Fibula z Praeneste – złota fibula datowana na ok. 600 rok p.n.e., zawierająca jedną z najstarszych inskrypcji łacińskich[1][2]. Przechowywana jest w Museo nazionale preistorico etnografico Luigi Pigorini w Rzymie[3].
Zabytek został zaprezentowany po raz pierwszy w 1887 roku przez niemieckiego archeologa Wolfganga Helbiga, który otrzymał go od swojego przyjaciela, handlarza antykami Francesco Martinettiego. Fibula miała zostać odnaleziona dekadę wcześniej, w trakcie prac wykopaliskowych w grobowcu Bernardini w Palestrinie (starożytne Praeneste). Jej nie do końca jasne pochodzenie wzbudziło jednak wątpliwości. W 1980 roku włoska epigraf Margherita Guarducci wysunęła pogląd, iż artefakt jest w rzeczywistości XIX-wiecznym fałszerstwem. Sprawa autentyczności fibuli stała się przedmiotem debaty i nie została przez naukowców jednoznacznie rozstrzygnięta[4][5]. Przeprowadzone w 2011 roku przez Edilberta Formigli i Danielę Ferro badania przy pomocy elektronowego mikroskopu skaningowego zdają się jednak potwierdzać starożytną atrybucję artefaktu[6][7].
Zabytek ma 10,7 cm długości[6]. Na jego powierzchni wyryta jest pisana archaiczną łaciną inskrypcja, czytana od prawej do lewej[3]. Jej tekst głosi:
w klasycznej łacinie:
co w tłumaczeniu znaczy: