![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
19 listopada1945 |
---|---|
Data śmierci | |
Strona internetowa |
Frans Sammut (ur. 19 listopada 1945, zm. 4 maja 2011[1]) – maltański powieściopisarz i twórca literatury faktu[2].
Frans Sammut urodził się w Żebbuġ na Malcie. Naukę rozpoczął w szkole podstawowej w Zebbug, a następnie kontynuował w Kolegium św. Alojzego, Kolegium Kształcenia Nauczycieli św. Michała, na Uniwersytecie Maltańskim (mgr sztuk, dyplom z teologii) oraz na Uniwersytecie w Perugii (dyplom nauczyciela języka włoskiego dla obcokrajowców).
Po raz pierwszy zdobył uznanie pod koniec lat 60., kiedy został współzałożycielem Moviment Qawmien Letterarju (Pomnik Odrodzenia Literackiego). Później pełnił funkcję sekretarza Akkademja tal-Malti (Akademii Języka Maltańskiego). W 2010 r. został wybrany na członka Międzynarodowego Stowarzyszenia Napoleońskiego[3].
Frans Sammut zakończył karierę w oświacie jako dyrektor szkoły, a w latach 1996–1998 był doradcą premiera Malty ds. kultury. Był żonaty z Catherine Cachia, z którą miał dwóch synów: Marka i Jean-Pierre’a.
Ostatnie słowa Fransa Sammuta brzmiały następująco: Moja żona i ja powinniśmy udać się do Jerozolimy, ale chyba plany się zmieniły. Teraz wybieram się do Niebieskiego Jeruzalem[4]. Serracino Inglott tak skomentował te słowa: Zrozumiałem wówczas, że czasem łzy i śmiech przenikają się wzajemnie[5]
Opublikował wiele dzieł, m.in. bestsellerowe powieści: Il-Gaġġa (Klatka), na kanwie której Mario Philip Azzopardi nakręcił w 1971 r. film pt. Gaġġa[6], Samuraj, która zdobyła Nagrodę Rothmansa[1], Paceville, która zdobyła rządowy Medal Literacki[1] oraz Il-Ħolma Maltija (Sen maltański), o której krytyk literacki Norbert Ellul-Vincenti napisał, że jest niezrównana w literaturze maltańskiej[7]. Były premier i dramatopisarz Alfred Sant uznał ją za największe dzieło Sammuta[8], zaś brytyjska pisarka i poetka Marjorie Boulton określiła ją jako „wielkie dzieło”[9].
Frans Sammut opublikował również zbiory opowiadań: Labirint (Labirynt), Newbiet (Pory roku) oraz Ħrejjef Żminijietna (Opowieści naszych czasów).
W literaturze faktu Fransa Sammuta figurują następujące tytuły: Ir-Rivoluzzjoni Franċiża: il-Ġrajja ut-Tifsira (Rewolucja francuska: historia i znaczenie), Bonaparti f'Malta (Bonaparte na Malcie), którego francuskie tłumaczenie pt. Bonaparte à Malte wydano w 2008 r., oraz On The Da Vinci Code (2006) – dwujęzyczny (angielsko-maltański) komentarz do międzynarodowego bestsellera. Był również wydawcą Lexiconu Mikiela Antona Vassalliego. Vassaliego (zm. w 1829 r.) uważa się za ojca języka maltańskiego. W 2006 r. dokonany przez Sammuta przekład Motti, Aforismi e Proverbii Maltesi wydano jako Għajdun il-Għaqal, Kliem il-Għerf u Qwiel Maltin. W 2006 r. przekład Il-Ħolma Maltija (La Malta Revo) reprezentował Maltę w zbiorze klasycznych dzieł literackich w języku esperanto, wydanym przez Mondial Books of New York. W 2008 r. po raz piąty wydano Il-Gaġġa. W 2009 r. Sammut przedstawił rewolucyjną interpretację wiersza Pietru Caxara pt. Xidew il-qada (znanego także pod tytułem Il-Kantilena), najstarszego dokumentu pisanego w języku maltańskim[10]
Sammut przetłumaczył wielkie dzieła teatralne: Fedrę Racine’a (1978 r.) oraz Na dnie Maksyma Gorkiego, które wystawiono w Teatrze Manoel w reżyserii poety Maria Azzopardiego[11]
Niegdysiejszy rektor Uniwersytetu Maltańskiego, profesor filozofii i maltański intelektualista Peter Serracino Inglott stwierdził: