Task Force Uruzgan was een Nederlandse militaire operatie in de Afghaanse provincie Uruzgan tijdens de Afghaanse oorlog in de periode van 2006 tot en met 2010. Het maakte deel uit van de tevens civiel ondersteunde internationale troepenmacht ISAF, van 22 oktober 2001 tot 28 december 2014 in het kader van de Operatie Enduring Freedom (OEF) en de daaropvolgende Operatie Resolute Support in Afghanistan.
In het najaar van 2005 kwam er vanuit de NAVO een verzoek aan Nederland om ongeveer duizend militairen bij te dragen aan de wederopbouw van Afghanistan. Minister Henk Kamp van Defensie was hier direct een groot voorstander van, terwijl Minister Ben Bot van Buitenlandse Zaken in eerste instantie huiverig was en garanties van de NAVO wilde: "Als ze willen dat we meedoen, is het terecht dat we eisen stellen".[1]
Begin december 2005 werd het besluit om tot uitzending over te gaan dan ook uitgesteld door de ministerraad, als gevolg van een weifelachtige houding van D66 over de missie en grote twijfels over steun van de toenmalige grootste oppositiepartij, de PvdA. Militair leider Mullah Dadullah van de Taliban zei op dezelfde dag dat Nederlandse militairen een potentieel doelwit zouden zijn voor aanslagen.[2]
Secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer deed vervolgens een dringend beroep op Nederland om toch mee te werken aan wederopbouw. In de Tweede Kamer werd besloten om het debat over de uitzending uit te stellen tot na het Kerstreces. D66-Kamerlid Bert Bakker had kort voor dat reces in de Volkskrant gezegd: "Onze conclusie is: niet aan beginnen."[3]
Op 2 februari 2006 werd uiteindelijk door het kabinet besloten om de missie door te laten gaan, met steun van de PvdA. In totaal waren 127 van de 150 Kamerleden voor. D66 was aanvankelijk tegen, maar veranderde van mening.[noot 1] De Task Force zou zich in beginsel twee jaar lang bezighouden met het bevorderen van stabiliteit en veiligheid in de provincie.
De eerste groep Nederlandse militairen voor de Nederlandse missie in Uruzgan vertrok 14 maart 2006 naar Zuid-Afghanistan. Deze zogenoemde Deployment Task Force maakte daar kwartier voor de Task Force Uruzgan die op 1 augustus aanving.
De Task Force Uruzgan was samengesteld uit diverse wapens en dienstvakken van de Koninklijke Landmacht en telde circa 1400 man, verdeeld over 2 locaties: Kamp Holland in Tarin Kowt, de hoofdstad van de provincie Uruzgan, en het zestig kilometer westelijk gelegen Camp Hadrian in Deh Rawod.
De harde kern van de Task Force Uruzgan bestond uit infanterie, met enkele 155 mm-pantserhouwitsers van de artillerie ter ondersteuning. De battle group kon desgewenst een beroep doen op F-16-jachtbommenwerpers, vliegend vanaf Kandahar Airfield en de op Kamp Holland gestationeerde AH-64D Apache-gevechtshelikopters van de Koninklijke Luchtmacht. Deze behoorden tot de Air Task Force die operationeel niet onder de Task Force Uruzgan viel.
De belangrijkste Nederlandse bijdrage aan de missie was het Provinciaal Reconstructie Team dat verantwoordelijk was voor de ondersteuning van de wederopbouw in de Afghaanse provincie. Het team maakte deel uit van ISAF, en stond onder leiding van de NAVO. Om beurten voerden Canada, Nederland en het Verenigd Koninkrijk gedurende een half jaar vanuit een hoofdkwartier in Kandahar het bevel over alle NAVO-troepen in het gebied.
Reeds aan het begin van 2007 discussieerde de regering over de vraag of de missie, die op dat moment midden 2008 zou aflopen, moest worden verlengd. Van de kant van de Verenigde Staten, Australië en de Afghaanse regering werd hier sterk op aangedrongen. De periode is uiteindelijk verlengd tot augustus 2010. Er werd lang gesproken over een verdere verlenging na augustus 2010, wat leidde tot de kabinetscrisis over het Uruzganbesluit en uiteindelijk de val van het kabinet-Balkenende IV.
Na de terugtrekking van de buitenlandse militairen uit Afghanistan na mei 2021 slaagden de Taliban er in korte tijd in grote delen van het land te heroveren, waardoor er twijfels rezen over de juistheid van die kennelijk premature aftocht. In 2021 verwoordde Jorrit Kamminga, Afghanistan-deskundige van het Instituut Clingendael, die twijfels in de terugblik 'Je wordt bedankt Bin Laden - 20 jaar Nederland in Afghanistan (2001-2021)'.
