Zaawansowany model e-papierosa, tzw. mod
Inny przykład moda
E-papieros Ego3 dystrybucji Volish
Premixy, aromaty, liquidy i shoty nikotynowe

E-papieros (elektroniczny inhalator nikotyny, EIN) – zasilane akumulatorem urządzenie inhalacyjne dające użytkownikowi podobne wrażenia jak przy paleniu tradycyjnych papierosów. Urządzenie powoduje zamianę roztworu inhalacyjnego na wdychany przez użytkownika aerozol (zamiast dymu wdychanego przy paleniu papierosów). Roztwór inhalacyjny (tzw. liquid) składa się zazwyczaj z glikolu propylenowego, gliceryny, aromatów oraz nikotyny w różnym stężeniu (od 0 do 36 mg/ml)[1]. Niektóre aromaty stosowane w roztworach inhalacyjnych rozpuszczane są w glikolu z dodatkiem wody demineralizowanej oraz etanolu, stąd śladowe ilości tych substancji również występują w płynie.

Historia e-papierosa

Pierwsze pomysły na stworzenie „bezpiecznego” dla zdrowia palaczy papierosa sięgały połowy XX w. i były próbą odpowiedzi firm tytoniowych na informacje medialne o szkodliwości nikotyny i innych substancji wchodzących w skład papierosów. Jednak żadnej ze znanych marek nie udało się stworzyć produktu, który zostałby dobrze przyjęty przez konsumentów. Ciągłe problemy techniczne skutecznie uniemożliwiły wprowadzanie na rynek elektronicznych papierosów. Prace i kolejne pomysły poszczególnych producentów ułożyć można w pewną chronologię porażek i sukcesów:

W Polsce wzmianki o elektronicznym papierosie pojawiły się w 2006 roku, ale prawdziwa popularyzacja nastąpiła w latach 2008 i 2009, kiedy powstało najwięcej firm sprowadzających i handlujących e-papierosami.

Budowa typowego e-papierosa

Obecna generacja e-papierosów najczęściej przypomina z wyglądu gruby długopis. Odchodzi się od wyglądu przypominającego zwykłego papierosa. Na rynku znaleźć można także modele imitujące fajkę lub cygaro[3].

Z badań wynika, że wielu długoterminowych użytkowników EIN zaczynało od prostego zestawu startowego zawierającego najprostszy model elektronicznego inhalatora nikotyny, by w dłuższej perspektywie zacząć używać bardziej skomplikowanych urządzeń[4].

Klasyczny e-papieros składa się z jednej lub dwóch części:

I wariant (pot. Stick)

Części e-papierosa Ego3: clearomizer, akumulator i wymienna grzałka

Przypominający kształtem duży długopis.

II wariant (pot. Pod)

Lost Vape Ursa Nano Pod

Z reguły e-papieros o najmniejszych rozmiarach.

III wariant (pot. AIO - All In One)

Podobny do pierwszego wariantu, jednak występujący w znacznie większej gamie rozmiarów i kształtów.

IV wariant (pot. Mod elektroniczny)

Przykład moda

Najbardziej rozbudowana kategoria mieszcząca w sobie setki odmian.

V wariant (pot. Mod mechaniczny)

Mniej bezpieczna do użytkowania odmiana zaawansowanego moda.

VI wariant (pot. Mini pod)

Często występujący jako e-papieros jednorazowego użytku.

Stosowane elementy grzewcze

Poza nielicznymi konstrukcjami wykorzystującymi ultradźwięki do wzbicia aerozolu, większość e-papierosów wykorzystuje metalowe elementy grzewcze otoczone watą z bawełny nasączoną płynem. Dwa najpopularniejsze rodzaje stosowanych elementów grzewczych to:

