguez ministra de Xustiza, sendo a primeira muller de orixe quechua e campesiña en exercer de ministra no seu país.[5]
Evo Morales gozou do apoio político de líderes de Suramérica e o Caribe como Fidel Castro, Hugo Chávez, Lula dá Silva e aceptou antes da súa posesión o 22 de xaneiro invitacións estendidas a el por líderes destas e outras nacións como España, Francia, ou China entre outras.
Evo Morales levou a cabo unha xira internacional entre o 29 de decembro de 2005 e o 13 de xaneiro de 2006, cualificada polos medios como "excepcional". Durante dúas semanas, Morales fixo un percorrido por varios países en busca de apoio político e económico para os seus plans de transformación da economía boliviana. Esta xira mundial constituíu ademais unha ruptura cunha tradición de varias décadas segundo a cal a primeira saída internacional dun presidente electo era cara a Washington.
Cronoloxía da xira mundial de Evo Morales previa á súa posesión no cargo de presidente o 22 de xaneiro de 2006:
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Evo Morales |
A Galicitas posúe citas sobre: Evo Morales |