Nederland
Hbo-opleidingen worden verzorgd door hogescholen. Zij leiden op tot hoger kaderfuncties binnen het bedrijfsleven en de overheid. In tegenstelling tot universiteiten zijn hbo-opleidingen primair gericht op de ontwikkeling van vaardigheden in nauwe aansluiting op de beroepspraktijk, naast de overdracht van vaktheoretische kennis.
Opleidingen
Hogescholen kunnen zijn onderverdeeld in verschillende organisatorische eenheden, vaak faculteiten genoemd. Binnen een eenheid zijn verschillende opleidingen te volgen. De meeste opleidingen hebben vanaf het derde jaar een specialisatiemogelijkheid, waarbij studenten van dezelfde opleiding kunnen kiezen uit verschillende lesprogramma's. In tegenstelling tot universiteiten, stelt het hbo een stage of een leerarbeidsplaats verplicht. In het vierde jaar schrijft de student een scriptie of afstudeeropdracht en loopt die, afhankelijk van de opleiding, een stage of heeft die een leerarbeidsplaats. Bij een leerarbeidsplaats komt de student echt in dienst van het bedrijf.
Hbo-opleidingen voor het bachelor-diploma duren meestal 4 jaar van ieder 60 ECTS-studiepunten. Daarvan omvat de voorbereidende fase 1 jaar en de hoofdfase 3 jaar. Er zijn varianten die korter zijn, maar dit is bijna alleen het geval bij opleidingen waar de student al een opleiding heeft afgerond in een soortgelijke beroepspraktijk of hij of zij een vwo-diploma heeft behaald.
Titels en graden
Na het behalen van 240 studiepunten (4 jaar x 60 ECTS) krijgt men het diploma voor de graad van Bachelor (B.), zijnde niveau 6 volgens het NLQF/EQF. Het hoger beroepsonderwijs kent ook associate degree (AD). Hiervoor duurt de studie meestal twee jaar. Dit is een diploma op niveau 5 van het NLQF/EQF.
Sinds de invoering van het Bachelor-Masterstelsel is het mogelijk aan een hbo-instelling een Mastergraad te behalen. Deze levert bij een studie met een technische of natuurwetenschappelijke achtergrond echter geen titel ingenieur (Ir.) op[1].
De vroegere hbo-titels baccalaureus (bc.) of ingenieur (ing.) mogen in Nederland nog worden gebruikt. De titel Baccalaureus werd toegekend bij een afgeronde studie aan een hogeschool met een niet-technische of natuurwetenschappelijke achtergrond. In de praktijk gebruikten afgestudeerden zelden deze titel. De titel ingenieur (ing.) wordt, ook na invoering van het Bachelor-Masterstelsel, toegekend bij een afgeronde bachelor-studie aan een hogeschool met een technische of natuurwetenschappelijke achtergrond. Deze titel wordt in de praktijk nog gebruikt.
Startvereisten
Om te studeren aan een hogeschool dient men in principe minimaal over een vooropleiding havo, vwo of mbo-niveau 4 te beschikken. In sommige gevallen gelden er aanvullende eisen.
Ook is op sommige hogescholen de zogeheten 21+-regeling van kracht. De regeling is bedoeld voor aspirant-studenten die de minimale leeftijd van 21 jaar hebben bereikt en niet voldoen aan de vooropleidingseisen. Zij kunnen na het met goed gevolg afleggen van het toelatingsonderzoek alsnog worden toegelaten tot een hogeschool.
Van hbo naar universiteit
Iemand die een hbo-(bachelor)diploma heeft behaald kan in principe, na goedkeuring van een universitaire commissie of studieadviseur, een master-studie volgen aan een hogeschool of universiteit. Een aantal Nederlandse universiteiten vereist hierbij wel (bij bepaalde studies, zoals rechten) dat deze persoon eerst een universitaire bachelor (B.A./B.Sc.) behaalt om toegelaten te worden tot de desbetreffende masterfase. Dit omdat studenten met alleen een hbo-bachelor vaak bepaalde academische basiskennis en achtergrond missen die nodig is voor de universitaire masteropleiding. Hbo-bachelors kunnen, na toelating tot de universiteit, deze universitaire bachelorgraad alsnog behalen via een verkort programma (van meestal één jaar). Ook biedt een havo-diploma plus een hbo-propedeuse toegang tot het eerste jaar van een universiteit. Vaak stellen universiteiten dan wel aanvullende eisen zoals vwo-certificaten.
Bekostigd versus particulier hoger beroepsonderwijs in Nederland
- Bekostigd onderwijs wil zeggen dat deze vorm van onderwijs gefinancierd wordt met geldelijke middelen van de overheid. De student betaalt voor deze vorm van onderwijs een onderwijsbijdrage aan het Rijk, die echter veel lager is dan de werkelijke kosten.
- Particulier onderwijs wil zeggen dat deze vorm van onderwijs niet gefinancierd wordt met middelen van de overheid, maar door bijvoorbeeld het bedrijfsleven of de student zelf.
Voor deze instellingen gelden dezelfde kwaliteitseisen als voor de bekostigde onderwijsinstellingen. Ook hebben de studenten aan deze scholen recht op studiefinanciering. De collegegelden kunnen daarentegen vele malen hoger zijn dan die van het bekostigd onderwijs.
Sinds 2005 neemt ook het particuliere hoger onderwijs deel in het accreditatiestelsel van de NVAO. (Bekostigde hogescholen en universiteiten hadden daarvoor onderling al een stelsel met visitaties.)
| Studenten in het hbo & wo in Nederland[2] | |
|---|---|
| Ontwikkeling Aantal Studenten (x1000) | Buitenlandse Studenten (2021)[3] |
 |
 |