Energia swobodna reakcji ( lub [a]) – funkcja termodynamiczna reakcji chemicznej, zmiana energii swobodnej Helmholtza układu, która jest potencjałem termodynamicznym w przypadku (potencjał izotermiczno-izochoryczny), spowodowana przebiegiem reakcji chemicznej, odniesiona do liczby postępu reakcji równej jeden[2][3].
Liczba postępu reakcji została zdefiniowana przez Théophila de Dondera w 1920 roku jako[2]:
Wartość gdy liczby moli powstałych produktów oraz liczby moli zużytych substratów są równe odpowiednim współczynnikom stechiometrycznym w równaniu reakcji.
Energią swobodną reakcji chemicznej jest pochodna cząstkowa energii swobodnej układu, czyli np. funkcji obliczona względem liczby postępu reakcji:
Energię swobodną reakcji wyraża się również poprzez wielkości cząstkowych molowych energii swobodnych poszczególnych reagentów
Energia swobodna układu termodynamicznego, złożonego z składników wynosi:
Energię swobodną reakcji chemicznej oblicza się jako różnicę między sumą ilorazów dla jej produktów i dla substratów[2][3].
Zmiana energii swobodnej jest równa maksymalnej pracy, jaką może wykonać układ, w którym zachodzi reakcja.