Etymologie
De naam Fijnaart werd mogelijk overgedragen van die van het gors De Finere. Het zou hierbij kunnen gaan om fijne aarde (fijnkorrelige klei). Een ander lezing is dat de naam "Finere" afkomstig is van het Franse 'Fin de Terre'; dit zou duiden op de plaats waar het land ophield en het water (het Hollands Diep) begon. Deze laatste lezing sluit aan bij het dialect: 'de Fendert'.
Geschiedenis
Het oorspronkelijke Fijnaart ontstond toen in 1380 Jan Boudewijnsz. en Gereart Willemz. van Jan III van Polanen, Heer van de Baronie van Breda, en Hendrik II van Boutersem, Heer van Bergen op Zoom, toestemming kregen het gors de Finere te bedijken. Door de binnendijkse vervening ontstonden echter instabiele gronden, waardoor het dorp bij de Sint-Elisabethsvloed van 1421 geheel werd weggevaagd. De gronden werden later opnieuw ingedijkt en uitgegeven. In 1485 kwam Fijnaart aan de heerlijkheid Bergen op Zoom, het latere markiezaat Bergen op Zoom.
Pas in 1548 ontstond het huidige dorp Fijnaart, midden in de polder op het Vrouwe Jacobsland, ook wel de Oude Fijnaartpolder genoemd. Vrouwe Jacobsland was genoemd naar Jacqueline de Croy, markiezin van Bergen op Zoom. In 1615 werd de Jufvrouwenpolder ten westen van de Polder Oude Appelaar ingedijkt. De Elisabethpolder, daar weer ten westen van, vernoemd naar Maria Elisabeth II van den Bergh, markiezin van Bergen op Zoom, kwam omstreeks 1651 gereed. Aldus ontstond de maatschap: Eigenaren der Aanwassen onder Fijnaart. De verder ten westen hiervan gelegen gorzen, ter hoogte van Heijningen, werden in de 18e eeuw ingedijkt.
In 1550 werd er te Fijnaart een kerkje gebouwd, gewijd aan de Heilige Jacobus de Meerdere. Deze kerk, reeds eerder genaast door de Hervormden, werd in 1645 vervangen door een nieuw gebouw. Dit raakte bouwvallig, waarop 1876 opnieuw een nieuwe kerk werd opgericht.
De katholieken kerkten sinds de reformatie in Standdaarbuiten, maar in 1796 kregen zij een eigen kerkgebouw. Dit werd in 1844 vervangen door een waterstaatskerk, die echter in 1944 door oorlogshandelingen werd verwoest. In 1954 werd een nieuwe kerk ingewijd.
Rond het oudste kerkje is het dorp ontstaan als een voorstraatdorp volgens het Flakkeese type, waarbij de kerk een zeer belangrijke plaats inneemt. Zij ligt in de as en op de kop van de Voorstraat (de hoofdstraat), op een ‘eiland’, waaromheen in carrévorm bebouwing staat: de Kerkring. Aan de andere kant van de Voorstraat werd in 1613 het eerste raadhuis-/dorpshuis gebouwd. In 1950 werd dit huis vervangen door een nieuw gemeentehuis. In 1980 is het pand uitgebreid en heeft tot 1997 dienstgedaan als gemeentehuis van Fijnaart en Heijningen. Van 1999 tot eind 2015 was museum-galerie Van Lien in het pand gevestigd.
Oostelijk van het dorpshuis lag oorspronkelijk de natuurlijke Fijnaartse haven. Van hier uit liep een waterloop door de in 1597 ingedijkte Polder Oude Appelaar naar de Dintel. Westelijk van de haven heette de polder Het Dorpsgors en oostelijk De Schudde Borse. Van deze haventoegang rest nog een waterloop, die Oude Haven heet.
De watertoren van Fijnaart werd gebouwd in 1925, doch werd op 3 november 1944 verwoest.
Natuur en landschap
Fijnaart ligt in een grootschalig zeekleipolderlandschap. Van vroegere overstromingen resten nog enkele kreken, met name die in het noorden, welke het natuurgebied Ruigenhil vormen. Ten noorden daar weer van liggen de Buitengorzen en het Hollandsch Diep.
Anderhalve kilometer ten zuiden van Fijnaart stroomt de Dintel en in het oosten ligt de Keenehaven, een overblijfsel van de Mooie Keene.
Sport
Op zondag 21 augustus 2022 liep de route van de derde etappe (van Breda naar Breda) van de Ronde van Spanje 2022 door Fijnaart.[6]
VV de Fendert voetbalvereniging.
Verkeer en vervoer
Er rijden twee streekbuslijnen van Arriva door het dorp en verzorgen verbindingen naar Roosendaal, Willemstad en Breda. Met een buurtbus komt men in Dinteloord.
Noord-Brabant
Moerdijk
_P1070270.JPG)
