zdjęcie aktora | |
Data i miejsce urodzenia |
6 maja 1908 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
29 sierpnia 1972 |
Zawód | |
Współmałżonek | |
Lata aktywności | |
Odznaczenia | |
Jan Kreczmar (ur. 6 maja 1908 w Warszawie, zm. 29 sierpnia 1972 tamże) – polski aktor filmowy i teatralny, pedagog.
Urodził się 6 maja 1908 roku w Warszawie, w rodzinie Jana (1878–1909), założyciela warszawskiego gimnazjum, bedącego pierwszą szkołą z wykładowym językiem polskim w zaborze rosyjskim, i Marii z Kawieckich (1876–1965), urzędniczki[1]. Był bratem Jerzego (1902–1985) i Tadeusza (1904–1966)[2]. Miał także dwie siostry Marię (1906–1985), matkę aktora Zbigniewa Zapasiewicza i Wandę (1905–1969)[3][4][5].
Na Uniwersytecie Warszawskim ukończył studia na wydziale humanistycznym, a ponadto był absolwentem oddziału dramaturgicznego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie. Zadebiutował w 1929 roku w roli Guślarza w Dziadach Adama Mickiewicza w teatrze wileńskim Aleksandra Zelwerowicza. Następnie występował w Teatrze Polskim w Poznaniu, gdzie zagrał m.in. Romea w Romeo i Julii Szekspira i Gucia w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, pracował w lwowskim teatrze Wilama Horzycy, a od 1933 roku do wybuchu II wojny światowej w Teatrze Polskim Arnolda Szyfmana. Przed wojną zagrał ponad 70 ról[3].
Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu miasta przez Niemców Kreczmar przeprowadził się do Warszawy, gdzie pracował jako barman i brał udział w konspiracji. Był wykładowcą podziemnego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej oraz wchodził w skład Tajnej Rady Teatralnej. W 1944 roku zagrał w premierowym spektaklu Teatru Wojska Polskiego w Lublinie. Z teatrem tym, działającym wówczas w Łodzi, był związany do 1946 roku. W 1945 roku zadebiutował jako reżyser wystawiając Dożywocie Aleksandra Fredry. W 1946 roku powrócił do Warszawy i latach 1946–1963 występował w Teatrze Polskim, a od 1964 roku do śmierci w Teatrze Współczesnym, współpracując z innymi warszawskimi tetrami, m.in. Klasycznym i Narodowym. W międzyczasie w latach 1953–1955, razem z Janem Świderskim, był kierownikiem artystycznym Teatru Nowej Warszawy[3].
W roku 1951 otrzymał I nagrodę na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę profesora Mokrzyckiego w sztuce Próba sił Jerzego Lutowskiego w reżyserii Aleksandra Bardiniego, a w 1966 roku nagrodę Komitetu ds. Radia i Telewizji[3].
Jako pedagog w latach 1945–1946 prowadził wykłady w łódzkim Państwowym Instytucie Teatralnym, a od 1947 roku pracował w Państwowej Szkole Teatralnej (Państwowa Szkoła Dramatyczna) w Warszawie, gdzie pełnił funkcje[3]:
Zmarł 29 sierpnia 1972 roku w Warszawie[3]. Spoczywa w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 190-5,6-24,25)[1].
Jego żoną była aktorka Justyna Kreczmarowa. Był ojcem Małgorzaty (1953–2006) oraz poety Adama (1944–1982)[2], a także wujem Zbigniewa Zapasiewicza[3]. Jego zięciem jest satyryk Krzysztof Daukszewicz, a wnukiem Grzegorz Daukszewicz.