Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Toneel, drama, buun of (tradioneel, besjouwd es literair genre) dramatiek kan ingedeeld werre in professioneel toneel en amateurtoneel, al gelang nao de al dan neet professioneel organisatie oeëbinne toneel gesjpeld wert. Professioneel toneelorganisaties besjteunt oet vakluuj, die mètstens ooch 'n vakópleiding genaoëte haant, en die hön broeëd verdene mèt 't make van toneel. Amateurorganisaties besjteunt oet luuj die toneelsjpeule es hönne hobby besjoewe en dat deunt in verenigingsverbaand. D'r regisseur in 't amateurtoneel is mètstens waal 'ne (semi)professional, zjuus wie dirigaente van koeëre of harmonieë.
In d'r 19de ieëw besjtong 't toneelrepertoire in de Limburgse sjouwburge oet Duutstalège tragedies, Fraanstalège komedies en Limburgstalège kluchte. Nederlandstalège sjtukke kome neet väör. [1]
In de literaire treditie vaan Europa, betaomp me drei hoofgenres bis de literair könsvorm.
't Kömp natuurlek dèks veur tot e literair wèrk behuurt bis mie es ei literair genre. Zoe is väöl (mèt naome Europese) kinderbeuk vaan nao de oorlog qua opboj verhaolend, dös episch, meh qua sjrijfstijl direk-emotioneel, dös lyrisch. Sommege sjrievers, wie d'n Hollender J.J. Voskuil, staon zjus bekind um hendeg druug, bekans wie e skrip, te sjrieve. In praktiek veult 't veur de lezer dramatisch aon, dewijl 't neet gemeind is um oetgesproke te weure en daomèt in theorie episch is. Wie later ein vaan de weinege succesvolle moderne huurspeule ziech bassierde op e book vaan häöm, Bureau, woort 't opins oetgesproke en kos 't weer wel es dramatiek besjojd weure.