Een pagus is een gouw. Het was een soort (klein) graafschap. Iets kleiner dan een arrondissement, maar groter dan een kanton. De Latijnse toenaam Flandrensis verwijst naar het kenmerkende schorre en slib van de streek.
Pagus Flandrensis was een kustgebied met grote getijdengeulen en groene schorren waarin schapenboeren leefden, al dan niet op terpen.[1] Het gebied strekte zich uit rond Brugge tussen de IJzer en het Zwin en ontwikkelde zich in de volgende eeuwen tot het belangrijke Graafschap Vlaanderen.
In 1795 werd, na de veroveringen door Frankrijk, het Scheldedepartement(Escaut) gevormd. Na de geallieerde bevrijding van 1815 werd dit de basis van de Nederlandse provincie Oost-Vlaanderen, waarvan echter Zeeuws-Vlaanderen, dat ook tot dit departement behoorde, weer werd afgescheiden en toegevoegd aan de provincie Zeeland. In 1830 werd dit de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. Tot halfweg de 19e eeuw was Oost-Vlaanderen naar inwonertal de grootste provincie, daarna voorbijgestoken door het toenmalige Brabant, en Antwerpen en tijdelijk ook door Henegouwen.
In 1923 werden de gemeenten Burcht en Zwijndrecht overgeheveld naar de provincie Antwerpen.[2] Honderd jaar later werd de gemeentefusie tussen Beveren en Kruibeke (beide Oost-Vlaanderen) en de Antwerpse gemeente Zwijndrecht goedgekeurd; vanaf 2025 wordt die laatste terug bij Oost-Vlaanderen gevoegd.
De Zuidlede, een rivier die heden ten dage dienst doet als kanaal, vormt een verbinding tussen de Durme te Daknam (bij Lokeren) en de Moervaart te Mendonk. Ook de loop van die Durme (ook wel Kale genoemd) is door de geschiedenis sterk gewijzigd. Oorspronkelijk kwam ze vanuit Aalter de provincie binnen, stroomde vervolgens langs Zomergem en vervolgens oostwaarts tot in Vinderhoute. Daar voegde de Poekebeek, komende vanuit Tielt, zich bij de Durme. Vervolgens stroomde de rivier dan verder noordoostwaarts richting Wondelgem, Langerbrugge, Rodenhuize en Mendonk. Daarna opnieuw oostwaarts doorheen de Moervaartdepressie en zuidwaarts naar Lokeren om via de huidige loop van de Durme in de Schelde uit te monden te Temse. De Brugse Vaart, de Lieve, het Kanaal Gent-Terneuzen en het Schipdonkkanaal hebben de vroegere situatie onherkenbaar veranderd. Aan haar oevers liggen verder ook nog Tielrode en Waasmunster.
Met ingang vanaf 1 april 2014 valt de provinciegrens van Oost-Vlaanderen samen met de grens van het nieuwe gerechtelijk arrondissement Oost-Vlaanderen. De drie voormalige gerechtelijke arrondissementen van Oost-Vlaanderen (Dendermonde, Gent en Oudenaarde) zullen blijven verder bestaan in de vorm van gerechtelijke arrondissementsafdelingen.
Net zoals in de provincie West-Vlaanderen is de bevolking van Oost-Vlaanderen sedert de onafhankelijkheid van België zowat verdubbeld, en blijft de toename daarmee duidelijk onder het nationale gemiddelde. Deze stijging is vrij regelmatig verlopen. De gevolgen voor de bevolkingstoename van de hongersnood te wijten aan de Internationale Aardappelcrisis (periode 1846-1856) en de Eerste Wereldoorlog bleven in Oost-Vlaanderen beperkter dan in West-Vlaanderen. Vanaf 1960 is de groei minder sterk en deze valt zelfs stil in de jaren 80 van de twintigste eeuw. Nadien neemt de bevolking weer toe, vooral als gevolg van immigratie uit het buitenland.
Inwoneraantal × 1000
Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen; vanaf 1980=inwoneraantal op 1 januari
1815: afscheiding van Zeeuws-Vlaanderen aan de provincie Zeeland
Bevolkingsdichtheid
De gemiddelde bevolkingsdichtheid bedraagt 504 inwoners per km², 35% hoger dan het nationale gemiddelde en vrijwel gelijk (4% hoger) aan dit van Vlaanderen. De hoogste dichtheid is terug te vinden in de zone die deel uitmaakt van de Vlaamse Ruit. Het Meetjesland en de Vlaamse Ardennen kennen de laagste waarden. Enkel de gemeente Sint-Laureins telt minder dan 100 inw. per km².
De bevolkingsdichtheid van de provincie Oost-Vlaanderen op 1 januari 2017
In 1998 werden drie Oost-Vlaamse begijnhoven opgenomen op de UNESCOWerelderfgoedlijst. Ze zijn opgenomen op deze lijst vanwege hun unieke karakter en inplanting. Daarnaast zijn ze een unieke getuige van de unieke (in die tijd) onafhankelijkheid van de religieuze vrouw (begijn) in de middeleeuwen in West-Europa. Een andere bepalende factor is het unieke en uitzonderlijke karakter van de combinatie aan stedelijke en landelijke planning enerzijds en de combinatie religieus en burgerlijke architectuur anderzijds. UNESCO maakt een onderscheid tussen begijnhoven van het stedelijk type (a), van het pleintype (b) en van het gemengde type (c).
