Pedagogiek of opvoedkunde is de wetenschappelijke studie van de manier waarop volwassenen (ouders, opvoeders, onderwijzers) jeugdigen grootbrengen met een bepaald doel voor zich. Een beoefenaar van deze studie heet een pedagoog. De studie van het onderwijs wordt onderwijskunde genoemd. De studie van het lesgeven zelf heet didactiek.
Pedagogiek is afgeleid van het Griekse woord παιδαγωγία (paidagōgia), wat op zijn beurt afkomstig is van het Griekse woord παιδαγωγός[1] (paidagōgos). Dit woord is een synthese van de woorden παῖς (país) wat kind, jongen betekent en γωγην (gogein) wat leiden, wegleiden betekent (eerste persoon enkelvoud: ἄγω (ágō) = ik leid). Een pedagoog (παιδαγωγός) in de Oudheid was een slaaf die de kinderen begeleidde van en naar school en in het algemeen ook begeleidde (bijvoorbeeld naar de markt).
Meer specifiek bestudeert pedagogiek onderwijsmethoden, inbegrepen de doelen die daarin dienen te worden gesteld, en de manier waarop deze doelen bereikt kunnen worden. De wetenschap bestudeert de opvoeding, de ontwikkelingsfasen, en ook de relatie tussen het kind en zijn omgeving: familieleden, school, vriendjes en vriendinnetjes, de gebouwde omgeving, media, etc. De nadruk ligt vooral op het handelen. Onder pedagogie wordt de praktijk van het opvoeden verstaan. Ook wordt de opvoeding van moeilijk opvoedbare kinderen onderzocht.
De opvoedingswetenschap (pedagogiek) bestaat niet in alle landen als zelfstandige wetenschap; in Nederland, Duitsland en België is dit overigens wel het geval. In Groot-Brittannië heet het education en is het één profiel samen met maatschappelijk werk en dienstverlening.