| Commandanten TFU | Commandanten Battlegroup TFU | Commandanten Provincial Reconstruction Team TFU | Directeur Provincial Reconstruction Team TFU | Commandanten OMLT |
|---|---|---|---|---|
| kol T.W.B. Vleugels (1 augustus 2006 – 24 januari 2007) | lkol P. van der Sar (1 augustus – 28 november 2006) | lkol N.W. Tak (1 augustus – 28 november 2006) | mr. J.C.S. Wijnands (21 maart 2009 – 3 augustus 2009) | kol T. Baartman (18 september 2007 – 19 december 2007) |
| kol J.F.A.M. van Griensven (24 januari – 1 augustus 2007) | lkol T. Luiten (28 november 2006 – 31 maart 2007) | lkol G.F. Koot (28 november 2006 – 22 maart 2007) | drs. M. Rentenaar (3 augustus 2009 – 1 februari 2010) | kol drs. R.T. Sondag (19 december 2007 – 29 mei 2008) |
| kol N. Geerts (1 augustus 2007 – 30 januari 2008) | lkol R.J. Querido (31 maart – 6 augustus 2007) | lkol G.S. van der Voet (22 maart – 22 september 2007) | mr. drs. J.H.A.C. de Mol (1 februari 2010 – 1 augustus 2010) | kol ing. A. Ooms (29 mei 2008 – 28 november 2008) |
| kol R.H. van Harskamp (30 januari – 31 juli 2008) | lkol J.R. Groen (6 augustus – 2 december 2007) | lkol W.S. Rietdijk (22 september 2007 – 24 maart 2008) | kol W.J.M. Verweij (28 november 2008 – 31 mei 2009) | |
| kol C.J. Matthijssen (31 juli 2008 – 2 februari 2009) | lkol T.A. Hogeveen (2 december – 29 maart 2008) | lkol M.A. Hubregtse (24 maart 2008 – 20 september 2008) | kol M.J.H.M. Bastin (31 mei 2009 – 25 november 2009) | |
| bgen T.A. Middendorp (2 februari 2009 – 3 augustus 2009) | lkol C.A. de Rijke (29 maart – 1 augustus 2008) | lkol ir. R.J.M. Hamelink (20 september 2008 – 21 maart 2009) | kol A.A. Leuvering (25 november 2009 – 25 mei 2010) | |
| bgen M.J.H.M. van Uhm (3 augustus 2009 – 1 februari 2010) | lkol drs. L.A. de Vos (1 augustus 2008 – 25 november 2008) | |||
| bgen C.J.M. van den Heuvel (1 februari 2010 – 1 augustus 2010) | lkol J.R. Swillens (25 november 2008 – 30 maart 2009) | |||
| lkol A. Nijkamp (30 maart 2009 – 28 juli 2009) | ||||
| lkol J. Doense (28 juli 2009 – 25 november 2009) | ||||
| lkol A.M.J. Wagemakers (25 november 2009 – 28 maart 2010) | ||||
| kol H.M. Klein Schaarsberg (28 maart 2010 – 1 augustus 2010) |
Nederland paste in Afghanistan het internationaal zogenoemde 3D-concept toe. Dit staat voor Development, Diplomacy en Defence (ontwikkeling, diplomatie en defensie). Development en Diplomacy (de eerste twee D's van het concept) werden belichaamd door het personeel van het Provinciaal Reconstructie Team, diplomaten van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking en militaire ontwikkelingsdeskundigen. Deze deskundigen bestonden uit voornamelijk reserve-officieren met op het vakgebied relevante kennis en ervaring, zoals algemeen bestuur, rechtspraak, justitie, bankwezen, gevangeniswezen, onderwijs, landbouw en weg- en waterbouw.
Het doel was meer veiligheid, samenhang binnen het Afghaanse bestuur te creëren en de ontplooiing van duurzame ontwikkelingsprojecten mogelijk te maken. Dit proces vereiste een gestructureerde aanpak. Eerst werden kleine projecten ontplooid om het gebied en de bevolking klaar te maken voor grootschalige ontwikkeling, zoals het verschaffen van lesmateriaal. Vervolgfasen op het gebied van bestuur, veiligheid en ontwikkeling moesten leiden tot blijvende verbeteringen in de provincie Uruzgan.
Er werd gekozen voor de zogeheten inktvlekstrategie, waarbij de Task Force begon rond de zogeheten Afghan Development Zones, kleine gebieden rondom Tarin Kowt en Deh Rawod. Engelstalige media spraken van een typische Dutch approach.
Een van de doelen van de Nederlandse bijdrage aan de wederopbouw was dat de Afghaanse overheid zelf verantwoordelijkheid op zich leerde te nemen voor veiligheid en ontwikkeling. Daarom ging een groot deel van de Nederlandse middelen naar fondsen die de Afghaanse overheid in staat zouden stellen om juist dat te doen.
Het 'Afghanistan Reconstruction Trust Fund', beheerd door de Wereldbank, betaalde overheidssalarissen, financierde de bouw van scholen, de aanleg van infrastructuur en kleine gemeenschapsprojecten.
Ook draagt Nederland bij aan het 'Law and Order Trust Fund' dat wordt beheerd door het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties UNDP en wordt gebruikt om politiesalarissen te betalen.
De totale Nederlandse bijdrage aan ontwikkelingssamenwerking in Afghanistan sinds 2002 bedroeg ruim 617 miljoen euro. Hiervan werd 126,3 miljoen euro aan projecten in Uruzgan besteed, 484,7 miljoen euro is ten goede gekomen aan nationale projecten.
In november 2021 werd voor het eerst in de publiciteit erkend dat er in het kader van de Nederlandse bijdragen aan Enduring freedom ook geheime commando-operaties zijn geweest, door militair Gijs Tuinman in een interview naar aanleiding van het verschijnen van het boek Schaduwoorlog Uruzgan- de rauwe werkelijkheid van de Nederlandse missie in Afghanistan van de Telegraaf-journalisten Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven. [7]
