Symbolen van de Dendermondse folklore zijn het Ros Beiaard, de drie gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath, de knaptanden en het Schipken.
Geschiedenis
Dendermonde in 1649 door J. BlaeuDe ZwaneVleeshuis en MarktDe Oude Dender in Dendermonde (6 mei 2004)Het gerechtshof in DendermondePieter Braecke, Buste van Léon de BruynOnze-Lieve-Vrouwekerk.Doopvonten.St-Gillis-Binnenkerk.Ruïnes van Dendermonde tijdens WW1Ruïnes van Dendermonde na WW1 bombardementVleeshuis.Gulden Hoofd.Brusselse Poort.
Voor de menselijke aanwezigheid
In Dendermonde werden het skelet van een mammoet en ook een bot van een prehistorische neushoorn ontdekt.
Van de eerste mensen tot de Gallo-Romeinse periode
In Vlassenbroek, een gehucht van Baasrode, vond men mesolithische jagerskampen met werktuigen uit vuursteen, die dateren uit circa 10.000 v. Chr., wat wijst op een zeer vroege menselijke aanwezigheid in de regio. De Scheldevallei werd reeds bezocht door rondtrekkende jagers, voor de mens aan landbouw of veeteelt deed. In de bronstijd werd op het Hoogveld een tumulus (cirkelvormige grafheuvel) opgericht.
In de Schelde tussen Dendermonde en Zele vond men bronzen tongzwaarden (ca. 1.100 - 750 v. Chr.). Ze waren gebroken en dus onbruikbaar gemaakt, mogelijk met een religieuze bedoeling. Dit bewijst dat er ten laatste in de achtste eeuw v. Chr. reeds handelsroutes over grote afstanden bestonden, vermits tin, een van de grondstoffen, nodig voor de vervaardiging van brons in onze streken niet voorkomt.
Opgravingen in het voorjaar van 2010 aan het Kleinzand te Grembergen brachten sporen van een nederzetting uit de vroege ijzertijd (ongeveer 800 v. Chr.) en drie Romeinse brandrestgraven aan het licht. Deze site werd in de Romeinse tijd, vanaf 175 na Chr. opnieuw als landbouwzone in cultuur gebracht. Bij graafwerken in de Dendermondse polder trof men werktuigen uit het neolithicum (vroege landbouwperiode).
Op de hoog gelegen Zwijvekekouter vonden archeologen twee Gallo-Romeinse brandrestengraven. Ze dateren van circa 125-150 na Christus. Op het Hoogveld vond men een graanspieker uit de IJzertijd en een Keltisch-Romeins heiligdom. Uit de Dender haalde men vele bronzen en één verzilverde Romeinse munt, o.a. uit de tijd van keizer Constantijn de Grote.
Stichting van de stad en bloeiperiode tijdens de 13e en 14e eeuw
Als gevolg van de volksverhuizingen werd de geromaniseerde Scheldevallei geleidelijk bewoond door Germaanse nieuwkomers. Het christelijk geloof en de Germaanse religie bestonden zo gelijktijdig. Op de Zwijvekekouter ontstond een Merovingische begraafplaats. Dankzij de opgravingen door archeologen van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in 1933 tot 1935 werd Saksisch aardewerk, Frankisch glas, een zilveren fibula (5de eeuw) en een gouden ring (7e eeuw) gevonden. In 843 plaatst het Verdrag van Verdun Dendermonde in Lotharingen, het middenrijk dat aan keizer Lotharius I toekwam tussen het gebied van diens broers Karel de Kale en het Oost-Frankische rijk van Lodewijk de Duitser.
Door de zeer gunstige ligging aan twee bevaarbare waterlopen (Dender en Schelde) ontstond in de Frankische periode een pre-stedelijke nederzetting op de plaats van de huidige Vlasmarkt. Later ontstond er ook bewoning op de linker Denderoever in de omgeving van een burcht.
Deze burcht was de opvolger van een eenvoudige versterking, zoals er langs de Schelde vele opgericht werden om de bevolking te beschermen tegen de plunderende Vikingen. Deze houten burcht werd ca. 950 na Chr. in opdracht van keizer Otto II, zoon van Otto de Grote gebouwd. Omringd door Dender en Visgracht, bevond ze zich op de plaats waar thans het gerechtsgebouw staat en vormde de bestuurlijke zetel van het Land van Dendermonde. Deze heerlijkheid bestond reeds voor het begin van de twaalfde eeuw.
De stad zelf maakte er vanaf 1233 geen deel meer van uit. De naam Dendermonde werd het eerst vermeld in een oorkonde Rainghouts de Thenremonde uit 1087.[2] Bij de burcht kwam een burchtkapel en op de huidige Grote Markt was in de elfde eeuw een begraafplaats.
Ringoot, heer van Dendermonde, zoon van Ringoot de Kale van Gent, overleed op 3 oktober 1106. Men vermoedt dat hij een dochter had die huwde met Daniel, kleinzoon van Boudewijn I van Aalst.
In 1223 werd in Dendermonde een cisterciënzerinnenabdij gesticht en in 1233 kende Robrecht VII van Bethune Dendermonde stadsrechten toe. Rond 1200 was de Dender al bevaarbaar tussen Dendermonde en Aalst.[3] Later konden schuiten, wanneer er bij voldoende regen genoeg water in de rivier stond, ook Ath bereiken.
