De vernederden en gekrenkten (Russisch: Униженные и оскорбленные) is een roman van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski uit 1861. Drie verhaallijnen worden ineengevlochten. Het is een roman in 4 delen met een epiloog.
Verhaal
Aan het begin van het boek dat zich dan afspeelt in Sint Petersburg ziet Wanja dat zijn geliefde Natasja gaat samenwonen met Aljosja. De vader van laatstgenoemde intrigeert en laat Aljosja uiteindelijk toch kiezen voor de jongere en veel rijkere Katja. Intussen loopt er al jaren een proces tussen deze Pjotr Alexandrowitsj Walkowski en zijn trouwe rentmeester, Nikolaï Sergejitsj Ichmenew, de vader van Natasja. Alles wijst erop dat de rentmeester ten onrechte in dit conflict 10.000 roebel gaat verliezen.
Wanja neemt intussen Nellie op en bemiddelt tussen Natasja en haar ouders. Langzaamaan wordt het hem duidelijk dat dit totaal verarmde meisje een (legale) dochter is van vorst Pjotr. Haar grootvader Smith en haar moeder waren door de vorst geruïneerd. Grootvader wilde daarna niets meer van haar moeder weten en Nellie poogde een tijd wanhopig tussen beiden te bemiddelen. Maar haar moeder sterft zonder vergiffenis te hebben gekregen van haar vader. Uiteindelijk wordt de steeds zieker wordende Nellie opgenomen in het gezin van de rentmeester, die volledig gebrouilleerd is met zijn dochter Natasja wegens haar omgang met prins Aljosja, de zoon van de vorst. De voormalig rentmeester ziet uiteindelijk in dat de vorst voor alle ellende verantwoordelijk is en verzoent zicht met zijn dochter.
Nellie sterft aan een hartkwaal en heeft als wens dat Wanja en Natasja samen trouwen, hoewel ze zelf een oogje op hem had voor later. Of deze laatste wens in vervulling gaat blijft voor de lezer verborgen. In het aan Wanja nagelaten amulet zit een brief van Nellie haar moeder, die bewijst dat ze de dochter van vorst Pjotr is.
