Donald Duck
Redactie Donald Duck weekblad in 1982
Genre stripblad
Doelgroep(en) jong en oud
Frequentie wekelijks
Oplage 192.243 (2022)[1]
Eerste editie 25 oktober 1952
Land(en) Nederland
België
Luxemburg
Frankrijk
Griekenland
Italië
Oostenrijk
Portugal
Spanje
Noorwegen
Uitgeverij(en) DPG Media, De Geïllustreerde Pers N.V.
Oberon b.v.
De Geïllustreerde Pers B.V.
VNU Uitgevers
Sanoma Uitgevers
Andere versie(s) Duck Out
Donald Duck Extra
Donald Duck Junior
Donald Duck Pocket
Katrien
ISSN 0165-1293
Website
Portaal  Portaalicoon   Media
Strip

Donald Duck is een wekelijks verschijnend, Nederlands tijdschrift met overwegend stripverhalen. Het blad is vernoemd naar de eend Donald Duck, die ook in veel van de hoofdverhalen centraal staat. Daarnaast komen ook allerlei andere figuren uit de tekenfilm- en stripwereld van Walt Disney en Carl Barks geregeld in het blad voor. In 2022 bedroeg de betaalde oplage in Nederland 191.090 exemplaren.

Uitgave en hoofdredactie

Het weekblad wordt in de Benelux tegenwoordig uitgegeven door DPG Media Magazines B.V.. Daarvoor werd het blad uitgegeven door De Geïllustreerde Pers, Sanoma Uitgevers, Oberon en VNU Uitgevers.

Van 1984 tot 2013 was Thom Roep, tevens een van de tekenaars van de stripverhalen voor het blad, de hoofdredacteur.[2] De hoofdredactie was van 2016 tot 2021 in handen van Joan Lommen (1959), die al sinds 1982 verbonden was aan het weekblad. In juli 2021 werd Ferdi Felderhof de nieuwe hoofdredacteur.[3]

Geschiedenis

Eerste nummer

Het allereerste nummer van Donald Duck kwam in Nederland op 25 oktober 1952 op de markt. In veel andere landen bestond er toen al enige tijd een parallel maand- of weekblad, zoals Topolino in Italië, Anders And & Co in Denemarken, Micky Maus in Duitsland en Walt Disney's Comics and Stories in de VS. In België was in 1950 het Mickey Magazine verschenen.[4]

Het allereerste nummer werd uitgegeven door het tijdschrift Margriet en werd bij elk gezin afgeleverd. Dit eerste nummer was voor de helft in kleur en voor de andere helft in zwart-wit en had 24 pagina's. Het bevatte een Nederlandse vertaling van Carl Barks' verhaal Donald Duck as a fireman ("Donald Duck als brandweerman") en een verhaal van Wolfje. Abonnees van Margriet kregen de kans om voor 15 cent per nummer ook wekelijks de Donald Duck te ontvangen.

Ontwikkeling standaardformaat

Tijdens de eerste paar jaar waren de pagina's afwisselend in kleur en in zwart-wit. Nummer 10 uit 1954 was het eerste nummer dat geheel in kleur werd uitgegeven. Het blad telde aanvankelijk 24 pagina's. Nummer 40 van 1958 was de eerste Donald Duck met 32 pagina's. Vanaf het eerste nummer van 1989 ging dit aantal omhoog naar 40 pagina's. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het blad in 2002 werd het standaardaantal pagina's met ingang van 2003 opnieuw verhoogd tot 44. Regelmatig verschenen er ook dikkere nummers, vooral in de tijd dat de standaarduitgave van het blad nog geen 40 pagina's telde.

Mijlpalen

Carl Barks, Disney tekenaar van veel Donald Duck verhalen in periode 1940-1969, op bezoek in Nederland in 1994.
Donald Duck in concertgebouw, maart 1974
Thom Roep, in 1984 de nieuwe hoofdredacteur van het weekblad
Jos Beekman, redacteur Donald Duck, 1997
Een stapel ingebonden exemplaren van weekblad Donald Duck

Oplagecijfers

Oplagecijfers volgens HOI, Instituut voor Media Auditing.

