Baton van een Maarschalk van Frankrijk
Maréchal de France

Maarschalk van Frankrijk (Frans: Maréchal de France) is in Frankrijk een waardigheid in het leger. Officieel gaat het niet om een "rang", maar de maarschalk van Frankrijk staat wel boven alle militaire rangen.

Een maarschalk van Frankrijk draagt zeven sterren. Als bijzonder onderscheidingsteken beschikt hij over een blauwe, met sterren bezaaide maarschalkstaf. De wet voorziet ook in een bijzondere financiële dotatie voor een maarschalk.

Er bestaat geen expliciete voorwaarde voor het verlenen van de waardigheid. De traditie wil dat een maarschalk een leger moet hebben aangevoerd en een overwinning heeft behaald. In het republikeinse Frankrijk is de titel uitzonderlijk geworden: er zijn geen maarschalken van Frankrijk meer in leven.

Geschiedenis

De eerste maarschalk van Frankrijk werd in 1190 benoemd door koning Filips II Augustus. Een maarschalk van Frankrijk behoorde tot de grootofficieren van de Kroon.

Sinds de afschaffing van de functie van Connétable van Frankrijk in 1627 waren de maarschalken van Frankrijk de hoogste bevelhebbers in het Franse leger. Aanvankelijk was het aantal beperkt tot twee, later vier, uiteindelijk viel de beperking van het aantal weg. Af en toe droeg één maarschalk de titel van "maarschalk-generaal van 's konings kampen en legers" (maréchal général des camps et armées du roi), waardoor hij voorrang had op alle andere maarschalken van Frankrijk.

Tijdens de Franse Revolutie werd de titel in 1793 door de Nationale Conventie afgeschaft. Bij het ontstaan van het Keizerrijk onder Napoleon I (1804) werd de waardigheid opnieuw ingevoerd als "Maarschalk van het Keizerrijk" (Maréchal d'Empire). Bij de Restauratie van het koningschap (1814) werd de benaming opnieuw Maarschalk van Frankrijk. Toen werden ook voor het eerst postuum maarschalken benoemd.

Na de uitroeping van de Derde Republiek (1870) werden er tot de Eerste Wereldoorlog geen maarschalken meer benoemd. Alle maarschalken van Frankrijk uit de twintigste eeuw danken hun benoeming aan verdiensten uit de Eerste of de Tweede Wereldoorlog. Een aantal zijn postuum verleend. SInds 1967 zijn er geen meer in leven.

Maarschalken van Frankrijk dragen hun titel voor het leven. Maarschalk Pétain werd echter in 1945 wegens collaboratie veroordeeld tot "nationale onwaardigheid", waardoor hij al zijn openbare functies en titels verloor. Velen bleven Pétain toch maarschalk noemen, ervan uitgaande dat de waardigheid van maarschalk van Frankrijk hem niet kon worden afgenomen. De titel staat dan ook op zijn graf.

Lijst van maarschalken van Frankrijk

Hieronder staan zij, die maarschalk van Frankrijk zijn, met hun geboortejaar, hun jaar van overlijden en het jaar waarin zij zijn benoemd.

Valois-Angoulême

Frans II (1559–1560)

Karel IX (1560–1574)

Hendrik III (1574–1589)

Bourbons

Hendrik IV (1589–1610)

Lodewijk XIII (1610–1643)

Lodewijk XIV (1643–1715)

Lodewijk XV (1715–1774)

Lodewijk XVI (1774–1792)

Franse Keizerrijk

Napoleon I (1804–1814)

Restauratie

Lodewijk XVIII (1815–1824)

Karel X (1824–1830)

Julimonarchie

Lodewijk Filips I (1830–1848)

Tweede Republiek

Napoleon III (1848–1852)

Tweede Keizerrijk

Napoleon III (1852–1870)

Derde Republiek

Raymond Poincaré (1913–1920)

Alexandre Millerand (1920–1924)

Vierde Republiek

Vincent Auriol (1947–1954)

Vijfde Republiek

François Mitterrand (1981–1995)