Tembung ngoko iku tembung Jawa kang mung kaanggo ing basa ngoko lan minangka dhasaring tembung-tembung Jawa. Tegesé, kabèh tembung Jawa iku ana padhané ing tembung ngoko. Sawatara tembung ngoko duwé padhan tembung krama. Tembung ngoko kang ora duwé padhan tembung krama aran tembung krama-ngoko lan bisa kaanggo ing basa krama.[1] Duk nguni, tembung ngoko uga kaanggo ing basa madya, mligi basa madya ngoko.
Ing bausastra-bausastra Jawa, tembung ngoko tinengeran n utawa N.
Ing isor iki conto tembung ngoko (kandel) lan padhané ing tembung krama, nanging ora ana padhané ing tembung krama inggil.
| Ngoko | Krama |
|---|---|
| abang | abrit |
| sapi | lembu |
| lemah | siti |
| banyu | toya |
| wayah | wanci |
Ing isor iki conto tembung ngoko (kandel) lan padhané ing tembung krama lan padhané ing tembung krama inggil.
| Ngoko | Krama | Krama inggil |
|---|---|---|
| arep | ajeng | karsa |
| jaran | kapal | titihan |
| mangan | nedha | dhahar |
| omah | griya | dalem |
| turu | tilem | saré |