Jaar Betaalde
gerichte
oplage
Totaal
verspreide
oplage
1970 365.961
1980 457.398
1990 341.915
2000 335.205
2004 326.679 327.933 [7]
2006 312.013 317.083 [8]
2007 311.828 316.881 [9]
2010 307.855
2011 299.432 (-2,7%) 301.025 [10]
2012 283.437 (-5,3%)[11] 285.267 [12]
2013 256.917 (-9,4%)
2014 235.846 (-8,2%)
2016 217.132 [13]
2017 209.554 [14]
2018 206.415
2019 203.612
2020 200.383
2021 198.710
2022 191.090 192.243

Lezers

Donald Duck kinderfeestje, okt. 1992

In een studie door Nationaal Onderzoek Multimedia uit 2014 naar het lezen van tijdschriften onder kinderen in de leeftijdsgroep 6-12 jaar in het afgelopen jaar, was Donald Duck (81%) het meest gelezen tijdschrift. Het Donald Duck Extra (44%) nam de tweede plaats in, voor Kidsweek (33%), Nickelodeon Magazine (33%), Tina (25%) en National Geographic Junior (33%).[15]

In 2014 werd het gelezen door 1,6 miljoen Nederlanders van 13 jaar of ouder, waaronder 940.000 mannen en 660.000 vrouwen.[16] In 2008 was het het meest gelezen tijdschrift onder Nederlandse studenten (10%).[17][18]

Vaak terugkerende personages in het weekblad

Voor alle personages uit Donald Duck: Lijst van Donald Duck-personages.

Inhoud van het weekblad

Voor een lijst van vervolgverhalen in het weekblad, zie: Lijst van vervolgverhalen in de Donald Duck

Verhalen

Het weekblad begint na de brievenbus over het algemeen met een wat langer stripverhaal, waarin Donald Duck zelf meestal de hoofdrol heeft. Hierna volgen enkele kortere stripverhalen en vaak ook een leesverhaal, soms in combinatie met andere rubrieken. Ook verschijnen er geregeld vervolgverhalen, zowel strips als leesverhalen. Op de achterkant van Donald Duck staat altijd een eenpaginastrip.

De stripverhalen rond Donald Duck spelen zich op verschillende vaste locaties af. Vaak is dit Duckstad, Gansdorp of Puindorp of het Duckstadse Bos. Sommige verhalen spelen zich echter af op een onbekende locatie, in – al dan niet fictieve – verre landen (zoals Verweggistan), of op een andere planeet.

Stamboom van de familie Duck

De stamboom zoals die eerder werd getekend door Keno Don Rosa voor de serie De jonge jaren van Oom Dagobert, is voor het Nederlandse weekblad nagetekend door Michel Nadorp. Deze stamboom zat als extraatje in Donald Duck 23 1995 en bij Oom Dagobert, avonturen van een steenrijke eend deel 53. De stamboom is ook te bekijken op de website van Donald Duck.[19]

Cultuurverschillen

Een probleem waarmee de scenaristen of tekstschrijvers van de Donald Duck in de Benelux, en in geheel West-Europa, vanaf de begintijd, in de jaren 1950, tot en met de jaren 1970 mee moesten worstelen, was het grote cultuurverschil tussen de Verenigde Staten en Europa[bron?]. De Amerikaanse lezers van de Donald Duck waren, al veel eerder dan de Europese, vertrouwd met maatschappelijke verschijnselen als de fastfoodrestaurants, reclamezuilen langs autosnelwegen, supermarkten, moderne huishoudelijke apparaten zoals koelkasten, tv-reclame en oorspronkelijk typisch Amerikaanse feesten en tradities zoals Halloween. Fenomenen die destijds in de VS al bekend waren maar in Europa nog niet of nauwelijks waren onder meer de Kerstman, sporten als American football, ijshockey en honkbal, steden met veel wolkenkrabbers, de vogel kalkoen die met Thanksgiving eind november in de braadslee verdween. Ook de padvinderij van de Jonge Woudlopers (waar Kwik, Kwek en Kwak lid van zijn), was in Europa geheel anders georganiseerd dan in de Verenigde Staten.[bron?].

