 Autoportret z portretem żony Margareth van Rees i z córką Marią. 1699 | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 stycznia 1659 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
holenderska |
| Dziedzina sztuki | |
Adriaen van der Werff (ur. 21 stycznia 1659, Kralingen, zm. 12 listopada 1722, Rotterdam) – niderlandzki malarz, portrecista, architekt.
Adriaen van der Werff był uznawany przez Arnolda Houbrakena, holenderskiego malarza i krytyka sztuki, za największego ze wszystkich holenderskich malarzy. Opinia taka utrzymywała się niemal przez cały XVIII wiek[1].
Był synem młynarza[2]. W latach 1668–1670 pobierał nauki malarstwa u portrecisty Cornelisa Picoleta, a w latach 1671–1676 u Eglona H. van der Neera. Mając siedemnaście lat założył własna pracownię w Rotterdamie. Między rokiem 1691 a 1695 piastował stanowisko dziekana gildii malarzy Świętego Łukasza w Rotterdamie[3]. W 1696 roku jego pracownię odwiedził Jan Wilhelm Wittelsbach wraz z żoną, Anną Medycejską. Para zakupiła dwa obrazy, które zostały wysłane do ojca Anny, Kosmy III Medyceusza. W roku 1697 został malarzem nadwornym elektora Palatynatu Reńskiego Jana Wittelsbacha w Düsseldorfie[3], z pensją 4000 guldenów rocznie i przywilejem mieszkania w rodzinnym Rotterdamie[1]. Jego kontrakt nakazywał mu pracować przez sześć miesięcy w roku dla elektora[4] a od 1703 roku przez dziewięć miesięcy[5]. W 1703 roku namalował dzieło Złożenie do grobu, za które otrzymał tytuł szlachecki z rąk elektora[2]. Stanowisko malarza nadwornego piastował do 1716 roku, czyli do śmierci swojego pracodawcy[3] (według RKD do 1719 roku[6]). Następnie Werff sprzedawał swoje obrazy najlepszym kolekcjonerom europejskim, m.in. królowi polskiemu Augustowi II Sasowi[1]. W latach 1719-1722 ponownie pracował w Rotterdamie.
Początkowo malował małe sceny rodzajowe w stylu fijnschilders[a], łącząc precyzję w przedstawianiu detali zgodną ze szkołą ledejską z klasycystycznymi standardami francuskiej Académie Royale[1]. Stylem nawiązywał do prac Gerarda Dou, Gabriëla Metsu, Fransa van Merisa starszego i Gerarda ter Borcha. Jego prace wyróżniała większa elegancja i wystawność[7]. Szczytowym dziełem z tego okresu jest obraz rodzajowy pt. Dzieci bawiące się posągiem Herkulesa z 1678 roku.
W 1687 roku ożenił się z Margareth van Rees, której prawnym opiekunem był Nicolaes Anthonis Flinck, znany kolekcjoner sztuki oraz literatury klasycznej i renesansowej. Flinck wraz z Janem Sixem i Philipem de Flinesem założyli stowarzyszenie Nil Volentibus Arduum. Od tego okresu Werff identyfikował się z nowo poznanymi kręgami kolekcjonerów i miłośników kultury antycznej, co swoje odzwierciedlenie miało w jego późniejszych pracach o tematyce mitologiczno-erotycznej m.in. Pasterz i pasterka czy Para miłosna[1]. Jego prace mitologiczne, podszyte erotycznymi scenami, były nazywane w żargonie kolekcjonerów naecte vroukens (nagie kobietki)[2]. W okresie późniejszym jego twórczość skoncentrowała się również na malarstwie portretowym – głównie religijnym[3].
Brat Adriaena, Pieter van der Werff (1661–1722), był jego głównym uczniem i pomocnikiem, który głównie kopiował jego prace. Innymi uczniami Werffa był Philip van Dijk i Bartholomeus Douven[1].
Najwięcej prac znajdowało się w Düsseldorfie, w siedzibie elektora Palatynatu Reńskiego Jana Wittelsbacha oraz w pałacu w Sanssouci Fryderyka Wielkiego, gdzie zgromadzono dwadzieścia jego prac[2].
