Daty i miejsce | |
25 października – 2 listopada 1389 | |
Rzym | |
Główne postacie | |
Dziekan |
Philippe d’Alençon (nieobecny) |
---|---|
Prodziekan | |
Kamerling | |
Protoprezbiter |
Andrea Bontempi Martini (obecny od 27 października) |
Protoprezbiter elektorów |
Poncello Orsini (do 27 października) |
Protodiakon | |
Wybory | |
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni |
|
Liczba nieelektorów |
5 |
Wybrany papież | |
Pietro Tomacelli Przybrane imię: Bonifacy IX |
Konklawe 25 października – 2 listopada 1389 – konklawe okresu wielkiej schizmy zachodniej, które wybrało Bonifacego IX na papieża rzymskiej obediencji. Było to jedyne konklawe w historii, w którym wszyscy kardynałowie-elektorzy byli nominatami jednego tylko papieża – właśnie zmarłego Urbana VI. Wprawdzie w chwili jego śmierci żyło jeszcze dziewięciu kardynałów mianowanych przez jego poprzedników, oni wszyscy jednak należeli do obediencji awiniońskiej i nie uznawali Urbana VI za legalnego papieża[1].
Papież Urban VI zmarł 15 października 1389 w Neapolu w wieku 71 lat[2]. Był on człowiekiem trudnego charakteru, porywczym i okrutnym, a wielu uważało go za obłąkanego. Już na początku pontyfikatu swoim brutalnym postępowaniem doprowadził do wypowiedzenia mu posłuszeństwa przez wszystkich kardynałów, którzy go wybrali. W rezultacie doszło do wyboru antypapieża Klemensa VII, co zapoczątkowało schizmę w Kościele Katolickim. Charakter i postępowanie Urbana nie jednało mu stronników. Spośród 42 mianowanych przez siebie kardynałów pięciu kazał stracić za rzekome spiskowanie przeciwko sobie (szósty z domniemanych spiskowców, kardynał Adam Easton, ocalał dzięki wstawiennictwu króla Anglii Ryszarda II, ale został pozbawiony godności kardynalskiej i zesłany do klasztoru). Czterech innych jego nominatów porzuciło jego obediencję i przeszło na stronę Klemensa VII. Mimo to za legalnego papieża uznawały go Anglia, Węgry, Polska i Litwa (której chrzest w 1386 był jednym z niewielu pozytywnych wydarzeń jego pontyfikatu), zakon krzyżacki, Skandynawia, większa część Niemiec (z cesarzem na czele), północne Włochy i Portugalia[3].
Rzymska obediencja Kolegium Kardynalskiego w październiku 1389 liczyła 15 pełnoprawnych kardynałów, z czego wszyscy zostali mianowani przez Urbana VI (pięciu innych jego żyjących nominatów zostało pozbawionych godności kardynalskich). 13 z nich uczestniczyło w konklawe[4]:
Wszyscy uczestnicy konklawe byli Włochami.
Dwóch kardynałów (Francuz i Węgier) nie przybyło na konklawe[6]:
Po śmierci Urbana VI wielu świeckich i duchownych z obydwu obediencji apelowało do kardynałów o powstrzymanie się z elekcją do czasu śmierci „awiniończyka” Klemensa VII lub o wybranie właśnie jego na papieża[7]. Apele te zostały jednak zignorowane i 25 października rozpoczęło się konklawe. Początkowo uczestniczyło w nim 12 kardynałów, dopiero 27 października dotarł kardynał Bontempi[8].
Początkowo głównymi kandydatami byli Angelo Acciaioli i Poncello Orsini, którzy otrzymywali po sześć głosów[9][10]. Nie obeszło się przy tym bez podejrzeń o symonię; zarzuty takie stawiano pochodzącemu z rodziny bankierskiej Acciaioliemu. Pogłoski o tym przedostały się nawet poza mury konklawe i spowodowały interwencję władz miejskich, które zagroziły elektorom śmiercią w razie dokonania symonicznej elekcji[11]. Ostatecznie, zarówno Poncello Orsini, jak i Angelo Acciaioli musieli uznać, że nie zdołają uzyskać wymaganej większości. W tej sytuacji w dniu 2 listopada jednogłośny wybór elektorów padł na kandydata kompromisowego, Pietro Tomacellego, którego zaproponował Francesco Carbone[9]. Młody, niemający jeszcze 40 lat Tomacelli zaakceptował wybór, przyjmując imię Bonifacy IX. 9 listopada przyjął sakrę biskupią z rąk biskupa Palestriny Francesco Moricottiego i został uroczyście koronowany przez kardynała Tommaso Orsiniego na schodach bazyliki watykańskiej[12].
Bonifacy IX, wbrew nadziejom, nie doprowadził do zakończenia schizmy, która trwała jeszcze prawie trzy dekady, zdołał jednak poprawić wizerunek papiestwa, nadwerężony przez swojego poprzednika[13].