Ook subtiele invloeden van de Amerikaanse maatschappelijke opvattingen, zoals de afwezigheid van linkse politieke opvattingen, waren in de strips in Donald Duck zichtbaar. Er is wel opgemerkt dat de scherpe kantjes van de Amerikaanse samenleving bijna nergens in de Europese Donald Duck-verhaalversies lijken te zijn doorgedrongen.[bron?] Onderwerpen als rassendiscriminatie en segregatie van de jaren 1960 ontbreken geheel. In de verhalen rond het indiaantje Hiawatha komen af en toe wel boosaardige witte mensen in beeld, maar het algehele culturele beeld dat er van de indianen wordt gegeven is vrij stereotiep.

Veel van deze verschillen moesten, om de strips voor Europese lezers toegankelijk te maken, worden weggewerkt, door de Amerikaanse originelen zeer vrij te vertalen. In het Nederlandse taalgebied is hieraan weinig aandacht besteed. Ook is nog maar weinig onderzocht, of de (uiterst populaire) strips in Donald Duck hebben bijgedragen aan een "veramerikanisering" van de West-Europese cultuur. In het Duitse taalgebied wordt hieraan meer aandacht besteed. Zie onder Schwarzenbach an der Saale voor een verwijzing naar de Duitse vertaalster van de Duckstrips en het aan haar gewijde museum in die plaats.

Andere verhalen en series in het weekblad

Voor een lijst van vervolgverhalen in het weekblad, zie: Lijst van vervolgverhalen in de Donald Duck

Naast stripverhalen heeft de Donald Duck ook altijd korte en langere leesverhalen bevat, van bijvoorbeeld Bouke Jagt en vervolgverhalen van bijvoorbeeld Paul Biegel. Diverse beroemde kinderboeken zoals De kleine kapitein (1969-1971) verschenen eerst als vervolgverhaal in Donald Duck. Andere vaste rubrieken zijn de brievenbus, een moppenpagina en informatieve pagina's over dieren, spreekwoorden of de geschiedenis. Zo werd de Nederlandse geschiedenis verteld in de vorm van een stripverhaal in de serie Van Nul tot Nu, die van 1982 tot en met 1987 in het weekblad verscheen. Daarnaast zijn er enkele tot stripverhaal omgewerkte beroemde kinderverhalen in het blad verschenen, zoals Kruimeltje, Pietje Bell, Dik Trom en Alleen op de wereld. Al deze stripverhalen werden getekend door Dick Matena.

De meeste lange animatiefilms van Walt Disney zijn tevens als vervolgstrip in het weekblad verschenen. Meestal gebeurde dit in de laatste paar nummers van een jaargang.

Sinds 1969 verschijnt er een paar keer per jaar ook de Duckstadkrant, vol met nieuwtjes uit Duckstad. Hierin wordt regelmatig verwezen naar stripverhalen in hetzelfde blad.[noten 3]

Vooral in de jaren 70 verschenen er ook enkele Belgische en Franse strips in Nederlandse vertaling in het weekblad, waaronder Chlorophyl (van Raymond Macherot) en Patamoes (van Edmond-François Calvo).

Jaarposter

Sinds 2019 verschijnt bij het eerste nummer van het kalenderjaar een jaarposter, telkens met een ander thema. Deze jaarposter is vanaf dat moment ook te downloaden van de site van Donald Duck. Over deze poster verschijnt dan elke maand een prijsvraag in de Donald Duck waarmee leuke prijzen te winnen zijn.

Tekenaars

Bekende Nederlandse tekenaars van de Donald Duck zijn:

Bekende buitenlandse tekenaars van Donald Duck zijn:

Codes in de stripverhalen

In alle verhalen van Donald Duck en andere Disney-figuren staat een code, bijvoorbeeld H99105. Dit betekent dat het een Nederlands verhaal is uit 1999 en dat het het 105e verhaal is van dat jaar. Een "H" wil niet altijd zeggen dat de strip in Nederland (Holland) is gemaakt, deze worden ook getekend in de Comicup-studio in Spanje. Een "D" betekent dat het uit Denemarken komt, "WDC" staat voor Walt Disney Comics and Stories, het Amerikaanse maandblad. Een "S" betekent dat het een Amerikaans verhaal is, speciaal gemaakt voor de buitenlandse markt en een "I" dat het verhaal uit Italië komt. "E"-verhalen komen uit Frankrijk ("E" staat voor 'Europe'.)