Zaawansowane zasilanie

Nowocześniejsze odmiany e-papierosów jako źródła zasilania używają zaawansowanych urządzeń, potocznie nazywanych modami. Pozwalają one regulować podawaną na element grzewczy moc, napięcie, czy nawet ustalić wykres zmiany mocy/napięcia w wybranym przedziale czasowym. W większości przypadków są w stanie odczytać rezystancję używanego zespołu grzewczego i na tej podstawie podpowiadać jakie parametry zasilania powinny zostać ustawione dla uzyskania zadowalającego efektu. Bardziej rozbudowane konstrukcje wykorzystują odczyt rezystancji, aby określić jaką temperaturę ma w tej chwili element grzewczy. Pozwala to na regulację poprzez temperaturę, a nie wartości napięcia czy mocy. Z racji, że niektóre metale mocniej zmieniają swój opór w zależności od temperatury, najczęściej używanymi są tytan (Ti), nikiel (Ni), oraz stal nierdzewna (SS316 lub SS304).

Wiele konstrukcji pozwala na wymianę akumulatorów przez użytkownika. Najczęściej spotykanymi rozmiarami ogniw są litowo-jonowe 18650, 21700, 20700 oraz 26650. Odmiany zasilań bez wymiennych akumulatorów często wyposażone są w ogniwa litowo-polimerowe.

Droższe odmiany wyposażone są w kolorowe ekrany pozwalające na wygodną nawigację po interfejsie i szybką zmianę ustawień. Niektóre zbierają też statystyki jak łączna liczba zaciągnięć, czy ostatnio podawane napięcie.

Zaawansowane parowniki

RBA (Rebuildable Atomizer)

Jedna z pierwszych konstrukcji, w świecie zaawansowanych modów. Zaistniała ona jako specjalna baza, umożliwiająca na instalację niestandardowych grzałek, do atomizerów przeznaczonych do użytkowania z grzałkami fabrycznymi.

Najbardziej znanym producentem atomizerów z bazą RBA jest Smoktech.

Przykładem tego typu atomizerów jest Smok TFV4, TFV8 i TFV12.

RTA (Rebuildable Tank Atomizer)

Potocznie nazywany "tankiem". Jest to bardzo podobny typ atomizera jak RBA, gdyż jedyną różnicą, jest brak możliwości użytkowania w takim atomizerze grzałek fabrycznych. Wyróżnia się wśród nich parowniki o różnych rodzajach przepływu powietrza:

RDA (Rebuildable Dripping Atomizer)

Potocznie nazywany "dripperem". Ten typ atomizera mocno wyróżnia się budową, gdyż nie posiada on żadnego zbiornika na płyn. Płyn znajduje się jedynie w jego nośniku, co wymusza częste napełnianie. Sporą zaletą takiego rozwiązania, jest bardzo dobre oddawanie smaku (przez małą odległość grzałki od ust) i prostota konstrukcji. Przykładem takiego atomizera jest Augvape Druga RDA.

RDTA (Rebuildable Dripping Tank Atomizer)

Jest bezpośrednią ewolucją parowników typu RDA. W tych konstrukcjach stosuje się dodatkowy zbiornik na płyn, z tą różnicą w stosunku do RTA, że znajduje się on poniżej zespołu grzewczego, poniżej atomizera. Jest to połączenie zalet RTA i RDA, jednakże sporą wadą tego typu atomizerów jest wysoka podatność na wycieki, kłopotliwe napełnianie i wymagane jest zastosowanie bardzo chłonnego nośnika liquidu, gdyż jest on transportowany w górę. Przykładem tego typu atomizera jest iJoy Limitless RDTA.

RDSA (Rebuildable Dripping Squonking Atomizer)

Potocznie nazywany "Squonkiem". Jest to kolejna wariacja parownika RDA, wygląda dokładnie tak samo jak standardowy parownik RDA, jednak różni się on samym gwintem, ponieważ w środku bieguna dodatniego znajduje się otwór. Wymaga to specjalnego moda, który posiada wewnętrzną butelkę zapasową (o pojemności od 5 do 10 ml), z której liquid jest transportowany przez rurkę i sam otwór w biegunie dodatnim do nośnika liquidu w parowniku. Wymaga to od użytkownika wciskania w/w buteleczki, w celu wtłoczenia liquidu do parownika. Wiele atomizerów RDA, można zaadaptować do użytku z modem typu RDSA. Ma to bardzo wiele zalet, gdyż zachowujemy wszystkie zalety RDA, takie jak prostota konstrukcji i dobrze oddany smak, jednocześnie zachowując zalety tanka (choć pojemność buteleczki w squonkerze zazwyczaj przekracza pojemność większości parowników typu RBA, RTA i RDTA) Jedyną wadą takiego rozwiązania jest wymóg korzystania z wyspecjalizowanego moda i atomizera.

