Gebeurtenissen
Algemeen
- 1959 - Breuk van de Malpassetdam (Frankrijk), met een ramp tot gevolg.[1]
- 1993 - In Zuid-Afrika wordt een eind gemaakt aan de bantoestans.
- 1994 - Na een felle uitslaande brand voor de kust van Somalië zinkt de Achille Lauro naar de bodem van de zee. Op twee Britten en twee Nederlanders na kunnen alle 579 opvarenden het schip verlaten.
- 2011 - Het water van de Donau staat zo laag dat zo'n honderd vrachtschepen voor de Hongaarse grens voor pampus liggen.
- 2016 - Bij een brand tijdens een dancefeest in een voormalig pakhuis in de Amerikaanse stad Oakland komen meer dan dertig mensen om het leven.
- 2023 - Een aardbeving met een kracht van 7,6 op de schaal van Richter treft de Filipijnen. Het epicentrum ligt voor de oostkust van het eiland Mindanao waardoor er ook een tsunamiwaarschuwing wordt gegeven.[2]
- 2023 - De geparkeerde auto die op 20 november 2023 in Straatsburg (Frankrijk) werd aangetroffen met een groot gat in het dak is volgens deskundigen van de Universiteit van Straatsburg niet getroffen door een meteoriet. Het bij de auto gevonden materiaal is zandsteen en heeft ook geen smeltkorst. Wat het gat wel veroorzaakt heeft is (nog) niet bekend.[3]
- 2023 - Op de snelweg nabij Hoevelaken komen drie personen om het leven bij een spookrijongeluk. Het zijn een Roemeense spookrijder (19) en 2 zusjes van 12 en 14 uit Hilversum.
Criminaliteit en veiligheid
- 1993 - Drugsbaron Pablo Escobar wordt doodgeschoten in Medellín (Colombia).[1]
- 2002 - Uit het Museon in Den Haag worden diamanten en juwelen gestolen. Deze hebben samen een waarde van enkele miljoenen euro's.
- 2015 - In San Bernardino vallen bij een schietpartij in een zorgcentrum voor gehandicapten 14 doden.
- 2023 - In Parijs vallen een dode en twee gewonden door een aanvaller die hen met een mes en een hamer te lijf gaat. De man die bekend is bij de veiligheidsdiensten als radicale islamist, wordt gearresteerd waarbij hij volgens minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin "Allahoe akbar" geroepen zou hebben. Later zou hij gezegd hebben dat hij ontdaan is, "omdat er zo veel moslims sterven in Afghanistan en in Palestina".[4]
Economie
- 2001 - Enron vraagt de Chapter 11-status aan wegens een dreigend bankroet nadat Dynegy een bod van 8,4 miljard dollar heeft ingetrokken. Het is het grootste bankroet in de Verenigde Staten in 2003 en heeft grote gevolgen, zelfs politiek.
- 2021 - Oliemaatschappij Shell ziet af van het ontwikkelen van het olieveld Cambo bij de Shetlandeilanden. De Britse mede-aandeelhouder Siccar Point Energy is teleurgesteld. Milieuorganisatie Greenpeace is daarentegen tevreden.[5]
Gezondheid
Infrastructuur
- 1975 - Treinkaping bij Wijster.[1]
- 2012 - Een deel van de Japanse Sasagotunnel stort in.
- 2021 - De 1000 kilometer lange hogesnelheidsspoorlijn tussen de Chinese stad Kunming en de Laotiaanse hoofdstad Vientiane wordt geopend. De aanleg heeft zo'n 5 jaar geduurd en omgerekend ruim 5 miljard euro gekost.[6]
Kunst en cultuur
- 1959 - Première van de documentaire La Muraille de Chine, geregisseerd door Carlo Lizzani, de eerste film waarbij geuren worden gebruikt.
- 1999 - De Belg Gerard Mortier wordt als intendant van de Salzburger Festspiele opgevolgd door de Duitser Peter Ruzicka.
- 2023 - Keti Koti, waarbij op 1 juli wordt stil gestaan, wordt officieel erkend als immaterieel erfgoed en is daartoe bijgeschreven op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.[7]
Media
- 1982 - De Turkse autoriteiten leggen zonder opgaaf van reden het grootste dagblad van Turkije, Günaydın, voor onbepaalde tijd een verschijningsverbod op.
- 2005 - In Europa wordt de nieuwe spelcomputer van Microsoft uitgebracht, de Xbox 360. Wegens beperkte voorraden en een grote vraag, kan niet elke potentiële koper worden voorzien van het apparaat.