In de dertiende en veertiende eeuw was Dendermonde een omwalde stad in volle expansie, dankzij de textielnijverheid. Ze had zandstenen muren, torens en poorten. Aan de binnenkant van de stadsmuren waren gewelven die bescherming boden bij vijandelijke aanvallen. De stad had vier stadspoorten: 1) in het westen de Steenpoort aan de huidige Kerkstraat voor de verbinding met Gent, 2) in het noorden de Waaslandpoort aan de Veerstraat voor de verbinding met het Waasland, 3) in het noordoosten de Mechelsepoort aan de Mechelsestraat voor de verbinding met Mechelen, 4) in het zuidoosten de Brusselsepoort voor de verbinding met het hertogdom Brabant en Brussel. In het stadscentrum liepen vele grachten (thans overwelfd), zoals in het midden van de Kerkstraat, de Van Winckellaan en de Oude Vest. De welvaart was gebaseerd op 4 pijlers: de lakennijverheid, de vlasnijverheid, de ambachten en de handel. Er was een jaarlijkse jaarmarkt waar Vlaamse, Franse en Duitse handelaars hun waren verkochten. Uit Frankrijk kwam wijn; uit Duitsland bier en keramiek.
Van 1297 tot 1303 werd Dendermonde bezet door de troepen van koning Filips IV van Frankrijk (Filips de Schone). Mogelijk namen Dendermondenaren in 1302 deel aan de Guldensporenslag. De Denderbrug die Grote Markt en de Koornaard (nu Vlasmarkt geheten) met elkaar verbond, was tot 1380 in hout. Ze werd toen in zandsteen herbouwd. Ondanks de strategische ligging, raakte Dendermonde in de 15e eeuw langzamerhand in economisch verval.
Aan het einde van de veertiende eeuw was in Dendermonde een zilversmid actief en ook in de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw werkten zilversmeden in de stad. Zij vervaardigden ringen en religieuze voorwerpen. Ook werden er tinnen voorwerpen gemaakt. De textielindustrie (het Dendermondse laken) veroorzaakte in de veertiende eeuw gewapende conflicten met Gent, dat zich door de Dendermondse concurrentie bedreigd voelde. Vanaf 1384 werd Dendermonde opgenomen in de bezittingen van de hertogen van Bourgondië. Filips de Goede, hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen bracht in 1465 een bezoek aan Dendermonde.
In 1468 ontving het stadsbestuur Margaretha van York, echtgenote van de laatste Bourgondische hertog, Karel de Stoute. Ze bezocht de Lakenhalle (nu stadhuis) en de Onze-Lieve-Vrouwekerk.
Vroegmoderne tijd
Vanaf 1538 vinden we in de rekeningen van de Dendermondse baljuws aanduidingen terug van protestantse invloeden. De Spaanse inquisitie was ook in Dendermonde actief. Tijdens de Beeldenstorm van 1566 werd het interieur van de Onze-Lieve-Vrouwekerk volledig vernield. Sporen van deze vernielingen zijn nog steeds zichtbaar aan de pilaren waar de decoratie gedeeltelijk weggekapt werd. Terwijl de stad in handen was van de beeldenstormers werd deze kerk zelfs als stal voor dieren gebruikt.
De Tachtigjarige Oorlog deed het bevolkingsaantal in het Land van Dendermonde bijna halveren. Na diverse andere epidemies, brak in 1569 de pest uit. Op 5 september 1572 werd Dendermonde veroverd door troepen van Willem van Oranje, onder leiding van kapitein Nuffel uit Mechelen, maar een maand daarna ontvluchtten zij de stad[4] en werd Dendermonde door de Spaanse troepen ingenomen en geplunderd.[bron?] Na de Spaanse Furie in Antwerpen (november 1576) slaagde François van Ryhove erin om het Spaanse garnizoen in Dendermonde af te kopen en te doen vertrekken; als beloning werd hij hoogbaljuw van Dendermonde.[4] Op 4 augustus 1578 kwam de stad in handen van de Staten, op 12 maart 1579 vestigden radicale protestanten er de macht van de calvinistische Gentse Republiek, waarna de katholieke clerus uit de stad werd verbannen en alle geestelijke goederen werden geconfisqueerd.[4] Op 14 augustus 1579 werd Baasrode door de Spanjaarden platgebrand. Vele inwoners van het dorp vluchtten of werden vermoord. Op 17 augustus 1584 moest Dendermonde capituleren voor de Spaanse troepen van Alexander Farnese, de hertog van Parma, en bleef daarmee een overwegend katholieke stad.[4]
Vervolgens werd een nieuwe vesting gebouwd[5][6]. In 1603 vond een heksenproces plaats tegen Anna Scoorcx uit Zele. Ze stierf op de pijnbank.
Lodewijk XIV, koning van Frankrijk belegerde de stad in 1667, maar ontsnapte nipt aan de dood en moest zijn leger terugtrekken toen Dendermonde de polders liet overstromen.
Op de Vredesconferentie in Utrecht (1712-1713) werd beslist dat de Spaanse Nederlanden voortaan door de Oostenrijkse Habsburgers zouden bestuurd worden. Er kwam echter een reeks garnizoenen met soldaten uit de Republiek (Verenigde Provinciën) in de Zuidelijke Nederlanden, wat door de Oostenrijkers als een vernedering ervaren werd.
