| Gjest Baardsen | |
 | |
| Statsborgarskap | Noreg |
| Fødd | 1791 Sogndalsfjøra |
| Død | |
| Yrke | sjølvbiograf, skribent, låtskrivar, tyv |
Gjest Bårdsen (ca. 13. mars 1791–13. mai 1849) er kjend som meistertjuv og utbrytarkonge. Han verka òg som forfattar, og skreiv mellom anna si eiga livssoge. Bårdsen sat mykje i fengsel, men klarte særs ofte å røma. Han vert ofte samanlikna med Robin Hood. Det vart sagt om han at han tok omsyn til fattige og svake, og rekna som eit slag ikkje-valdeleg gentlemanstjuv.
Gjest Bårdsen var fødd i Sogndalsfjøra i Sogndal i Sogn og døypt den 13. mars 1791. Fødestaden hans er restaurert som Gjest Bårdsen-huset.
Gjest var i alle fall på farssida rotekte sogndøl. Far hans, Bård Gjestson, var fødd i 1754 i Svedalen lengst framme i Sogndalsdalen. Farsforeldra til Gjest Bårdsen var Gjest Larsson Resaland og Ølgård Baarddtr. Skjeldestad. Desse vart gifte i 1754. Ølgård døydde i 1776, 55 år gamal. Gjest Larsson flytte etter dette ned til Sogndalsfjøra, der han gifte seg på ny med Anna Rognaldsdtr. Hove same året. Dei fekk to born, Rognald (f.1769 og Marta (f. 1778) Vi merkar oss no at familienamnet no er Fjæren. Neste hending er no at Bård Gjestson Fjæren (faren til vår Gjest Bårdsen) i 1784, 20. mai, vart trulova og seinare gift (10.juli 1784) med Maritha Pedersdtr.Fjæren. Så kom borna til verda. Eldstemann Peder vart døypt 14. aug. 1884, dottera Ølgård 26. des. 1788 og Gjest vart døypt 13. mars 1791. Far til Gjest Bårdsen drukna ute på Sogndalsfjorden i ein kastevind i 1794. Han dreiv som fjordfiskar og med noko fraktefart.
Mor til Gjest Bårdsen, Meritha eller Marta som ein ville seia i dag, bar namnet Fjæren og var soleis heimehøyrande der då ho gifte seg. Ho verka som ei slags jordmor eller «nærkone» i barnefødslar i Sogndal. Ho kan ha kome til Sogndal frå Nessane i Kvamsøy sokn. I alle fall hadde ho ein bror på ein husmannsplass i Nessahagen under garden Indre Nesse som seinare tok søstera til Gjest til seg då ulukke og fattigdom hadde råka familien i Sogndalsfjøra. Etter at borna var borte gifte mor til Gjest seg att med ein gamal enkjemann, Ola Olsen Hildeskor (f. 1742). Han døydde i 1824. Mor til Gjest døydde i 1836, 73 år gamal.
Då gjest Bårdsen vart døypt 13.mars 1791 skal han ha hatt fadrane Ole Erichsen Ruthlin, Peder Torstens Fjæren, Mathias Giertsen Fjæren , Madame Lem, og Lussi Bakken.
Alt i 13-årsalderen var Gjest komen i lære hjå ein meisterbøkkar, Jacob Heitmann i Bergen. Her vart han verande i om lag eit år før han rømde til sjøs. Truleg var det i samband med røminga at han gjorde sitt første tjuveri som kom for retten i 1806. I alle høve var det gangklede som han sjølv trong.
Det er ikkje visst kva tid Gjest tok fatt på livet som lovlaus, men han vart teken, og skal ha brote seg ut or fengselet heile 57 gonger. I 1827 vart han i Bergen dømd til livsvarig straffearbeid, kakstryking og strengt vakthald. Den 29. okt. 1827 vart han levert på Aggershuus Fæstning. Herifra rømde han ikkje. Han vart gjeven nåde i 1845 og vart sett på frifot 3. okt., etter 18 år på festninga. Den 7. mai 1848 gjekk Gjest inn i ektestanden, 57 år gamal. Brura var 29 år gamle Jomfru Anne Elisabet Rencke frå Bergen. Det skjedde i stavkyrkja på Stedje i Sogndal i Sogn.
Om den siste tida til Gjest Bårdsen skriv romanforfattar Holger Sinding: "I en ti års tid siden denne Dag (dvs. frigjevinga 3.okt.1845) kunde man i Bergens Gader ofte se en hvidhaaret Mand vandre sin stille, ensomme Gang, og hans Blik var klart og tænksomt. Han drev en liten Boghandel denne Mand, og Folk talte gjerne med ham og blev gjerne siddende en Stund i hans Butik og lytte til ham. Denne Mand var - Gjest Baardsen. Og da hans livslys en Dag sluknede, fulgtes han til Jorden af en Skare agtværdige Borgere, af mænd som for tredive Aar tilbage vilde ha givet ligesaameget tilbake for et Besøg av ham som for et Besøg av den, med hvem han jo ganske sikkert skulde staa i Pagt. Saa vandt dog tilsidst det gode i ham en herleg seier." Gjest døydde i Bergen som ein halden mann.
Gjest var kjend for å vera kvik i hovudet. Personlege kjenneteikn: 62 tommar høg, mørkebrunt hår, blå augo, huda var mørk og lekamsbygningen var «maadelig». Gjest gjekk for å vera ein stor jentefut og sjarmør, friluftsmenneske m.m.
Han forfatta mellom anna den fyrste norske sjølvbiografien, ei ordbok på taterspråket og tallause viser og dikt. Det vart òg laga fleire forteljingar og songar om Gjest.
I 1939 vart filmen Gjest Baardsen laga med Alfred Maurstad i hovudrolla.
I byrjinga av 1990 var det ei økonomisk nedgangstid i Noreg. Regjeringa vedtok ei ny "gjeldssaneringslov" som umiddelbart vart omtalt som "Gjest Baardsen-lova".
Klippa Gjest Baardsenstøtta ved Bouvetøya eller kalla opp etter Gjest Baardsen.