- 2006 - In Japan wordt de nieuwe spelcomputer van Nintendo uitgebracht, de Nintendo Wii. Evenals bij de Europese release van de Xbox 360, één jaar eerder, staan veel mensen in rij om de spelcomputer te kopen en zijn de voorraden beperkt.
Muziek
- 1997 - Het album Diana, Princess of Wales: Tribute, ter nagedachtenis aan prinses Diana, wordt uitgebracht.[8]
- 2023 - In Madison Square Garden in New York treedt de Amerikaanse rockband Kiss voor het laatst publiekelijk op. Voortaan zal de band alleen nog als hologram te zien zijn met behulp van dezelfde techniek die ook door de Zweedse popgroep ABBA wordt gebruikt.[9]
Oorlog
- 1805 - In de Slag bij Austerlitz verslaan Franse troepen onder Napoleon een gecombineerde Russisch-Oostenrijkse strijdmacht.[1]
- 1916 - De Franse generaal Joseph Joffre wordt vervangen door Robert Nivelle als stafchef van het Franse leger.[1]
- 1962 - Senator Mike Mansfield is, na een reis naar Vietnam die hij op verzoek van president John F. Kennedy maakte, de eerste Amerikaanse functionaris die een pessimistische verklaring aflegt over de voortgang van de Vietnamoorlog.
- 1990 - Samen met een Belgische parlementaire delegatie landen in Zaventem vierentwintig Belgische gijzelaars die vier maanden in Irak en Koeweit hebben vastgezeten.
Politiek
- 1804 - In de Notre-Dame van Parijs wordt Napoleon Bonaparte tot keizer gekroond.[1] Hij is de eerste Franse keizer in duizend jaar.
- 1823 - President James Monroe van de Verenigde Staten houdt een rede in het Amerikaanse Congres waarin hij Europese inmenging in Noord- en Zuid-Amerika afwijst, evenals Amerikaanse inmenging in Europa. Dit zou later de Monroedoctrine worden genoemd.
- 1848 - Frans Jozef I wordt keizer van Oostenrijk.
- 1851 - Staatsgreep in Frankrijk door president Lodewijk Napoleon Bonaparte.
- 1852 - Napoleon III wordt keizer van Frankrijk.
- 1854 - Oostenrijk sluit een alliantie met het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.
- 1856 - Frankrijk en Spanje bereiken een overeenkomst over het verloop van hun gezamenlijke grens.
- 1920 - Armenië staat bij het Verdrag van Alexandropol gebied af aan Turkije.
- 1930 - President Herbert Hoover vraagt het Amerikaanse Congres 150 miljoen dollar voor een programma van publieke werken, om banen te scheppen en de economie te stimuleren.
- 1950 - De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties nemen Resolutie 390(V) aan, waarbij de Eritreeërs als volk worden erkend, maar Eritrea wordt met Ethiopië tot een federatie samengevoegd.
- 1954 - De Amerikaanse Senaat besluit met 65 tegen 22 senator Joseph McCarthy te veroordelen wegens "gedrag dat de Senaat in opspraak dreigt te brengen".
- 1961 - In een radiotoespraak verklaart de Cubaanse leider Fidel Castro dat hij een Marxistisch-Leninist is en dat Cuba communistisch zal worden.
- 1971 - De Verenigde Arabische Emiraten worden gevormd.[1]
- 1975 - In Laos wordt de republiek uitgeroepen.
- 1988 - Benazir Bhutto wordt minister-president van Pakistan. Ze is de eerste vrouwelijke regeringsleider in een door de islam gedomineerd land.
- 1990 - Een coalitie onder leiding van bondskanselier Helmut Kohl wint de eerste verkiezingen in het herenigde Duitsland. In 1932 waren voor het laatst vrije verkiezingen gehouden in geheel Duitsland, dat toen overigens groter was dan in 1990.
- 1991 - De Keniase Afrikaanse Nationale Unie (KANU), regeringspartij sinds de onafhankelijkheid van 1963, geeft het machtsmonopolie op. De KANU-bestuursraad onder voorzitterschap van president Daniel arap Moi besluit het meerpartijenstelsel in te voeren.
- 1999 - Het Verenigd Koninkrijk draagt politieke macht in Noord-Ierland over aan het Noord-Ierse parlement.
- 2002 - Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk sluiten een overeenkomst over sluiting van het asielzoekerscentrum Sangatte bij de ingang van de Kanaaltunnel.