Het tweede Barrièretraktaat van 1717 had als gevolg dat de Dendermondse kazernes bemand werden door Nederlanders en Oostenrijkers, die met de troepen in de andere barrièresteden een bescherming tegen een eventuele Franse agressie, moesten garanderen. Door de aanwezigheid van soldaten uit de Verenigde Provinciën had de stad opnieuw een protestantse gemeente.
Daarna kreeg de stad te lijden van de bezetting door de troepen van de Franse koning Lodewijk XV. Van 1745 tot 1749 werd Dendermonde bezet door het Franse leger. In 1768 werd begonnen de Dender tussen Aalst en Dendermonde te kanaliseren.[7][8] Op 13 november 1792 vond bij Dendermonde een gevecht plaats tussen Franse en Oostenrijkse troepen. Na de beslissende Franse overwinning in de Slag bij Fleurus (1794) op de Oostenrijk werden de Oostenrijkse Nederlanden definitief door Frankrijk bezet.
Napoleon, Willem I en het jonge onafhankelijke België
In het begin van de negentiende eeuw telde Dendermonde 5.000 à 6.000 inwoners. De havenbedrijvigheid en de talrijke religieuze gebouwen typeerden het centrum binnen de stadspoorten en omwalling, waarvan vandaag nog resten overblijven.
In 1800, onder het bewind van eerste consul Napoleon Bonaparte, bekwam Dendermonde, ondanks het feit dat het een relatief kleine stad was, een rechtbank van eerste aanleg. Op de spits van het belfort werd een koperen bol geplaatst met bovenaan de letter N (van Napoleon) en Dendermonde kreeg een "rue Bonaparte" (de huidige Kerstraat). Na Napoleon's nederlaag en eerste abdicatie (1814) en het begin van het Congres van Wenen verdwenen alle Franse en keizerlijke symbolen.
Onder het bewind van de Nederlandse koning Willem I (1815-1830) werd de militaire verdedigingsgordel rond het stadscentrum omgevormd. Er kwamen nieuwe stadspoorten (Brusselse Poort), bastions (Bastion V), bunkers en arsenalen in het kader van de Wellingtonbarrière, die nog grotendeels bewaard zijn. Tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd van 1827 tot 1830 een infanteriekazerne gebouwd, nu beschermd als monument. Tijdens de Belgische Revolutie kon, ondanks de aanwezigheid van Nederlandse troepen de overgang naar een onafhankelijk België zonder geweld verlopen.
Het Heilige Maagdcollege werd in 1834 door de priesters Jan Baptist Van Bavegem en Jan Lodewijk D’Hollander opgericht. Het was oorspronkelijk gelegen aan de Veemarkt (nu Emiel Van Winckellaan genaamd). Na de verwoesting door het Duitse leger van de schoollokalen in 1914 verhuisde het naar de Kerkstraat. De Sint-Pieter en Paulusabdij van de orde der Benedictijnen werd in 1837 opgericht en is een voortzetting van de abdij van Affligem die in 1796 door de Franse revolutionaire bezetters werd opgeheven.
Dendermonde was na Brussel en Mechelen de derde stad op het Europese continent die een spoorwegverbinding kreeg. Toen op 2 januari 1837 de lijn Mechelen - Dendermonde in gebruik genomen werd, kwam er een houten stationsgebouw, dat in 1849 door een bakstenen gebouw vervangen werd. In 1850 werd de stad bezocht door koning Leopold I. In 1856 werd in de Kerkstraat het Sint-Vincentiusinstituut gesticht (klooster voor zusters van de orde van Sint-Vincentius), waaruit een meisjesschool ontstond. Het bedrijf Vertongen-Goens dat bestond uit een kabelfabriek en een touwslagerij stelde honderden arbeiders te werk.
Het stedelijk kerkhof, ontworpen door stadsarchitect Edouard Bouwens werd in 1882 aangelegd op de grens met Appels. Het jaar 1911 bracht de opening van de eerste bioscoop.
Twintigste en eenentwintigste eeuw
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden van 4 tot 6 september 1914 bijna alle huizen en openbare gebouwen in het stadscentrum verwoest, toen het Duitse leger van Wilhelm II brandstichtte. Voor de brandstichting werden huizen en winkels geplunderd, waarbij de Duitse soldaten vooral voedingsmiddelen roofden. Het Vleeshuis op de Grote Markt, een aantal hoekwoningen en arbeidershuisjes bleef gespaard. De rookpluim van de brand was te zien in het Waasland en tot in Destelbergen. De bevolking leefde in kelders, kazernes en barakken of trok weg. Ook het stadhuis en belfort brandden af, waarbij het stadsarchief verloren ging. De fabriek van Vertongen-Goens, die touwen en staaldraadkabels produceerde werd verwoest. Door deze wreedheden tegen haar burgerbevolking behoort Dendermonde tot de zeven Belgische martelaarsteden.
Zowel uit Dendermonde als de naburige gemeente Sint-Gillis werden gijzelaars weggevoerd naar Duitsland. Als gevolg van de armoede trokken tijdens de oorlog of na 1918 enkele begoede families weg uit de stad. Ze verhuisden tijdelijk of definitief naar Overmere, Waasmunster en Zele. Daardoor had Dendermonde in de jaren twintig minder industrie dan in 1914. Op industrieel vlak kwam Dendermonde deze zware klap nooit volledig te boven en ook cultureel (onderwijs, schilderkunst en muziek) was het een groot verlies.