Działanie e-papierosa

Podstawowa zasada działania e-papierosa to podgrzanie płynu (zazwyczaj zawierającego nikotynę) do temperatury, w której przechodzi on w stan lotny i może być wdychany. W e-papierosie nie zachodzi spalanie, dzięki czemu nie wydziela się silny zapach i powstaje bardzo niewiele substancji ubocznych.

Ustnik posiada wymienny wkład wypełniony specjalnym płynem (liquid), zawierającym glikol propylenowy[5] (30% do 99,6%), glicerynę (30% do 99,6%) i opcjonalnie nikotynę (0% do 3,6%)[6] oraz dodatki smakowe lub aromatyczne. Podczas „zaciągania się” e-papierosem, mikroprocesor przez przełącznik aktywuje zasilanie tzw. atomizera. Atomizer wprowadza mikroskopijne kropelki płynu do przepływającego powietrza przez podgrzanie płynu do temperatury 150-180 °C. Wytwarzany jest aerozol, który jest wdychany przez użytkownika. Glikol propylenowy powoduje, że płyn tworzy mgiełkę przypominającą wyglądem dym tytoniowy. Dodatek gliceryny zwiększa ten efekt. We wczesnych modelach e-papierosów mikroprocesor aktywował również znajdującą się na końcu urządzenia diodę LED, która symulowała żarzenie się papierosa[7].

Różnice w stosunku do wyrobów tytoniowych

Elektroniczne inhalatory nikotyny a zdrowie

Jedną z najważniejszych kwestii wpływających zarówno na odbiór EIN w społeczeństwie, jak i na dotyczące ich uwarunkowania prawne, jest sprawa ich ewentualnej szkodliwości dla zdrowia – zarówno niezależnie, jak i w porównaniu z tradycyjnymi papierosami. Wiele badań potwierdza ich niższą szkodliwość w porównaniu z wyrobami tytoniowymi[8][4], a także fakt, że korzystna dla zdrowia jest jakakolwiek metoda pozwalająca wyeliminować palenie tytoniu[4]. Badania potwierdzają też, że korzyść zdrowotną z przerzucenia się z papierosów tradycyjnych na elektroniczne odniosą także pacjenci z chorobami układu krążenia[8]. Mimo to wielu badaczy zaznacza, że wciąż brak jest badań dokumentujących wpływ EIN na zdrowie w dłuższej perspektywie[9][10][4]. Nie jest też jasne, czy e-papierosy powinny być używane jako substytut palenia tytoniu przez osoby, którym trudno jest rzucić palenie, lub które tego nie chcą[4]. Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że wielu lekarzy i naukowców błędnie interpretuje bądź przedstawia dostępne wyniki badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa EIN ze względu na własne przekonania[8]. To z kolei wpływa na porady, których udzielają pacjentom i na odbiór społeczny EIN[8].

Nie jest również jasna kwestia skuteczności EIN jako tzw. nikotynowej terapii zastępczej (NTZ), czyli środka mającego sprzyjać rzuceniu palenia tytoniu przez palaczy[10]. Niektórzy badacze są zdania, że ich skuteczność w tym zakresie jest zbliżona do skuteczności plastrów nikotynowych powiązanych z terapią behawioralną[9]. Inni sugerują, że skuteczność ta może być podobna lub nawet znacznie wyższa dzięki temu, że sięganie po EIN zaspokaja także potrzeby palaczy nawykowych, nie tylko głód nikotyny[11][12].