Easter eggs

Een Easter egg (Engels voor paasei) is een grap of een verborgen boodschap die in een computerprogramma, een film, een website, een game, een dvd of in een boek is verwerkt. In sommige strips van Donald Duck is zo'n Easter egg te vinden. Dit is meestal het hoofd van Mickey Mouse, zogeheten Hidden Mickeys. Deze Easter egg is veelal in verhalen van de Amerikaanse striptekenaar Don Rosa terug te vinden.

Uitgaven buiten het weekblad

Naast het weekblad Donald Duck zijn er in Nederland in de loop der jaren allerlei andere tijdschriften en pocketboeken waarin Donald Duck en de overige Duckstad-personages centraal staan uitgebracht.

In 1971 begon men met de eerste serie pockets, deels in kleur en deels zwart-wit. Deze serie werd in eerste instantie stopgezet in 1975, maar in 1977 hervat met een tweede serie. Deze stopte in 1991, om plaats te maken voor een pocketserie geheel in kleur die voor het eerst verscheen in 1992. In 1996 verscheen het dikkere broertje van de pockets, de dubbelpocket. Inmiddels staat er bij de pockets op de achterkant ook een tekening net zoals bij de dubbelpockets, geen gezicht maar een echte tekening van de neefjes, oom Dagobert en oom Donald.

In de loop van de tijd zijn er nog verschillende andere pocketreeksen uitgebracht, waaronder de BIG FUN mega pockets (1999-2012) en de mini pocket (2005-2010). Lopende pocketreeksen zijn anno 2013 naast de gewone pockets en dubbelpocket de Dubbelpocket Extra, de Megapocket en de Duckstadpocket.

In 1975 begon de uitgever van Donald Duck met het uitbrengen van een albumserie die alleen maar verhalen van Carl Barks bevatte. Deze serie bleek zo'n succes dat in 1977 begonnen werd met eenzelfde albumserie speciaal voor Carl Barks-verhalen, waarin Dagobert Duck nu steeds de hoofdrol speelde. Deze series heten respectievelijk De beste verhalen van Donald Duck en Oom Dagobert, avonturen van een steenrijke eend. Sinds nummer 31 zijn de verhalen in deze laatste albumreeks niet meer geschreven door Barks zelf, maar door andere tekenaars. Vanaf nummer 53 werden er verhalen in gezet van Don Rosa. De Dagobert-reeks stopte in 2006. Het laatste album in de reeks De beste verhalen van Donald Duck kwam in 2010 uit.[20]

Vanaf 1984 tot en met 1988 zijn er tevens 19 Donald Duck-stripalbums door uitgeverij Oberon uitgebracht, onder de noemer Donald Duck Dubbelalbums. De naam heeft betrekking op de dikte van het album. Een normaal album heeft rond de 45 pagina's aan materiaal, maar de dubbelalbums beslaan 96 pagina's. Dit wordt ook benadrukt op de voorkant met een merkteken welke de tekst "96 pagina's dik" bevat.

Andere spin-off-uitgaven zijn de sinds 1987 verschijnende Donald Duck Extra (als opvolger van het blad Stripgoed), dat langere verhalen bevat, en het speciaal op meisjes gerichte Katrien, dat in 1999 begon en tot 2006 iedere twee maanden verscheen. Vanaf 2006 verschijnt Katrien iedere maand. Eerder verschenen de maandbladen Mickey Maandblad (1977-1989), Willie Wortel's Puzzelparade (1981-1989) en Donald Duck Puzzelparade (1992-1994).

Verder zijn in de loop der tijd ook andere spin-offseries uitgebracht, waaronder DuckTales, Disney Comix, Duck Power, en Duck Out.

Eind november verschijnt jaarlijks Een Vrolijke Kerst met Donald Duck, een 96-pagina's tellend album met kerststrips waarin Donald Duck en andere Disneyfiguren de hoofdrol hebben.

Uitgevers

Donald Duck is uitgegeven door verschillende uitgevers, waarvan de in Haarlem gevestigde uitgeverij Oberon. Uitgevers van de Donald Duck waren:

Tentoonstellingen

Tentoonstelling 70 jaar een vrolijk weekblad Donald Duck (MoCA).

In 2017 organiseerde het Strips! Museum een expositie over het Donald Duck Weekblad. In 2022 organiseerde het Museum of Comic Art gedurende enkele maanden de tentoonstelling 70 jaar een vrolijk weekblad Donald Duck.[21]

Varia