Seksueel misbruik is seksueel grensoverschrijdend gedrag waarbij misbruik wordt gemaakt van een leeftijds- of machtsverschil. Hiervan is bijvoorbeeld sprake bij seks tussen een volwassene met een kind, een leerkracht met een leerling of een hulpverlener met een cliënt.[1] Seksueel misbruik van minderjarigen wordt kindermisbruik genoemd.
Een gerelateerde term is ontucht. Onder het begrip "ontuchtige handelingen" wordt verstaan handelingen met een seksuele strekking in strijd met de sociaal-ethische norm. Zo luidt bijvoorbeeld artikel 247 van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht: "Hij die met iemand van wie hij weet dat hij in staat van bewusteloosheid, verminderd bewustzijn of lichamelijk onmacht verkeert, dan wel aan een zodanige gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens lijdt dat hij niet of onvolkomen in staat is zijn wil daaromtrent te bepalen of kenbaar te maken of daartegen weerstand te bieden of met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren buiten echt ontuchtige handelingen pleegt of laatstgemelde tot het plegen of dulden van zodanige handelingen buiten echt met een derde verleidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie."
Normale consensuele seksuele contacten tussen jonge leeftijdsgenoten zijn geen ontuchtige handelingen en vallen hier dus niet onder.[2]
Het voorontwerp Wet seksuele misdrijven schaft de juridische term ontucht af. In het nieuwe wetsartikel seksuele interactie met kinderen 12-16 wordt ontuchtige handelingen bijvoorbeeld vervangen door seksuele handelingen, met toevoeging van anders dan in het kader van een gelijkwaardige situatie tussen leeftijdsgenoten.
Seksueel misbruik komt op verschillende terreinen voor. In het onderwijs zijn door de wetgeving duidelijke regels vastgelegd over aangifte en melding van seksueel misbruik. Op 28 juli 1999 is een (Nederlandse) wetswijziging van kracht geworden waardoor seksueel misbruik op scholen beter bestreden kan worden. De doelstelling van deze wijziging is dat kinderen zich veilig moeten voelen op school. Ouders mogen er ook van uitgaan dat over hun kinderen wordt gewaakt. Voor kinderen jonger dan 18 jaar geldt een meldplicht. Bij seksueel misbruik, door wie dan ook, is het personeel van de school wettelijk verplicht dit te melden bij het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag is wettelijk verplicht tot aangifte bij de politie.
Aanranding van de eerbaarheid:
Verkrachting:
Alle seksueel verkeer is volgens de Belgische wetgeving verboden tussen een volwassene en een persoon die jonger is dan 16 jaar, zelfs indien hij of zij toestemde. Volgens de wet kan een persoon die nog geen zestien jaar is, juridisch geen toestemming geven voor seksuele betrekkingen. Pedoseksuele handelingen vallen onder Hoofdstuk V (Aanranding van de eerbaarheid en verkrachting) van Titel VII (Misdaden en wanbedrijven tegen de orde der familie en tegen de openbare zedelijkheid) van Boek II van het Belgische Strafwetboek.
Aanranding van de eerbaarheid:
Verkrachting, hetzij elke daad van seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook:
De straffen worden verzwaard indien gepleegd door een persoon die gezag had over het slachtoffer of indien het kind aan hem ter verzorging was toevertrouwd.
De volgende signalen kunnen het gevolg zijn van seksueel misbruik, hoewel voorzichtigheid in de interpretatie geboden is. Ook andere oorzaken kunnen aan de basis liggen.[bron?]
Deze kunnen langdurig blijven bestaan.[bron?]
Bij langdurig seksuele mishandeling kan een complexe posttraumatische stressstoornis (CPTSS) ontstaan.