Jessica Lange (2013) | |
Imię i nazwisko |
Jessica Phyllis Lange |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Zawód | |
Współmałżonek |
Paco Grande |
Lata aktywności |
od 1976 |
Jessica Phyllis Lange[1][2] (ur. 20 kwietnia 1949 w Cloquet) – amerykańska aktorka, producentka filmowa, fotografka i filantropka. Laureatka licznych wyróżnień, w tym dwóch Nagród Akademii Filmowej (Oscarów), Tony, trzech Emmy, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych oraz pięciu Złotych Globów. Była także nominowana do Nagród Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA), Nagrody Laurence’a Olivera i Nagrody Gildii Amerykańskich Producentów Filmowych. Jest 22. w historii laureatką potrójnej korony aktorstwa (Oscara, Tony i Emmy)[3].
Ma tytuł ambasadorki dobrej woli UNICEF[4].
Urodziła się w Cloquet w stanie Minnesota jako córka Dorothy Florence (z domu Sahlman; 1913–1998) i Alberta Johna Langego (1913–1989)[5]. Ze strony matki ma korzenie fińskie[6], ze strony ojca – niemiecko-holenderskie[6]. Ukończyła Cloquet High School w Cloquet[7]. W 1967 rozpoczęła studia ze sztuki i fotografii na University of Minnesota[8]. W 1971 poślubiła fotografa Paco Grande[9], z którym żyła w środowisku bohemy. Małżeństwo podróżowało po Stanach Zjednoczonych i Meksyku, po czym przeprowadziło się do Paryża. Tam Lange uczyła się pantomimy i pracowała jako tancerka w Opéra-Comique[9]. Po powrocie do Stanów w 1973 roku pracowała w Nowym Jorku jako kelnerka i modelka.
Została odkryta przez producenta Dino De Laurentiisa, który w 1976 roku powierzył jej rolę w filmie King Kong[10].
Choć debiut filmowy Lange został zmiażdżony przez krytykę, film okazał się hitem kasowym i przyniósł jej Złotego Globa dla najlepszej ekranowej debiutantki. Kolejną rolę zagrała dopiero w 1979 roku w Całym tym zgiełku Boba Fosse’a. W latach 80. zagrała w serii kinowych przebojów. W 1983 roku jako pierwsza osoba od czterdziestu lat zdobyła dwie nominacje do Nagrody Akademii Filmowej w tym samym roku. Podczas 55. ceremonii wręczenia Oscarów odebrała nagrodę dla najlepszej aktorki drugoplanowej za komedię Tootsie, ponadto była nominowana w kategorii najlepszej aktorki pierwszoplanowej za rolę Frances Farmer w dramacie Frances[10].
Kolejne nominacje do Oscara zgarnęła za filmy Pułapka (1984), Słodkie marzenia (1985) i Pozytywka (1989)[10].
W latach 90. zagrała między innymi w Mężczyźni nie odchodzą (1990), Przylądku strachu (1991), Błękicie nieba (1994) i Tytusie Andronikusie (1999). Za rolę w Błękicie nieba zdobyła Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. Późniejsze znaczące pozycje filmowe w karierze Lange to Duża ryba (2003), Broken Flowers (2005) oraz filmy telewizyjne Normalny (2003) i Szare ogrody (2009), które przyniosły jej pierwszą w karierze nagrodę Emmy, przyznaną w kategorii najlepszej aktorki w filmie telewizyjnym lub miniserialu[10].
Lange jest także aktorką teatralną. W latach 90. wcielała się na Broadwayu i West Endzie w rolę Blanche DuBois w Tramwaju zwanym pożądaniem (tę samą rolę zagrała w telewizyjnej adaptacji sztuki). Później występowała także w Zmierzchu długiego dnia i Szklanej menażerii. W 2016 zdobyła Nagrodę Tony za rolę pierwszoplanową w Zmierzchu długiego dnia. Tym samym stała się 22. w historii laureatem potrójnej korony aktorstwa, gromadząc na swoim koncie najważniejsze nagrody: filmową (Oscara), teatralną (Tony) i telewizyjną (Emmy).
W ostatnich latach kariera Lange skupia się głównie na działalności telewizyjnej. W 2011 aktorka po raz pierwszy wystąpiła w serialu, dołączając do głównej obsady American Horror Story stacji FX. Serial okazał się telewizyjnym przebojem, przywrócił Lange dużą popularność i przyniósł dwie kolejne nagrody Emmy oraz Złoty Glob[11]. Do 2014 aktorka zagrała w nim cztery różne postacie w czterech pierwszych seriach, po czym zrezygnowała z dalszego udziału w serialu. W 2017 wcieliła się w Joan Crawford w serialu Konflikt, który również wyprodukowała. W 2018 powróciła do American Horror Story, by wystąpić gościnnie w jednym odcinku ósmej serii.