Wegens zijn vroegere functie van vesting- en garnizoensstad en de catastrofe van 1914 is Dendermonde, ondanks zijn gunstige ligging, niet uitgegroeid tot een grote stad. In 1933-1934 werd een betonnen viaduct over de spoorwegen tussen Dendermonde en Sint-Gillis-bij-Dendermonde aangelegd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de stad gespaard van vernielingen. In september 1942 werd Dom Anselmus, die actief was in het verzet door de Geheime Feldpolizei gearresteerd en op 10 november van hetzelfde jaar gefusilleerd in de bossen van Loppem.[9] Op 4 september 1944 werd Dendermonde bevrijd door Britse troepen.
In 1953 (nacht van 31 januari op 1 februari) ontstonden als gevolg van een zware storm vier dijkbreuken in Vlassenbroek, één in Appels en één in Grembergen. Het Scheldewater overstroomde Vlassenbroek en een deel van de wijk het Keur. Vee verdronk en de materiële schade was groot, maar de inwoners van Vlassenbroek konden zich redden. In 1966 probeerde Aalst de rechtbank van eerste aanleg, gevestigd in Dendermonde, naar Aalst te doen verhuizen, wat echter mislukte. Pas in 1968 verliet het Belgisch leger Dendermonde definitief toen het er geen depot meer had.
In de tweede helft van de twintigste eeuw werden belangrijke openbare werken uitgevoerd, zoals het dempen van de Oude Vest (een middeleeuwse gracht), het aanleggen van de Noordlaan, een tweede brug over de Schelde (Vlassenbroekbrug) en het omleggen van de Dender buiten het stadscentrum. Voor deze omlegging kwam ten westen van het stadscentrum in de Sint-Onolfspolder een nieuwe bedding (1968 -1978). Ook werd een aan de monding van de Dender een tijsluis gebouwd. Vanaf 1970 kwamen er flatgebouwen. Ook nu neemt het aantal appartementen in de binnenstad flink toe.
Tijdens de fusies werden de volgende gemeenten toegevoegd: 1971 Appels, Sint-Gillis-bij-Dendermonde; 1976 Baasrode, Grembergen, Mespelare, Oudegem en Schoonaarde. De Oude Vest werd omgevormd tot een aangename, shopvriendelijke winkelstraat. In 1994 werd het serviceflatgebouw Klein-Kwartier in de Lodewijk Dosfelstraat geopend door Jan Lenssens, senator en voormalig Vlaams minister.
In 1995 werd een Ros Beiaardbeeld opgericht op het rond punt tussen de Brusselsestraat en de spoorwegviaduct. In 2009 viel Kim De Gelder een crèche aan in Sint-Gillis-bij-Dendermonde, maakte drie slachtoffers en verwondde baby's. Het rusthuis Aymonshof, in de jaren zestig van de 20e eeuw gebouwd aan de Gentsesteenweg, werd in 2002 vervangen door een nieuwbouw. Ernaast kwam de sociale campus van het OCMW.
Zowel in het jaar 2000 als in 2010 was er een ommegang van het Ros Beiaard. In 2020 vond de ommegang, voorzien op zondag 24 mei, niet plaats wegens de lockdownmaatregelen tegen COVID-19. In 2022 kon de ommegang alsnog plaatsvinden. Op 26 september 2010 werd het nieuwe bibliotheekgebouw in de Kerkstraat in gebruik genomen. Het gebouw heeft ook een polyvalente zaal die gebruikt wordt voor tentoonstellingen, de zaal 't Sestich. De procedures rond het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan PRUP voor de bouw van een nieuwe gevangenis in Dendermonde werden eind 2018 beëindigd. De Raad van State besliste dat de plannen in orde zijn.
De burgerlijke en religieuze gebouwen, vooral het stadhuis en de Onze-Lieve-Vrouwekerk worden 's zomers druk bezocht. Bovendien was de stad tot 2014 de hoofdplaats van een gerechtelijk arrondissement, waaronder ook Sint-Niklaas en de streek van Aalst vielen. Dendermonde maakt deel uit van de hulpverleningszone Oost-Vlaanderen Oost.
Aan de Schelde het voetveer Appels-Berlare. Een van de laatste aan de stroom. Op de Bevrijdingslaan bevindt zich een terrein van de intercommunale DDS, waar afval verwerkt wordt en burgers zelf glas, karton, hout en grof vuil kunnen afgeven. Er is tevens een kringloopwinkel.
Tussen de Dendermonding en de bebouwde kom van Appels ligt het natuurgebied De Maey in de Sint-Onolfspolder.
Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (toen 6342 inwoners).
Met in het noorden het toeristisch aantrekkelijke kunstenaarsdorp Vlassenbroek, dat vlak tegen de Scheldedijk ligt, met het beschermde laatgotische Sint-Gertrudiskerkje (uit de zeventiende eeuw) en de toren (1677) van de Sint-Ursmaruskerk (uit de zestiende-zeventiende eeuw). Heeft ook een Scheepvaartmuseum Baasrode en Stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs. Baasrode grenst in het zuiden aan de gemeente Buggenhout.
