Doris Mable Cochran, een Amerikaans herpetologe, meet een rugschild (1954).

Herpetologie is de studie der reptielen en amfibieën. Binnen de herpetologie zijn taxonomie, ecologie en (functionele) anatomie, het onderzoek naar vergiften, en onderzoek naar ziekten belangrijke subdisciplines. Hoewel in de herpetologie twee evolutionair onafhankelijke diergroepen omvat, wordt het om historische redenen als een enkel onderzoeksgebied gezien.

Terrariumkunde of herpetologie?

Terrariumkunde wordt vaak tegelijk gebruikt met de term herpetologie. Terrariumkunde heeft betrekking op de kennis over het houden van reptielen en amfibieën. Dat neemt niet weg dat terrariumhouders belangrijke ontdekkingen hebben gedaan en zullen doen op het terrein van de herpetologie.

Terrariumkunde is in principe een hulpmiddel om bepaalde onderzoeksvragen uit de herpetologie te beantwoorden. Bijvoorbeeld de ideale combinatie van temperatuur en vochtigheid waarbij de eieren optimaal uitkomen, of om een bepaalde voedselvoorkeur te onderzoeken.

Dit onderzoek zou dan wel gebruikt moeten worden om relevante vragen uit de veldherpetologie te beantwoorden, want het is nauwelijks relevant te onderzoeken of een hagedis een voorkeur voor meelwormen of krekels heeft, als die in de natuurlijke omgeving niet voorkomen. Voor de bestudering van belangrijke zaken als migratie, overleving en voortplantingsresultaten is de terrariumkunde niet geschikt.

Taxonomie

Taxonomie van reptielen en amfibieën is historisch gezien het voornaamste deel van het werk van herpetologen. Hoewel het grootste deel van de bekende soorten in de voorgaande eeuwen zijn beschreven, blijven herpetologen nieuwe soorten ontdekken. Zo zijn in de laatste 11 jaar 25% van de bekende amfibieënsoorten beschreven. Nieuwe data, vooral DNA sequentie data, zorgt regelmatig voor nieuwe inzichten in de relaties tussen verschillende soorten en groepen. Hierdoor moeten soortnamen soms worden veranderd.

Ecologie

In ecologisch onderzoek worden reptielen en amfibieën vaak gezien als indicator-soorten voor de kwaliteit van een gebied. Vooral amfibieën zijn bijzonder gevoelig voor veranderingen in het milieu, en worden gezien als een 'kanarie in een kolenmijn' waarschuwing voor de wereldwijde verslechtering van het milieu. Een groot deel van de bekende amfibieënsoorten ondergaat de laatste jaren dan ook een behoorlijke achteruitgang.

Veldherpetologie

In de veldherpetologie vindt veel onderzoek plaats naar het terreingebruik en de ecologie van reptielen en amfibieën. De benodigde combinatie van geschikte biotopen voor voortplanting, voedselzoeken en overwintering leidt ertoe dat veel soorten slechts in bepaalde omstandigheden kunnen floreren.

Aantasting van het natuurlijke milieu door vermesting, overmatige begrazing, verbossing of houtkap kan populaties snel van de kaart vegen, omdat de dieren ook een beperkt migratievermogen hebben. De herpetologie onderzoekt welke factoren voor specifieke soorten het belangrijkst zijn en is dan ook van groot belang voor adequate beschermingsmaatregelen.

Inventarisatie

Dit zonnige milieu rond een heideven bevat zes soorten reptielen en ook enkele amfibieënsoorten

Voorbeelden van onderzoeken in Nederland

Vereist zijn dikke werkhandschoenen en een goede administratie

Andere voorbeelden

Een voorbeeld van herpetologisch onderzoek is het onderzoek naar de verspreiding van de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis. Deze schimmel tast de kikkers en padden snel aan waardoor een geïnfecteerd exemplaar binnen enkele weken sterft. Ze wordt verantwoordelijk gehouden voor de snelle achteruitgang van veel amfibieënpopulaties, die in de jaren zeventig begon.

Referentie