Andrzej Legocki (2013) | |
Data i miejsce urodzenia |
21 października 1939 |
---|---|
Zawód, zajęcie |
biochemik, nauczyciel akademicki |
Tytuł naukowy |
profesor nauk przyrodniczych |
Alma Mater | |
Stanowisko |
prezes Polskiej Akademii Nauk (2003–2006), |
Odznaczenia | |
Andrzej Bogusław Legocki (ur. 21 października 1939 w Rychwale[1]) – polski naukowiec, biochemik, profesor nauk przyrodniczych[2], członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk; w latach 2003–2006 prezes PAN.
Edukację i działalność naukową związał z Poznaniem. Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskiego[3]. W 1961 ukończył studia chemiczne na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Adama Mickiewicza[1]. Był uczniem profesora Jerzego Pawełkiewicza[4]. Po rocznym stażu w Herbapolu związał się zawodowo z Wyższą Szkołą Rolniczą w Poznaniu[3]. W 1965 obronił doktorat, stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1968. W 1977 otrzymał tytuł profesora nauk przyrodniczych[2], obejmując stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1985 został profesorem zwyczajnym[1].
W latach 1975–1988 kierował Zakładem Biosyntezy Białka w Katedrze Biochemii Akademii Rolniczej (przekształconej następnie w Uniwersytet Przyrodniczy) w Poznaniu[5]. Związany również z Zakładem, a później Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN. Kierował w nim Pracownią Inżynierii Genetycznej[6] (od 1983)[7], a następnie Pracownią Biologii Molekularnej Roślin (1988–2004)[5]. W latach 1988–2003 pełnił funkcję dyrektora IChB PAN[5]. Za jego kadencji, w latach 1989-1993, wybudowana została nowa siedziba Instytutu i Ośrodka Nauki PAN w Poznaniu, w której w 1993 znalazło siedzibę afiliowane z instytutem Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe[8]. Powoływany na przewodniczącego Rady Naukowej IChB[9].
W latach 1993–2011 był członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk, a w latach 2003–2006 zajmował stanowisko prezesa PAN. W latach 2007–2010 pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału Nauk Biologicznych PAN. Wcześniej sprawował funkcje w Oddziale Poznańskim PAN jako wiceprezes (1990–1996) i prezes (1996–2002). W 1983 został członkiem Komitetu Biochemii i Biofizyki PAN (w latach 1987–1993 był jego przewodniczącym), a w 1992 członkiem Komitetu Biotechnologii (członek prezydium 1992–1998)[5].
W latach 1982–1989 był członkiem zarządu International Society of Plant Molecular Biology. W latach 2003–2006 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego European Academies’ Scientific Advisory Council oraz współprzewodniczącym EU Technology Platform „Plants for the Future”. W latach 1996–1999 był współdyrektorem Polskiej Sieci Biologii Molekularnej i Komórkowej UNESCO/PAN. Uczestniczył w radach redakcyjnych periodyków „Plant Science” (1982–2007), „Acta Biochimica Polonica” (1980–2008), „The Plant Journal” (1991–1999), „Cellular and Molecular Biology” (1995–2008), „BioTechnologia” (od 2011)[5].
Uzyskiwał członkostwo w następujących organizacjach naukowych[5]:
Jest również kolekcjonerem sztuki współczesnej. W jego zbiorach znajdują się obrazy Jana Cybisa, Karola Larischa, Jana Szancenbacha i grafiki Tadeusza Kulisiewicza. Przyczynił się także do restytucji przedwojennej Fundacji Kórnickiej (zlikwidowanej w latach 50.)[1], obejmując w niej funkcję przewodniczącego rady kuratorów. W 2002 stanął na czele rady Muzeum Narodowego w Poznaniu[5].
W swych badaniach zajmuje się biochemią i biologią molekularną roślin. Przeprowadzał pionierskie badania nad mechanizmami biosyntezy białka u roślin wyższych, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji transferowych RNA i opracowaniem bezkomórkowego układu do translacji in vitro z zarodków pszenicy. Zajmuje się również badaniami struktury i funkcji genów roślinnych, wiązaniem azotu w procesie symbiozy roślin z bakteriami oraz transgenezą roślin.
Został uhonorowany tytułami doktora honoris causa Akademii Rolniczej w Poznaniu (2002)[5], Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (2003)[5], Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2004)[13], Uniwersytetu Szczecińskiego (2006)[5] i UAM (2022)[14][15]. W 1993 otrzymał medal wojewody poznańskiego „Ad Perpetuam Rei Memoriam”[16], a w 2010 został wyróżniony przez poznańskie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego statuetką Złotego Hipolita[17].
W 2014 otrzymał tytuł honorowego obywatela Poznania[18].