Grembergen maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (toen 6100 inwoners). De barokke St.-Margarethakerk dateert uit het begin van de achttiende eeuw. Het natuurreservaat Groot Schoor is 8,7 ha groot en is gelegen in de Scheldebocht ter hoogte van Grembergen-Broek. Het is eigendom van de Stad Dendermonde, maar wordt beheerd door Natuurpunt. Het Grembergse Broek heeft een gemiddelde hoogte van twee meter boven de zeespiegel.
Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 540 inwoners).
Ligt aan de Dender en heeft een vroeggotische Sint-Aldegondiskerk uit de dertiende eeuw met romaanse delen; men vindt er het landhuis Spaans Hof (1643) en een schandpaal (zeventiende-eeuws).
Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 3950 inwoners).
Gelegen aan de Dender en Schelde heeft het de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en met een dertiende-eeuwse kruisbeuk. Kloosterhoeve en Bokkenhof (beide uit de achttiende eeuw). Oudegem heeft een sporthal, een volleybalclub (VC Oudegem A), een voetbalclub (SK Oudegem) en een manege.
Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 2190 inwoners), gelegen aan de Schelde. Schoonaarde, dat ten oosten van Wichelen ligt, is van alle deelgemeenten het verst verwijderd van het centrum van Dendermonde. In Schoonaarde bevindt zich een chemisch bedrijf Allnex aan de Steenweg naar Wetteren.
Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1971. Sint-Gillis heeft 12.846 inwoners (2019) en telt daarmee meer inwoners dan Dendermonde Centrum van voor de fusies. Is vooral bekend omwille van zijn jaarlijkse bloemencorso (of bloemenstoet), waarbij prachtige wagens gedecoreerd met bloemen door de deelgemeente trekken. Deze stoet, waarin ook het Peird van Sint-Gillis meegaat, vindt elk jaar plaats op de eerste zondag van september.
Relikwie uit de Onze-Lieve-Vrouwekerk, meesterwerk van edelsmeedkunst ingelegd met safieren (ca. 1220-1230)het VleeshuismuseumMarktSt-Gillis-BinnenkerkStandbeeld voor Pieter-Jan de Smet s.j.De Dendermondse gevangenis
Dendermonde heeft een omvangrijk bouwkundig erfgoed. Hoogtepunten zijn de Lakenhalle (Stadhuis) en het Vleeshuis (Vleeshuismuseum) op de Grote Markt. Andere historische gebouwen zijn de Onze-Lieve-Vrouwekerk en de Hollandse Kazerne.
De Grote Markt met zowel middeleeuwse panden als herenhuizen in neotraditionele stijl werd volledig autovrij gemaakt, heraangelegd en in juli 2004 plechtig in gebruik genomen. Een bronzen palmboom met de naam "Coconut voor Dendermonde" van beeldhouwer Peter Rogiers, werd een jaar later aan het geheel toegevoegd.
Het stadhuis in gotische stijl met Belfort werd in de veertiende eeuw gebouwd als lakenhalle. De Belforttoren werd in 1999 door de UNESCO erkend als Werelderfgoed en bevat een beiaard met 49 klokken.
Het Vleeshuis uit 1461 met een hoektoren staat tussen de Grote Markt en de Kerkstraat. Het herbergt het oudheidkundig museum met een collectie waarbij de nadruk ligt op de folklore van de stad. Daarnaast is er ook aardewerk uit de Gallo-Romeinse periode, vondsten uit een Merovingisch grafveld (uit de zesde en zevende eeuw) en voorwerpen van de vroege middeleeuwen tot de twintigste eeuw. Ook zijn er fossielen en een volledig skelet van een mammoet die hier 28.000 jaar geleden leefde.
Het Gerechtsgebouw van Dendermonde uit 1927 aan het begin van de Kerkstraat bevindt zich op de plaats waar ooit de middeleeuwse burcht van de heren van Dendermonde bevond.
Het Stadspark Dendermonde omvat een vijver van 5 hectare, die gelegen is in een groene omgeving, gebruikt door sportvissers. Langs de oevers loopt een wandelpad.
Dendermonde ligt aan de samenvloeiing van de Dender en de Schelde. De hoogte bedraagt 2-4 meter. Door het centrum stroomt de Oude Dender, terwijl de huidige loop van de Dender ten noorden van de stad in de Schelde uitmondt. Het Stadspark Dendermonde werd aangelegd op een deel van de Verdedigingswerken van Dendermonde.
Demografie
Demografische ontwikkeling voor de fusie
Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Ros Beiaard Ommegang: Elke 10 jaar wordt het Ros Beiaard door de stad gedragen. Het Ros Beiaard wordt voorafgegaan door een middeleeuwse ommegang met figuranten, acrobaten en praalwagens die de lokale versie van de historische sage van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen vertelt. In 2005 werden het Ros Beiaard van Dendermonde en de drie gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath opgenomen in het Werelderfgoed van de UNESCO.
Traditionele Reuzenommegang of Katuit: in een folkloristische avondstoet worden de gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath voorafgegaan door voornamelijk historische of volkse taferelen met praalwagens, muziekkorpsen, vendelzwaaiers en figuranten en fakkeldragers. In de volksmond gaat men naar Katuit om de reuzen te zien dansen (zie stadsreuzen). Deze ommegang sluit de Dendermondse kermisweek, alsook het zomerseizoen, af en gaat jaarlijks door op de laatste donderdag van augustus. De Gildenreuzen (Mars, Indiaan en Goliath) en het Ros Beiaard werden in 2005 erkend als werelderfgoed.