Jessica Lange jest także fotografką. Wydała cztery książki ze swoimi fotografiami, a jej prace pokazywano podczas wystaw w galeriach sztuki. W 2016 osobiście otworzyła swoją wystawę w Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy. Jej wizyta w Polsce związana była z festiwalem filmowym Camerimage, gdzie odebrała honorową Nagrodę im. Krzysztofa Kieślowskiego.
Oczekuje na premierę |
Rok | Tytuł | Rola | Dodatkowe informacje |
---|---|---|---|
1976 | King Kong | Dwan | |
1979 | Cały ten zgiełk | Angelique | |
1980 | Jak zmniejszyć wysokie koszty życia | Louise Travis | |
1981 | Listonosz zawsze dzwoni dwa razy | Cora Papadakis | |
1982 | Tootsie | Julie Nichols | |
Frances | Frances Farmer | ||
1984 | Cat on a Hot Tin Roof | Maggie | film telewizyjny |
Pułapka | Jewell Ivy | dodatkowo producentka | |
1985 | Słodkie marzenia | Patsy Cline | |
1986 | Zbrodnie serca | Margaret Magrath | |
1988 | Far North | Kate | |
Bożyszcze tłumów | Babs Rogers Grey | ||
1989 | Pozytywka | Ann Talbot | |
1990 | Mężczyźni nie odchodzą | Beth Macauley | |
1991 | Przylądek strachu | Leigh Bowden | |
1992 | O Pioneers! | Alexandra Bergson | film telewizyjny |
Mroki miasta | Helen Nasseros | ||
1994 | Błękit nieba | Carly Marshall | |
1995 | Dwie matki | Margaret Lewin | |
Rob Roy | Mary MacGregor | ||
Tramwaj zwany pożądaniem | Blanche DuBois | film telewizyjny | |
1997 | Tysiąc akrów krzywd | Ginny Cook Smith | |
1998 | Zaborcza miłość | Martha Baring | |
Kuzynka Bette | Bette Fisher | ||
1999 | Tytus Andronikus | Tamora | |
2001 | Pokolenie P | pani Wurtzel | |
2003 | Normalny | Irma Applewood | film telewizyjny |
Jeźdźcy Apokalipsy | Nina Veronica | ||
Duża ryba | Sandra K. Bloom | ||
2005 | Broken Flowers | Carmen Markowski | |
Nie wracaj w te strony | Doreen | ||
Nigdylandia | Katherine Pierson | ||
2006 | Bonneville | Arvilla Holden | |
2007 | Sybil | Cornelia Wilbur | film telewizyjny |
2009 | Szare ogrody | Edith Bouvier Beale | film telewizyjny |
2012 | I że cię nie opuszczę | Rita Thornton | |
2013 | Teresa Raquin | Madame Raquin | |
2014 | Gracz | Roberta | |
2016 | Wild Oats | Maddie | |
2022 | Detektyw Marlowe | Dorothy Cavendish | |
2024 | The Great Lillian Hall | Lillian Hall | film telewizyjny; dodatkowo producentka wykonawcza |
Long Day’s Journey Into Night[12] | Mary Tyrone |
Rok | Tytuł | Rola | Odcinki | Dodatkowe informacje |
---|---|---|---|---|
1998 | Michaił Barysznikow – bajki z mojego dzieciństwa | Księżniczka Łabędź | „Książę i łabędź” | dubbing |
2011 | American Horror Story: Murder House | Constance Langdon | 11 odcinków | pierwszy sezon American Horror Story |
2012–2013 | American Horror Story: Asylum | Jude Martin | 13 odcinków | drugi sezon American Horror Story |
2013–2014 | American Horror Story: Sabat | Fiona Goode | 13 odcinków | trzeci sezon American Horror Story |
2014–2015 | American Horror Story: Freak Show | Elsa Mars | 13 odcinków | czwarty sezon American Horror Story |
2016 | Horace and Pete | Marsha | 3 odcinki | |
2017 | Konflikt: Bette i Joan | Joan Crawford | 8 odcinków | dodatkowo producentka |
2018 | American Horror Story: Apokalipsa | Constance Langdon | 2 odcinki | ósmy sezon American Horror Story |
2019 | Wybory Paytona Hobarta | Dusty Jackson | 6 odcinków | |
2024 | Konflikt: Capote kontra socjeta[13] | Lillie Mae Faulk | 3 odcinki | dodatkowo producentka |
Rok | Tytuł | Rola | Teatr |
---|---|---|---|
1964 | Love Rides the Rails | Carlotta Cortez | nieznany |
1980 | Angel on My Shoulder | namiot w Karolinie Północnej | |
1992 | Tramwaj zwany pożądaniem | Blanche DuBois | Ethel Barrymore Theatre, Nowy Jork |
1996 | Theatre Royal Haymarket, Londyn | ||
2000 | Zmierzch długiego dnia | Mary Cavan Tyrone | Lyric Theatre, Londyn |
2005 | Szklana menażeria | Amanda Wingfield | Ethel Barrymore Theatre, Nowy Jork |