Het jaar daarop volgend (1999) nam de UNESCO ook 5 Oost-Vlaamse belforten op in haar lijst van beschermd erfgoed. Ze werden in de lijst opgenomen als erkenning van een architectonische manifestatie van een opkomende burgerlijke onafhankelijkheid van feodale en religieuze invloeden in onder andere het historisch Vlaanderen en het hertogdom Brabant, wat leidde tot een mate van lokale democratie die van groot belang is geweest in de geschiedenis van de mensheid. In vergelijking met de slottoren (symbool van de adel) en de kerktoren (symbool van de kerk) representeert het belfort, als derde toren in het stedelijk landschap, de macht van schout en schepenen. De belforten werden gebouwd tussen de 11e en 17e eeuw en lopen qua bouwstijl daarmee uiteen van romaans, gotisch en renaissance tot barok. Weinig torens zijn vrijstaand. De meeste belforten zijn gebouwd op of aan een stadhuis of lakenhal.
Het landschap in de provincie is gevarieerd en er zijn heel wat natuurgebieden. De meeste gebieden zijn vlak. Enkel de Vlaamse Ardennen in het zuiden zijn heuvelachtig. Naast de provinciale domeinen die door de Provincie Oost-Vlaanderen beheerd worden zijn er natuurreservaten, beheerd door Natuurpunt, door de vzw Durme (het Molsbroek) en groengebieden beheerd door een gemeente of het Agentschap voor Natuur en Bos.
De officiële taal is het Nederlands. Tegen de taalgrens ligt echter de faciliteitengemeenteRonse, waar Franstaligen ook in hun eigen taal terechtkunnen.
Dialect
De Oost-Vlaamse dialecten, vooral door de ouderen nog wel gesproken, vormen een overgangszone tussen het West-Vlaams en het Antwerps/Brabants waarbij de invloed van deze laatste twee op de plaatselijke Oost-Vlaamse dialecten soms heel sterk is. Het Gents heeft een speciale plek en wijkt redelijk sterk af van de andere dialecten.
Media
AVS richt op de regio's Eeklo, Gent en Oudenaarde en was de eerste regionale televisiezender in Vlaanderen. De zender werd opgericht omstreeks 1981 en heeft een zendlicentie sinds 1988. Er wordt voornamelijk regionaal nieuws uitgezonden.
TV Oost richt zich, zoals de naam reeds doet vermoeden, op het oosten van de provincie Oost-Vlaanderen (onder andere Geraardsbergen, Dendermonde, Aalst en Sint-Niklaas) en is gevestigd te Sint-Niklaas. De zender behoort tot de mediagroep Concentra en brengt hoofdzakelijk regionaal nieuws. Tot 2 januari 2007 heette de zender Kanaal 3.
Er zijn verschillende moskeeën gevestigd in de provincie. De meeste hiervan liggen in de stad Gent. De eerste officieel erkende moskee in de provincie was de Yavuz Sultan Selim-moskee in Ledeberg die erkend werd in 2007. De meeste moskeeën zijn in de Turkse (19) en Marokkaanse (15) traditie. Daarnaast is er nog één moskee in Pakistaanse traditie. De overgrote meerderheid van de Oost-Vlaamse moslims is soenniet.
Mobiliteit
Openbaar vervoer
Het openbaar vervoer in de provincie Oost-Vlaanderen is vooral naar en vanuit de stad Gent georganiseerd. Zowel het busvervoer in de provincie en de steden als de Gentse tram worden geëxploiteerd door de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn.
De provincieraad van Oost-Vlaanderen wordt elke zes jaar rechtstreeks verkozen. Het dagelijks bestuur is in handen van de deputatie van de provincieraad. Die bestaat uit leden verkozen door de provincieraad en wordt voorgezeten door de gouverneur, die benoemd wordt door de Vlaamse Regering.
Gedeputeerde Mobiliteit, Milieu en Natuur, Klimaat en energie, Personeel, Welzijn op het werk, Buitenlandse betrekkingen en Europese projecten, ICT en Egov en Juridische aangelegenheden
De deputatie telt 6 leden en werd gevormd door een coalitie tussen CD&V, sp.a en Open Vld, voorgezeten door de provinciegouverneur, sinds 2020 Carina Van Cauter.
De provincie Oost-Vlaanderen heeft een netwerk van scholen voor volwassenenonderwijs dat een belangrijke aanvulling vormt van andere organisaties in het onderwijs. Een van de pijlers van dit onderwijs is het Centrum voor volwassenenonderwijs Groeipunt.
Justitie
Assisenhof
Per provincie wordt er een assisenhof georganiseerd. Het is een rechtscollege dat belast is met het vonnissen van misdaden, politieke delicten en drukpersdelicten (uitgezonderd diegene in verband met xenofobie en racisme). Een hof van assisen bestaat uit twee afzonderlijke organen, namelijk 'het hof', dat bestaat uit een voorzitter, raadsheer in het Hof van Beroep, en uit twee assessoren (bijzitters), rechters in de rechtbank van eerste aanleg en de jury. Deze volksjury van twaalf gezworenen wordt bij elk proces opnieuw samengesteld. Tegen de uitspraak of het arrest van een assisenhof kan men niet in beroep gaan. Wel kan men in geval van procedurefouten in cassatie gaan bij het Hof van Cassatie. Procureur-generaal is Erwin Dernicourt van het gerechtelijk gebied Gent.
.svg){kind=small}
Vlaanderen
Gent
.JPG)
.svg){kind=small}