- 2021 - De voormalige Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz verlaat de politiek evenals de huidige bondskanselier Alexander Schallenberg. De nog niet benoemde nieuwe leider moet zowel de functie van partijvoorzitter als die van bondskanselier gaan bekleden.[10]
- 2021 - Duitsland neemt afscheid van bondskanselier Angela Merkel met een plechtige afscheidsceremonie waarbij tijdens de taptoe onder meer een lied van punkzangeres Nina Hagen en het kerklied Großer Gott, wir loben Dich (Grote God, wij loven U) ten gehore is gebracht.[11]
Religie
- 1697 - St Paul's Cathedral (Londen) geopend.[1]
- 1997 - Oprichting van het Aartsbisdom Vaduz in Liechtenstein, afgesplitst van het Zwitserse Bisdom Chur.
Sport
- 1923 - Het Uruguayaans voetbalelftal wint voor de vierde keer de Copa América door in de slotwedstrijd met 2-0 te winnen van naaste belager Argentinië.
- 1961 - Anton Geesink doorbreekt de Japanse hegemonie in het judo en wordt de eerste niet-Japanse wereldkampioen bij de wereldtitelstrijd in Parijs.
- 1993 - Zwemster Jingyi Le scherpt bij de wereldkampioenschappen in Palma de Mallorca het wereldrecord op de 100 meter vrije slag kortebaan (25 meter) aan tot 53,01. De mondiale toptijd was met 53,33 in handen van Franziska van Almsick.
- 1994 - De IAAF roept Noureddine Morceli bij de mannen en Jackie Joyner-Kersee bij de vrouwen uit tot beste atleten van 1994.
- 2011 - De Oekraïense oud-polsstokhoogspringer Sergei Boebka presenteert de Adidas Tango 12, de bal waarmee wordt gespeeld op het EK voetbal 2012.
- 2019 - Voetbalster Megan Rapinoe krijgt de Ballon d'Or bij de vrouwen. Lionel Messi wint de prijs voor de zesde keer bij de mannen.[12]
Wetenschap en technologie
- 1409 - De Universiteit Leipzig, een van de oudste Europese universiteiten, wordt gesticht.[1]
- 1877 - Voor het eerst wordt zuurstof vloeibaar gemaakt, door Louis Paul Cailletet.[1]
- 1901 - Gillette verkrijgt het octrooi op het verwisselbare scheermesje.[1]
- 1927 - De Ford Motor Company presenteert de Ford Model A.[1]
- 1942 - Een team onder leiding van Enrico Fermi slaagt om de eerste nucleaire kernreactie te veroorzaken die zichzelf in stand kan houden (Manhattanproject).
- 1970 - In de Verenigde Staten gaat een bureau voor Milieubescherming van start.
- 1982 - Barney Clark, een 61-jarige tandarts, krijgt als eerste persoon ter wereld een permanent kunsthart. De operatie wordt uitgevoerd aan de University of Utah. Clark zal nog 112 dagen in leven blijven.
- 1990 - Voor het eerst gaat een journalist de ruimte in. De Japanner Toyohiro Akiyama is de eerste betalende passagier aan boord van een ruimteschip. Zijn werkgever, de Tokyo Broadcasting System betaalde de kosten voor een ruimtereis met de Sovjet-Russische Sojoez TM-11.
- 1993 - NASA lanceert het ruimteveer Endeavour. De astronauten aan boord moeten een optische fout aan de Hubbletelescoop herstellen.
- 1995 - Lancering van SOHO (Solar and Heliospheric Observatory), het eerste zonne-observatorium in de ruimte. Het gezamenlijke project van NASA en ESA moet gegevens verzamelen over de fysische processen die op de zon plaatsvinden.[13]
- 1999 - In het Britse wetenschapsblad Nature wordt een rapport van 22 onderzoekers gepubliceerd die het menselijke chromosoom 22 hebben kunnen ontcijferen.
- 2009 - Geplande opening van de wolkenkrabber Burj Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten. Het Burj Dubai is met 818 meter het hoogste gebouw ter wereld. Deze datum is niet gehaald door de economische crisis die eind 2008 inzette. De toren is uiteindelijk op 4 januari 2010 geopend.
- 2016 - De periodieke komeet P/2015 XG422 (PANSTARRS) bereikt het perihelium van zijn baan rond de zon tijdens deze verschijning.[14]
- 2022 - Onthulling van de B-21 Raider bommenwerper die gebouwd is door Northrop en die de nieuwste aanwinst is van de US Air force. De bijnaam Raider is gebaseerd op de Amerikaanse luchtaanval (Doolittle Raid) op Tokio in 1942 onder leiding van luitenant-kolonel Jimmy Doolittle.[15]
.jpg)