2007 | Apollo Theatre, Londyn | ||
2016 | Zmierzch długiego dnia | Mary Cavan Tyrone | American Airlines Theatre, Nowy Jork |
2024 | Mother Play | Phyllis | Hayes Theater, Nowy Jork |
Plebiscyt | Rok | Kategoria | Nominowana twórczość | Rezultat | |
---|---|---|---|---|---|
Nagrody Akademii Filmowej (Oscary) | 1983 | Najlepsza aktorka drugoplanowa | Tootsie | Wygrana | [14] |
Najlepsza aktorka pierwszoplanowa | Frances | Nominacja | |||
1985 | Pułapka | Nominacja | |||
1986 | Słodkie marzenia | Nominacja | |||
1990 | Pozytywkę | Nominacja | |||
1995 | Błękit nieba | Wygrana | |||
Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA) | 1984 | Najlepsza aktorka pierwszoplanowa | Tootsie | Nominacja | [15] |
Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych | 1995 | Najlepsza aktorka pierwszoplanowa | Błękit nieba | Nominacja | [16] |
2010 | Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym | Szare ogrody | Nominacja | ||
2012 | Najlepsza aktorka w serialu dramatycznym | American Horror Story: Murder House | Wygrana | ||
2013 | American Horror Story: Asylum | Nominacja | |||
2014 | American Horror Story: Sabat | Nominacja | |||
2018 | Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym | Konflikt: Bette i Joan | Nominacja | ||
Nagrody Gildii Amerykańskich Producentów Filmowych | 2018 | Najlepszy producent pełnometrażowego programu telewizyjnego | Konflikt: Bette i Joan | Nominacja | [17] |
Nagrody Laurence’a Oliviera | 2001 | Najlepsza aktorka | Zmierzch długiego dnia | Nominacja | [18] |
Primetime Emmy | 1996 | Najlepsza aktorka pierwszoplanowa w miniserialu lub programie specjalnym | Tramwaj zwany pożądaniem | Nominacja | [19] |
2003 | Najlepsza aktorka pierwszoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym | Normalny | Nominacja | ||
2009 | Szare ogrody | Wygrana | |||
2012 | Najlepsza aktorka drugoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym | American Horror Story: Murder House | Wygrana | ||
2013 | Najlepsza aktorka pierwszoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym | American Horror Story: Asylum | Nominacja | ||
2014 | American Horror Story: Sabat | Wygrana | |||
2015 | American Horror Story: Freak Show | Nominacja | |||
2017 | Konflikt: Bette i Joan | Nominacja | |||
Najlepszy miniserial (jako producentka) | Nominacja | ||||
2019 | Najlepsza aktorka gościnna w serialu dramatycznym | American Horror Story: Apokalipsa | Nominacja | ||
Tony | 2016 | Najlepsza aktorka w sztuce dramatycznej | Zmierzch długiego dnia | Wygrana | [20] |
2024 | Mother Play | Oczekuje | |||
Złote Globy | 1977 | Najbardziej obiecująca nowa aktorka | King Kong | Wygrana | [21] |
1983 | Najlepsza aktorka drugoplanowa w filmie | Tootsie | Wygrana | ||
Najlepsza aktorka w filmie dramatycznym | Frances | Nominacja | |||
1985 | Pułapka | Nominacja | |||
1990 | Pozytywkę | Nominacja | |||
1993 | Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym | O Pioneers! | Nominacja | ||
1995 | Najlepsza aktorka w filmie dramatycznym | Błękit nieba | Wygrana | ||
1996 | Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym | Tramwaj zwany pożądaniem | Wygrana | ||
1998 | Najlepsza aktorka w filmie dramatycznym | Tysiąc akrów krzywd | Nominacja | ||
2004 | Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym | Normalny | Nominacja | ||
2010 | Szare ogrody | Nominacja | |||
2012 | Najlepsza aktorka drugoplanowa w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym | American Horror Story: Murder House | Wygrana | ||
2013 | Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym | American Horror Story: Asylum | Nominacja | ||
2014 | American Horror Story: Sabat | Nominacja | |||
2015 | American Horror Story: Freak Show | Nominacja | |||
2018 | Konflikt: Bette i Joan | Nominacja | |||
Najlepszy miniserial lub film telewizyjny (jako producentka) | Nominacja |