Topografie is de studie van de beschrijving van kenmerken van plaatsen en gebieden. Tot de topografie behoort ook de studie van de ligging en de namen van plaatsen, wateren, bergen, streken, landen en andere geografische vormen. Het woord topografie komt uit het Oudgrieks: τόπος, tópos, plaats, plek en γράφω, gráphō, schrijven, beschrijving.
De geodesie, de wetenschap die zich bezighoudt met het bepalen van de vorm en de afmetingen van de Aarde, en de landmeetkunde voor het maken van kaarten liggen aan de basis van de topografie. De naam van een plaats is een toponiem. Iemand die de topgrafie als ambt, beroep of functie uitoefent is een topograaf.
Als vak wordt topografie aangeboden vanaf groep 6. Leerlingen beginnen dan met de topografie van Nederland.
Hedendaagse topografie
Het belang van topografie is in de moderne beoefening van de aardrijkskunde sterk afgenomen, omdat bijna alle plaatsen eenvoudig met een gedetailleerde atlas of met een computerprogramma voor plaatsbepaling kunnen worden opgezocht. Het belang van bezit van parate kennis is verschoven naar de vaardigheid het te kunnen opzoeken.
De werkelijke waarde van topografische kennis is niet alleen het weten waar een stad of rivier ligt. De waarde van de topografie schuilt in het vormen van een juiste 'mentale kaart' van een gebied. Het accent ligt zo bij de topografie niet op de absolute plaats maar op de relatieve ligging en de onderlinge afstanden in een bepaald gebied. De relatieve ligging van een plaats is de ligging ten opzichte van een andere plaats. Een relatieve afstand wordt uitgedrukt in de tijd of kosten om die afstand te overbruggen.
Topografie is om de volgende redenen nog van belang:
Men kan zonder topografie in feite geen aardrijkskunde bedrijven. Vragen, die in de aardrijkskunde aan de orde komen gaan erover waar bepaalde plaatsen liggen en hoe het komt dat een plaats bepaald ergens ligt. Dat resulteert in een verschil tussen topografische en thematische kaarten.
Topografie is een symbolische taal, een systeem dat zich manifesteert in een landkaart. Door de studie van de topografie wordt de leerling getraind in rangschikking en associatie.
Topografie is nuttig en noodzakelijk in het dagelijkse leven. Als er iets in China gebeurt, moet men een idee hebben in welk deel van het land dat is.
Basiskennis van de topografie bevordert het inzicht in feiten en gebeurtenissen, die met elkaar samenhangen.
De keuze van plaatsen die moeten worden geleerd, wordt bepaald aan de hand van geografische en didactische criteria. Voorbeelden van geografische criteria zijn:
aantal inwoners: grote steden wel, kleine dorpen niet,
afstand tot de plaats, bijvoorbeeld een stad in de eigen provincie wel, maar een stad van 200.000 inwoners in China niet
politiek, historisch of economisch belang van de plaats, bijvoorbeeld hoofdsteden en historische machtscentra
Voorbeelden van didactische criteria voor de selectie van de topologie, die moet worden geleerd, zijn:
de omvang ervan, die in redelijke tijd is te leren en
een bepaald thema, waaraan speciale aandacht wordt besteed, bijvoorbeeld kolonisatie of op een bepaald werelddeel.
