Afisz Fotodramy stworzenia | |
Gatunek |
Film religijny |
---|---|
Rok produkcji |
1912–1913 |
Data premiery | |
Kraj produkcji | |
Język |
angielski |
Czas trwania |
480 minut |
Muzyka | |
Wytwórnia | |
Budżet |
300 000 $ |
Fotodrama stworzenia (tytuł oryginalny ang. Photo-Drama of Creation) – amerykański film religijny, przygotowywany w latach 1912–1913 przez Towarzystwo Strażnica. Fotodrama stworzenia była epicką prezentacją, która przedstawiała obraz dziejów od stworzenia świata do zakończenia tysiącletniego panowania Chrystusa zgodnie z wierzeniami Badaczy Pisma Świętego. Była to pierwsza ekranizacja zawierająca ruchomy film oraz kolorowe przeźrocza zsynchronizowane z muzyką oraz nagraną narracją[a] [1] . Celem realizacji tej prezentacji było możliwie szerokie przedstawienie zamierzenia Bożego przed upływem 1914 roku, uważanego przez Badaczy Pisma Świętego za punkt zwrotny w tym zamierzeniu[2].
Do Fotodramy stworzenia przygotowano wysokiej jakości nagrania muzyczne oraz 96 płyt patefonowych[b]. Znajdowało się na nich 96 krótkich wykładów biblijnych czytanych przez Harry’ego E. Humphreya (1873–1947), zawodowego spikera radiowego[1] . W pierwszej połowie 1914 dodano krótki film wprowadzający z komentarzem Charlesa T. Russella, który zaczynał się słowami: „ISBA — Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego — przedstawia Fotodramę stworzenia. Celem projekcji jest edukacja religijno-naukowa oraz obrona Biblii”[2][3]. Wykonano setki obrazów i ilustracji ręcznie kolorowanych, dla których akompaniamentem była muzyka klasyczna. Wśród wykorzystanych utworów były: Narcyz Ethelberta Nevina (1891), Humoreska Antonína Dvořáka (1894) czy Uciekaj niczym ptak na górę (Ps 11)[4][5][6]. Fotodrama zawierała zestaw filmów i około 500 kolorowych szklanych przezroczy, przedstawiających znane sceny biblijne. W trakcie prezentacji technicy synchronizowali obraz z dźwiękiem[1] .
Większość filmów wykorzystanych w Fotodramie, jak również wiele przezroczy zostało zakupionych w komercyjnych wytwórniach. Były one następnie ręcznie kolorowane, klatka po klatce, przez profesjonalnych artystów z Filadelfii, Nowego Jorku, Paryża i Londynu. Pracę tę wykonywały również zespoły ochotników, pracujące w pracowni artystycznej w Domu Betel w Brooklynie. Zespoły te przygotowywały również zamienniki uszkodzonych przezroczy. Na potrzeby filmu nagrano też własny materiał filmowy w pobliskim mieście Yonkers. W roli patriarchów biblijnych, Abrahama i Izaaka oraz anioła wystąpili Badacze Pisma Świętego należący do rodziny Betel[1] . Do nagrania scen z Noem użyto większości zwierząt z ogrodu zoologicznego[7]. Oprócz scen biblijnych, ukazywała też ciekawe zjawiska, takie jak np. rozwijanie się kwiatu lub wykluwanie pisklęcia, utrwalone metodą zdjęć poklatkowych[8].
Koszt produkcji wyniósł 300 tysięcy dolarów[c]. Fotodrama stworzenia ukazała się trzynaście lat wcześniej niż pierwsze udźwiękowione ruchome filmy kolorowe wyświetlane w amerykańskich kinach[d][9].
Premiera odbyła się 11 stycznia 1914 roku, w teatrze Temple, należącym wówczas do Międzynarodowego Stowarzyszenia Badaczy Pisma Świętego (IBSA), który znajdował się w zachodniej części Nowego Jorku[1] przy West 63rd Street na Manhattanie[10]. Premierowy pokaz obejrzało 5000 widzów, a dla wielu innych zabrakło wolnych miejsc[6]. Czas trwania projekcji wynosił 8 godzin i zalicza się do najdłuższych filmów w historii. Prezentacja, składająca się z czterech części, pokazywała dzieje od stworzenia świata do końca Millennium.