Innym zagadnieniem jest wpływ e-papierosów na budowanie uzależnienia wśród dzieci i młodzieży. Są to innowacyjne produkty, niekiedy o cechach gadżetu (np. łączność ze smartfonem), dające możliwość „personalizacji”, indywidualnego sposobu używania, bardzo szeroką gamę atrakcyjnych smaków, a także dawkę nikotyny, która zwiększa produkcję dopaminy, dającej uczucie przyjemności. Poczucie przynależności do społeczności „wtajemniczonych” (mających wiedzę o produktach) waperów może być szczególnie atrakcyjne dla osób młodych. To samo dotyczy podatności na różnego rodzaju mody w środowisku rówieśniczym[13].

Amerykańska Agencja Żywności i Leków zauważyła, że w ostatnich latach korzystanie z e-papierosów wzrosło gwałtownie wśród dzieci i młodzieży i stały się one najczęściej używanym produktem tytoniowym przez uczniów szkół średnich. Rozpoczęła więc kampanię „Rzeczywisty Koszt” (The Real Cost) skierowaną do 10,7 mln młodych ludzi w wieku 10–17 lat, którzy używali e-papierosów lub są na to otwarci, by uprzytomnić im zagrożenia. Jednocześnie podjęto działania na rzecz skutecznego egzekwowania zakazu marketingu adresowanego do młodych ludzi. Zobowiązano branżę do wycofania produktów szczególnie dla nich atrakcyjnych, co w praktyce może oznaczać zmuszenie firm do usunięcia z rynku amerykańskiego niektórych lub wszystkich produktów z aromatami[14].

Zdaniem niektórych potencjalna szkodliwość EIN dalece wykracza poza ewentualne zyski zdrowotne jakie daje rzucenie palenia[9], choć United States Preventive Services Task Force(inne języki) uważa, że brak jest wystarczających danych do wysnucia takiego wniosku[15].

Nikotyna

Shoty nikotynowe

Wbrew obiegowej opinii, nikotyna jest jedną z mniej szkodliwych substancji wdychanych wraz z dymem papierosów tradycyjnych (jej szkodliwość bywa przyrównywana do kofeiny[20]), choć nie jest też obojętna dla zdrowia i jest środkiem silnie uzależniającym[8][21]. W niskich stężeniach nikotyna ma łagodne działanie analgetyczne (przeciwbólowe)[22], po przyjęciu większych dawek może jednak powodować nudności, wymioty, biegunkę, niekontrolowane ślinienie, bradykardię, a być może także drgawki i hiperwentylację[23]. Teoretycznie przedawkowanie nikotyny może prowadzić do śmierci, jednak przy stężeniach uwalnianych przez EIN jest to bardzo mało prawdopodobne[4]. Kobiety ciężarne i karmiące oraz osoby starsze są bardziej wyczulone na efekty zażywania nikotyny[22], jej wpływ na dzieci i młodzież nie jest do końca wyjaśniony[23].

Nie jest do końca jasne w jaki sposób organizm przyswaja uwalnianą w aerozolu nikotynę. Prawdopodobnie dzieje się to w górnych rejonach układu oddechowego i odpowiedzialna jest za to błona śluzowa, choć możliwe że przyswajana jest przez pęcherzyki i oskrzeliki w płucach[4].

Status prawny e-papierosów w Polsce

Zgodnie z ustawą z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych[24] e-papierosy podlegają wielu obostrzeniom prawnym. E-papierosy mogą kupić wyłącznie osoby, które ukończyły 18 lat. Zakazane jest ich używanie w miejscach publicznych a także ich reklamowanie. Zabroniona została sprzedaż internetowa większości akcesoriów (płyny zawierające nikotynę, bazy, atomizery i inne) oraz wprowadzono istotne ograniczenia w sprzedaży stacjonarnej (m.in. zakaz sprzedaży płynów w opakowaniach większych niż 10 ml)[24].

Od lutego 2018 r. wszystkie płyny wykorzystywane w e-papierosach zostały objęte podatkiem akcyzowym[25][26] oraz obowiązkiem oznaczenia banderolami[27].

Status prawny e-papierosów na świecie

Zobacz multimedia związane z tematem: Papierosy elektroniczne
Zobacz hasła e-papieroselektroniczny papieros w Wikisłowniku

Przypisy

  1. Baza 36 mg/ml. e-vaper.biz. [dostęp 2018-07-10].
  2. Historia e-papierosów. e-papieros.edu.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  3. Budowa e-papierosa. e-papieros.edu.pl/. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  4. a b c d e f g Thomas H. Brandon i inni, Electronic Nicotine Delivery Systems: A Policy Statement from the American Association for Cancer Research and the American Society of Clinical Oncology, „Clinical Cancer Research”, 3, 2015, s. 514–525, DOI10.1158/1078-0432.CCR-14-2544 [dostęp 2016-11-07].
  5. Jarosław Babraj: Elektroniczne papierosy - jak to działa i czy to działa? Test. wp.pl tech. s. 2. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  6. E-liquid - co to jest, jak działa?. e-papieros.edu.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  7. E-papieros leksykon pojęć. e-papieros.edu.pl. [dostęp 2014-05-19]. (pol.).
  8. a b c d e Riccardo Polosa, Davide Campagna, Pasquale Caponnetto, What to advise to respiratory patients intending to use electronic cigarettes, „Discovery Medicine”, 109, 2015, s. 155–161, ISSN 1944-7930, PMID26463097 [dostęp 2016-11-07].
  9. a b c Jon O. Ebbert, Amenah A. Agunwamba, Lila J. Rutten, Counseling Patients on the Use of Electronic Cigarettes, „Mayo Clinic Proceedings”, 1, s. 128–134, DOI10.1016/j.mayocp.2014.11.004.
  10. a b Paul Truman Harrell i inni, Electronic nicotine delivery systems („e-cigarettes”): review of safety and smoking cessation efficacy, „Otolaryngology--Head and Neck Surgery: Official Journal of American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery”, 3, 2014, s. 381–393, DOI10.1177/0194599814536847, ISSN 1097-6817, PMID24898072, PMCIDPMC4376316 [dostęp 2016-11-07].
  11. P. Caponnetto i inni, Electronic cigarette: a possible substitute for cigarette dependence, „Monaldi Archives for Chest Disease”, 1, 2015, DOI10.4081/monaldi.2013.104, ISSN 2465-1028 [dostęp 2016-11-07].
  12. Daniela Saitta, Giancarlo Antonio Ferro, Riccardo Polosa, Achieving appropriate regulations for electronic cigarettes, „Therapeutic Advances in Chronic Disease”, 2, 2014, s. 50–61, DOI10.1177/2040622314521271, ISSN 2040-6223, PMID24587890, PMCIDPMC3926346 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  13. Justyna Osiecka. E-papierosy. „Infos”. nr 13(251), 29 listopada 2018. 
  14. FDA launches new, comprehensive campaign to warn kids about the dangers of e-cigarette use as part of agency’s Youth Tobacco Prevention Plan, amid evidence of sharply rising use among kids. 18 września 2018. [dostęp 2019-01-30].
  15. Albert L. Siu, Behavioral and Pharmacotherapy Interventions for Tobacco Smoking Cessation in Adults, Including Pregnant Women: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement, „Annals of Internal Medicine”, 8, 2015, DOI10.7326/m15-2023, ISSN 0003-4819 [dostęp 2016-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-08].
  16. „Lega Italiana Anti Fumo – LIAF”, (wł.)
  17. Italian Non-Smoking Association Positive About Electronic Cigarettes (ang.)
  18. Wyniki badań wyników badań klinicznych nad e-paleniem zespołu prof. Polosy
  19. Electronic Cigarettes: Miracle or Public Health Danger? - Global Bridges, „Global Bridges”, 17 listopada 2011 [dostęp 2016-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-22] (ang.).