Carnavalstoet met jaarlijkse verkiezing van een prins carnaval
Honky Tonk Jazzkroegentocht
Folkfestival M'Eire Morough (laatste vrijdag en zaterdag van juli).
Begijnhoffeesten: de laatste feesten vonden plaats in 2005
Marktrock Dendermonde
Denderpop: jaarlijks terugkerend rockfestival in het stadspark
Scoutsbarbecue: elk jaar het derde weekend van september op het scoutsplein
Keurkermis: jaarlijkse driedaagse kermis met rondgang van het Peirtje van 't Keur.
Grembergen
Halfoogstkermis: Reuzenstoet Oude Molenstraat, Denstraat, Smidsestraat, Bankveldstraat en de Matexiwijk Grembergen (telkens de zondag voor of na 15 augustus)
Reuzenstoet Grembergen (de vrijdag voor de tweede zondag van september) met reuzevuurwerk aan de Rootjesweg in Grembergen.
Jaarlijks wagenspel op Kermisdinsdag (de dinsdag na de tweede zondag van september) waarbij groepen op een omgebouwde wagen de spot drijven met gebeurtenissen en bekende Grembergenaren.
HalfoogstKermis: Proche Rommelmarkt met meer dan 200 standhouders In de Oude Molenstraat en Keefstraat te Grembergen vindt jaarlijkse plaats op 15 augustus.
Vemmekensspoeling (oogstfeesten): 15 augustus en dichtstbijzijnde weekend
Baasrode
Scheldefeesten: jaarlijks het 3e weekend van september, een evenement voor jong en oud.
Tuningday: oorspronkelijk gestart als een aanvulling op de Scheldefeesten, maar ondertussen een volwaardig evenement geworden. Dit vindt plaats op de 3e zondag van september.
Carnavalstoet: op de laatste zondag voor het begin van de Vasten.
Scheldeland in stoom: een tweedaags festival begin juli dat de stoomtrein extra in de bloemetjes zet. Dit vindt plaats in het oude station van Baasrode-Noord op de stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs.
Oudegem
Fiësta Aaghem
Scouts opening
Heksentocht van scouts Oudegem en JH Move
Gouden Petattencross
Appels
Jaarmarkt: Jaarlijks wordt er, op de maandag van de week waarin 21 juli (de Belgische Feestdag) valt, de grootste jaarmarkt van Dendermonde georganiseerd.
Appelse Feesten georganiseerd door de Koninklijke Muziekmaatschappij Sint-Cecilia
Appelse Landbouwdagen
Gezinsfestival Koekenaap
Cultuur
De stad heeft een Cultureel Centrum, Belgica. Dendermonde herbergt een documentatiecentrum voor jazz- en bluesmuziek: het Jazz Centrum Vlaanderen. Hier vinden thematentoonstellingen over jazz plaats. Van mei tot augustus 2018 vond in de zaal 't Sestich een tentoonstelling plaats van schilderijen van de Dendermondse kunstschilder Franz Courtens. Het ging om portretten en landschappen, afkomstig uit privécollecties.
In 2023 vond in deze zaal de eerste Dendermondse boekenbeurs plaats.
De Dendermondse vlaai wordt traditioneel gemaakt voor een kermis of familiebezoek. Onder licentie van de paters van de Benedictijnen wordt sinds 1997 in Peizegem het abdijbier Dendermonde gebrouwen. Sinds 2000 wordt het ros-blond bier Aymon gebrouwen.
Onderwijs
De stad oefent een sterke aantrekkingskracht uit op de omliggende gemeenten door de aanwezigheid van vele scholen voor algemeen en kunstonderwijs (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans).
Het Óscar Romerocollege, dat ontstond uit een fusie van het Heilig Maagdcollege, het Sint-Vincentiusinstituut en het Vrij Technisch Instituut, oefent een grote invloed uit op de stad en omliggende omgeving. Verder is er het Gemeenschapsonderwijs (Atheneum), een vrij kleinschalige school en ook avondonderwijs (o.a. computervakken, talen, gastronomie en fotografie in het Centrum voor volwassenenonderwijs CVO Focus.
Industrie
Het industrieterrein Hoogveld is gelegen tussen de N41, de hoofdweg 'Hoogveld' en de Mechelsesteenweg. In Baasrode het bedrijventerrein Steenkaaistraat. In de Robert Ramlotstraat (Sint-Gillis-Dendermonde) staat een fabriek die tapijt produceert, Desso die deel uitmaakt van de Franse vloerbekledingsgroep Tarkett.
Burgemeester is Piet Buyse (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 20 op 35 zetels.
2019-2023
Piet Buyse (CD&V) is burgemeester en leidt een coalitie die bestaat uit de CD&V en N-VA. Samen hebben ze een meerderheid hebben van 20 op 35 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad is Dieter Mannaert (CD&V).
2024 - heden
Leen Dierick (CD&V) is burgemeester en leidt een coalitie die bestaat uit de CD&V en N-VA. Samen hebben ze een meerderheid hebben van 20 op 35 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad is Pascal Putteman (CD&V).
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur.
(*) 1976: KPB / 1994: W.O.W. (1,51%), NF (0,28%) / 2012: LSP
Onderstaande grafiek toont de evolutie van de zetelaantallen binnen de Dendermondse gemeenteraad.
