Een nucleatiekern, groeikern, kiem of nucleus is een microscopisch klein deeltje of onzuiverheid waaromheen zich in een metastabiel systeem een faseovergang kan beginnen te voltrekken. Voorbeelden zijn:
Een nucleatiekern kan via verschillende mechanismen in de oplossing terechtkomen. Primaire nucleatie en secundaire nucleatie zijn een bron van groeikernen. Ook homogene kristallen (de zogenaamde entkristallen) die aan een oververzadigde oplossing worden toegevoegd, kunnen als groeikern optreden.