Wydano również scenariusz filmu w formie książkowej pt. Stworzenie czyli historja biblijna w obrazach (ang. Scenario of the Photo-Drama of Creation). Książka zawierała 400 ilustracji oraz zestaw krótkich lekcji, dotyczących spraw doktrynalnych, historycznych i naukowych. Widzowie otrzymywali darmowe egzemplarze Scenariusza oraz ozdobne spinki z podobizną 12-letniego Jezusa oraz napisem „Pax”, co miało przypominać noszącym je o ich roli „synów pokoju”[1] . Podobizna ta pochodziła z obrazu Heinricha Hofmanna (1824–1911) zatytułowanego „Der Jesusknabe im Tempel”, który również był pokazywany w ramach prezentacji[e][11]. Książka została również wydana i była kolportowana w tych językach i krajach, w których nie był wyświetlany film, m.in. w Rumunii, na Węgrzech i Meksyku[12][13][14].
Bezpłatne projekcje organizowano w taki sposób, aby codziennie można je było obejrzeć w 80 miastach (w szczytowym momencie posiadano 20 czteroczęściowych zestawów), dzięki czemu codziennie korzystało z nich ok. 35 tysięcy widzów. Towarzystwo Strażnica opracowało plan, aby ją pokazać w każdym amerykańskim mieście, liczącym co najmniej 5000 mieszkańców[15]. Pierwsze sześć kopii wyświetlano w Nowym Jorku, Cincinnati, Cleveland, St. Luis, Toledo i Bostonie[9]. Tylko w pierwszym roku wyświetlania Fotodramę stworzenia obejrzało ponad 9 milionów ludzi na trzech kontynentach: w Ameryce Północnej, w Europie i w Australii[16]. Do końca 1916 roku Fotodrama stworzenia została przetłumaczona na język duńsko-norweski, francuski, grecki, hiszpański, niemiecki, ormiański, polski, szwedzki i włoski[7].
W czerwcu 1914 roku rozpoczęto wyświetlanie Fotodramy stworzenia w Wielkiej Brytanii w wypełnionych widzami salach w Glasgow i w Londynie[f]. We wrześniu Fotodrama dotarła do kolejnych krajów europejskich: Danii, Finlandii, Niemiec, Szwajcarii i Szwecji, a w październiku obejrzeli ją widzowie w Australii i Nowej Zelandii[6]. W grudniu 1914 roku rozpoczęto wyświetlanie w Norwegii[17], w roku 1915 na Fidżi[18], w 1916 roku w Afryce Południowej, Gujanie i Indiach[19][20][21], a w roku 1917 na Cejlonie (obecna Sri Lanka)[22]. W Palestynie[23] i we Francji w roku 1920[24], w Austrii[25] i na Trynidadzie w 1922 roku[26], w Hiszpanii w 1927 roku[27], w Albanii w 1928 roku[28], w Czechosłowacji w 1929 roku[29], w Jugosławii w roku 1931[30], na Saint Vincent w roku 1932[31], a na Ukrainie[32] i Złotym Wybrzeżu (obecna Ghana)[33] w latach 30. XX wieku.
W Polsce film pojawił się na początku lat dwudziestych XX wieku, kilkakrotnie był wyświetlany w największych salach[34]. Po II wojnie światowej, w 1947 roku Wolni Badacze Pisma Świętego wyświetlali slajdy pochodzące z książki Stworzenie czyli historja biblijna w obrazach. Otrzymali w tym celu zgodę od Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk – z wyłączeniem dwóch slajdów znajdujących się na stronach 92 i 94. Ocenzurowane slajdy przedstawiały Rewolucję francuską i biblijnego Samsona jako apoteozę socjalizmu[35].
W październiku 2012 roku w Biurze Głównym Świadków Jehowy w Nowym Jorku otwarto wystawę, która zawiera między innymi krótki film z fragmentem wstępu do „Fotodramy” oraz ponad 500 kolorowych slajdów z tego filmu[41][42][43].