*in 2018 vormen sp.a en Groen 1 lijst.
Sport
Badminton
Badmintonclub Drive bestaat sinds 1980 en is een van de grootste badmintonclub van België. Met meer dan 350 leden, waarvan 220 jeugdleden is de club een van de belangrijkste clubs van de VBL.
Gymnastiek
Turnclub GymMAX werd in 2005 opgericht als fusieclub uit Turnclub Sint-Joris en Turnvereniging Werken Baart Kracht, beiden club van ruim een eeuw oud. Deze fusie kwam er na de brand in de sporthal waar WBK trainde. Hierdoor kregen ze van het stadsbestuur de belofte een moderne competitiezaal ter beschikking te krijgen. Turnclub GymMAX behoort tot de 10 grootste clubs van België.
De club bracht al heel wat internationale toppers voort waaronder Sigrid Persoon (Sint-Joris), Antje VandeVelde, Julie Croket, Siemon Volkaert en Axelle Klinckaert. Deze laatste is nog steeds actief in de Belgische ploeg, maar traint momenteel in Nederland.
Aan Tragel ter hoogte van de slipway aan de Zwijveke Brug is Roeiteam Scheldeland actief op de Dender, de Zeeschelde en ook op Nieuwdonk (Berlare).
Rugby
In Dendermonde speelt één rugbyploeg die meestrijdt in de hoogste afdeling van België, Dendermondse RC
Volleybal
VC Oudegem komt uit in de dames Ereklasse (Liga A) en speelt Europees.
Basketbal
BBC Grembergen en BBC Panters Baasrode. Beide ploegen komen uit in de Vlaamse Basketballiga
Handbal
HBC Dendermonde is de enige handbalclub. De herenploeg komt uit in de Superliga. De damesploeg komt uit in de Liga afdeling.
Hockey
Dendermonde heeft een hockeyclub, DMON Hockey.
Korfbal
Oorspronkelijk Appels KC. In maart 2022 ontving de club het privilege om de titel "koninklijke" in zijn naam te voeren en heet sindsdien Royal Appels Korfbal.[14][15] De club komt uit in de 1ste klassecompetitie.
Tennis
Dendermonde heeft 4 tennisclubs; KAVD Dendermonde, TC Dendertennis, TC Scheldedreef en TC Vlaskia
Waterpolo
Dendermonde heeft 1 waterpoloclub: Dzo waterpolo in de olympos
Padel
Padelclub OpDeForten is opgericht in 2022, gelegen aan de Oud Kerkhofstraat in Grembergen, deelgemeente van Dendermonde.
Schaken
Dendermonde heeft 1 schaakclub: Schaakclub 't Ros Dendermonde is actief in derde en vijfde afdeling van de Koninklijke Belgische Schaakbond.
Diensten
Dendermonde was tot 2014 de hoofdplaats van het gerechtelijk arrondissement Dendermonde. In 2014 ging dit gerechtelijk arrondissement samen met de gerechtelijke arrondissementen Gent en Oudenaarde op in het gerechtelijk arrondissement Oost-Vlaanderen. Het voormalige gerechtelijk arrondissement Dendermonde blijft wel verder bestaan als gerechtelijke arrondissementsafdeling. In de stad bevinden zich een gerechtsgebouw en een gevangenis.
In Dendermonde staat ook een ziekenhuis AZ Sint-Blasius.
Schoonaarde: De kerk is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Van-7-Weeën, in de Schoonaardebaan.
De protestantse kerkgemeente omvat Dendermonde, Hamme en Zele. De Evangeliekerk bevindt zich op de hoek van de Lindanusstraat en de Oude Vest.
Dendermonde heeft ook een moslimgemeenschap en een moskee.
Dialecten
In Dendermonde zijn ruwweg een viertal dialecten te onderscheiden. De differentiatie tussen die dialecten valt te verklaren door de ligging op een kruising van rivieren. Rivieren zijn sterke demarcaties van dialectgroepen. Net als in de rest van Vlaanderen verarmen de dialecten en is het aantal courante sprekers sterk afgenomen.
Het in Grembergen gesproken dialect leunt aan bij de Wase dialecten, zoals dat van de buurgemeenten Zele en Hamme. In Appels, Oudegem, Mespelare en Schoonaarde, die aan de linkerzijde van de Dender liggen hoort men de Oost-Vlaamse variant van het dialect van de Denderstreek. Sint-Gillis-bij-Dendermonde en Baasrode hanteren de Brabantse variant. Een sterke differentiator tussen die twee is de uitspraak van de "g", die sterk gutturaal is aan Brabantse zijde en zwak aan Oost-Vlaamse.
Ten slotte is er het merkwaardige stadsdialect van Dendermonde zelf, dat kenmerken van het Denders en Wase combineert met invloeden van andere stadsdialecten. Onder meer de lange "aa", die "oe" wordt, is ontleend aan de inwijking van Brusselse arbeiders in de negentiende eeuw, toen Dendermonde een sterk oplevende industrie kende. Zij bewoonden de wijken die ontstonden aan de "Brusselse forten", de overblijfselen van het Vauban-verdedigingssysteem van de stad, en gaven een stevig pigment aan het dialect binnen de wallen.
