![]() Strona jednego z numerów „Diariong Tagalog” | |
Częstotliwość | |
---|---|
Język | |
Pierwszy numer |
1 czerwca/sierpień 1882 |
Ostatni numer |
31 października 1882 |
Diariong Tagalog – filipiński dziennik[1]. Współtworzony i współfinansowany przez grupę młodych filipińskich nacjonalistów. Publikował teksty krytykujące hiszpańską administrację kolonialną oraz Kościół katolicki. Został zamknięty w październiku 1882, po kilku miesiącach funkcjonowania. Był dziennikiem dwujęzycznym, ukazywał się po hiszpańsku i tagalsku. Zapisał się w filipińskiej historii, zapoczątkował szerszy ruch na rzecz reform politycznych na Filipinach. Uznaje się go za pierwszą tagalską gazetę.
W źródłach można napotkać sprzeczne informacje dotyczące miejsca jego publikacji. Część wskazuje, że ukazywał się w Manili[2][3][4], inne, że w Malolos, mieście położonym na północ od filipińskiej stolicy[5][6]. Założony został przez Marcela H. del Pilara, Basilia Teodoro Morána oraz Pascuala H. Poblete[7][8][9]. Środki na jego funkcjonowanie zasadniczo zapewniał majętny hiszpański polityk liberalny Francisco Calvo y Múñoz[10]. Współtworzący pismo Filipińczycy również mieli weń pewien wkład finansowy. Del Pilar posiadał swoją własną prasę drukarską[11], a Morán własny magazyn cukru. Część dochodu uzyskiwanego z niego przeznaczał na pokrycie kosztów publikacji „Diariong Tagalog”[12].
W przestrzeni publicznej dziennik funkcjonował zaledwie kilka miesięcy[13][14][15]. Wśród badaczy nie ma przy tym zgody co do tego, kiedy dokładnie ów tytuł zszedł z prasy drukarskiej po raz pierwszy. Część źródeł opowiada się za datą 1 czerwca 1882[16]. Inne z kolei za bardziej prawdopodobną uznają datę późniejszą. Na przykład Wenceslao Retana wskazuje jedynie oględnie na sierpień 1882[17].
Wątpliwości nie budzi natomiast data zakończenia działalności pisma, 31 października tego samego roku[18]. Po tym gdy zostało ono zamknięte przez władze kolonialne, del Pilar skupił się na praktyce prawniczej. Nie porzucił wszakże zainteresowania kwestiami społeczno-politycznymi. Wzmacniał rodzącą się filipińską tożsamość narodową wśród studentów manilskich uczelni, jak i wśród mieszkańców prowincji Bulacan. Czynił to z dużym zapałem i kreatywnością, przemawiając wszędzie tam, gdzie mógł znaleźć większą grupę słuchaczy, od kościołów po przyjęcia z okazji chrztu dziecka[19].
„Diariong Tagalog” był pismem o jednoznacznie antyhiszpańskim wydźwięku i w czasie swojej krótkotrwałej działalności cieszył się znacznym prestiżem. Ukazujące się na jego łamach artykuły starały się ukazywać brutalność rządów hiszpańskich na archipelagu[20]. Ostro krytykowały poczynania organów państwowych oraz ściśle powiązanego z nimi katolickiego duchowieństwa przybyłego z metropolii. Wzywały jednocześnie do reform w strukturach administracji kolonialnej[11]. W swym przekazie wykorzystywały często elementy parodii i satyry[21].
Skupiła się wokół niego grupa młodych nacjonalistów filipińskich. Jest pamiętany jako miejsce publikacji Amor Patrio, pierwszego artykułu José Rizala napisanego już podczas pobytu w Hiszpanii[22]. Tekst ukazał się w numerze z 20 sierpnia 1882, pod pseudonimem Laong Laan[23][24][25]. Wzbudził on wyraźne poruszenie, właśnie dzięki swemu głęboko patriotycznemu wydźwiękowi[26][27]. Rizal przesłał do „Diariong Tagalog” jeszcze dwa inne utwory. Tylko jeden z nich jednak zdążył się ukazać[28][29]. Publikacji drugiego zapobiegł kres ukazywania się samego dziennika[30][31][12].
Mimo swej efemeryczności zapisał się w historii Filipin. Był czasopismem dwujęzycznym. Wszystkie zamieszczane w nim teksty publikowano nie tylko po hiszpańsku, ale również w języku tagalskim, głównym rodzimym języku archipelagu[32][33]. Jest tym samym uznawany za pierwszą tagalską gazetę[34]. Za jego tagalską treść odpowiadał del Pilar, już wcześniej znany ze swoich pisanych prostym językiem, antyklerykalnych pamfletów, publikowanych właśnie po tagalsku[35]. Pismo dało zresztą początek nie tylko tagalskiej prasie. Zapoczątkowało również szerszy ruch wzywający do daleko posuniętych reform politycznych na Filipinach[36][37].
Jego zlikwidowanie nie powstrzymało rozwoju filipińskiego dziennikarstwa. Wśród jego następców wymienia się pisma takie jak „Patnubay”, „Ang Pliegong Tagalog” czy „Kalayaan”. Wszystkie one wyrażały rosnące niezadowolenie Filipińczyków, i tym samym przygotowywały grunt pod wybuch rewolucji z 1896[11].