  20. Allegra Stratton, Try smokeless nicotine cigarettes, says government, „The Guardian”, 14 września 2011, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  21. Tianrong Cheng, Chemical evaluation of electronic cigarettes, „Tobacco Control”, suppl 2, 2014, ii11–ii17, DOI10.1136/tobaccocontrol-2013-051482, ISSN 1468-3318, PMID24732157, PMCIDPMC3995255 [dostęp 2016-11-07] (ang.).
  22. a b Dean E. Schraufnagel, Electronic Cigarettes: Vulnerability of Youth, „Pediatric Allergy, Immunology, and Pulmonology”, 1, 2015, s. 2–6, DOI10.1089/ped.2015.0490, ISSN 2151-321X, PMID25830075, PMCIDPMC4359356 [dostęp 2016-11-07].
  23. a b Lucinda J. England i inni, Nicotine and the Developing Human: A Neglected Element in the Electronic Cigarette Debate, „American Journal of Preventive Medicine”, 2, 2015, s. 286–293, DOI10.1016/j.amepre.2015.01.015, ISSN 1873-2607, PMID25794473, PMCIDPMC4594223 [dostęp 2016-11-07].
  24. a b Internetowy System Aktów Prawnych. [dostęp 2016-09-08].
  25. Definicja płynu do papierosów elektronicznych w podatku akcyzowym – problemy praktyczne, zmiany 2023, Infor.pl, 20 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-07].
  26. Ustawa z dnia 12 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2018 r. poz. 137).
  27. Każdy płyn do e-papierosów podlega akcyzie, Ministerstwo Finansów, 16 lipca 2021 [dostęp 2023-01-07].
  28. Argentina. globaltobaccocontrol.org. [dostęp 2019-04-14]. (ang.).
  29. E-cigarettes being sold online. [w:] news.com.au [on-line]. News Digital Media, 2009-01-19. [dostęp 2009-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-03)].
  30. National Drugs And Poisons Schedule Committee Record Of Reasons. Therapeutic Goods Administration, 2008-10-15. [dostęp 2009-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-15)].
  31. Anvisa proíbe comercialização do cigarro eletrônico – Vida & – Estadao.com.br
  32. Electronic cigarette investigation called for. [w:] DutchNews.nl [on-line]. 2008-03-17. [dostęp 2008-03-20].
  33. Jordan. globaltobaccocontrol.org. [dostęp 2019-04-14]. (ang.).
  34. Cambodia. globaltobaccocontrol.org. [dostęp 2019-04-14]. (ang.).
  35. Health Canada Advises Canadians Not to Use Electronic Cigarettes. Health Canada, 2009-03-27.
  36. Ban on e-cigarette sales. .gulf-times.com. [dostęp 2019-04-14]. (ang.).
  37. Colombia. globaltobaccocontrol.org. [dostęp 2019-04-14]. (ang.).
  38. Republic of Korea. globaltobaccocontrol.org. [dostęp 2019-04-09]. (ang.).
  39. E-papierosy w Norwegii — legalne, ale tylko dla osób prywatnych i w małej ilości. mojanorwegia.pl, 2016-05-30. [dostęp 2019-03-24].
  40. Is Vaping Illegal in Singapore?. singaporelegaladvice.com, 2019-02-25. [dostęp 2018-04-08]. (ang.).
  41. Debbie Elliott: Officials Probe E-Cigarettes' Health Claims. National Public Radio, 2009-04-13. [dostęp 2009-04-14]. Cytat: The agency has opened an investigation and has refused to allow e-cigarettes, e-cigars and e-pipes to cross the border because they're considered new drugs that require FDA approval.
  42. New Questions About Safety of E-Cigarettes. WJLA-TV, 2009-03-31. [dostęp 2009-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-04)]. Cytat: The U.S. FDA has blocked 17 import shipments of electronic cigarettes, saying in a statement, „These products offered for import appear to require FDA approval to be legally marketed in the U.S. and have not been reviewed by the agency.”
  43. Smoke without the fire – the cigarette that's legal indoors. [w:] Daily Mail [on-line]. Associated Newspapers Ltd, 2007-10-23. [dostęp 2008-03-20].
  44. Know the law: Are e-cigarettes banned in UAE?. 2018-10-16. [dostęp 2019-04-09]. (ang.).

Linki zewnętrzne