Dendermonde Filmstad
Fictiereeksen en films
Dendermonde vormt een geliefd decor voor verscheidene televisiereeksen, films en programma's. Zo was Dendermonde fragmentarisch te zien in de film "Rundskop" uit 2011, werden de centrumstraten als decor gebruikt in "Buitenspel" (de film van Jan Verheyen uit 2005) en het Heilig-Maagdcollege was zowel de school van "Ben X" uit 2007 als die van de film "Daens" uit 1993. Het Dendermondse gerechtsgebouw was in 2001 meermaals te zien in de VRT-serie "Stille Waters" en vormde in 2020 ook het decor voor de fictiereeks "Undercover". De Grote Markt en het stadhuis waren sinds 2009 vaste buitenlocaties voor de succesreeks "FC De Kampioenen". Ook de filmploeg van de soap "Thuis" strijkt regelmatig neer aan het AZ Sint-Blasius. In 2006 werd er in de Dendermondse Volkstuintjes gedraaid voor de televisiefilm "Vleugels". Daarnaast was Dendermonde ook te zien in de film "Yuri" van Liesbeth Marit uit 2012. Mede doordat de jonge cineaste woont in de streek werd de film voornamelijk in Dendermonde, Lebbeke en omstreken opgenomen.
In 2019 vormde het Dendermondse stadscentrum het decor voor de zevendelige true crime reeks "Fiskepark" (Canvas) met Tomas De Soete en Bent Van Looy. Hieraan werkte ook de lokale politie mee. In de zomer van 2020 was Dendermondse binnenstad dan weer het decor voor de 13-delige jongerenwebreeks Wh@evR!. Onder leiding van regisseur (en Dendermondenaar) Stijn De Wolf werd er gefilmd op de houten Taluds aan 't Saske, op de grote markt, aan en in CC Belgica, aan Resto Freek, in Café Cour&Jardin, op het Heldenplein en op de wekelijkse maandagmarkt. In 2023 werden er in de oude gevangenis van Dendermonde veel dagen gedraaid voor de Britse remake van "Professor T".
Naast (verschillende gebouwen in) het stadscentrum vormen ook de verschillende deelgemeenten vaak het decor: In het pittoreske kerkje van Vlassenbroek werd in 2021 gefilmd voor de langspeelfilm Zeppos, het Mercatorspoor alsook voor de bisschopswijding van 'pastoor Walter' in de VTM-soap "Familie" in 1998. In 2014 was de omgeving van het sluizencomplex in Oudegem te zien in de één-reeks "In Vlaamse Velden" en voor de satirische Woenstijnvisreeks Neveneffecten (2005) werd er zowel in het zwembad van het Heilig-Maagdcollege gedraaid als aan het stationsgebouw van Schoonaarde. Ook het stoomtreinspoor aan het oud station van Baasrode Noord is een geliefkoosde locatie voor films en series. Zo waren er opnames voor de film "Toto le héros" van Jaco Van Dormael uit 1991 en de tv-serie "Ons geluk" (VTM) uit 1995. Anno 2012 gebruikte Studio 100 deze locatie ook voor de opnames van de Mega Mindy film "In vuur en vlam" en in 2014 voor een aflevering uit de jeugdreeks ROX.
Reality en praatprogramma's
In juni 2011 streek het praatprogramma "Villa Vanthilt" (één) voor vijf weken neer op de grote markt van Dendermonde en enkele weken later werd bekendgemaakt dat een Dendermonds koppel aan het televisieprogramma "Mijn Restaurant" (VTM) ging deelnemen. Dendermonde werd in "Duizend Zonnen" (één) voorgesteld door stand-upcomedian Veerle Malschaert die er geboren en getogen is. Begin 2013 was de ondergesneeuwde grote markt te zien in het reclameblok van de zender VIER.
De Dendermondenaren worden in de volksmond ook wel de knaptanden, de kopvleesfretters, de makeleters (naar de makel, een kleine riviervis die in de vijftiende eeuw werd gegeten), de scheepstrekkers, de polydoorkes (naar Polydore De Keyser die Lord Mayor van Londen werd) en de flauzemakers (bluffers) genoemd. Kopvlees is een streekspecialiteit in Dendermonde. Daarom wordt tijdens Katuit en de Ros Beiaardommegang steeds kopvlees aangeboden aan het publiek.
België gaf één keer een postzegel uit met het stadhuis van Dendermonde met een waarde van 65 cent. Bij een klein deel van die postzegels was er iets misgelopen, het stadhuis stond er omgekeerd op. Die postzegels kregen dan ook de naam 'de omgekeerde Dendermonde'. De postzegels zijn uiterst zeldzaam en kostbaar.
Een groot deel van het Dendermonds en Opwijks drinkwater (2.000.000 liter/dag) is afkomstig van Het Zwartland, dat ongeveer 30 km verder ligt.
↑Piet Buyse, Leen Meganck, Evert Vandeweghe en Robby Vervoort, De Grote Markt van Dendermonde van boven tot onder bekeken, Gent, 2007, ISBN 9789074311632, p. 6
↑Frans de Potter en Jan Broeckaert, Geschiedenis der stad Aalst voorgegaan van eene historische schets van 't voormalige Land van Aalst, I, Gent, 1873, p. 150 en 369-371.
.svg){kind=small}
Vlaanderen
Oost-Vlaanderen
.jpg)
.jpg)
